گنجور

غزل شمارهٔ ۹۷۴

گر تو را بخت یار خواهد بود
عشق را با تو کار خواهد بود
عمر بی‌عاشقی مدان به حساب
کان برون از شمار خواهد بود
هر زمانی که می‌رود بی‌عشق
پیش حق شرمسار خواهد بود
هر چه اندر وطن تو را سبکست
ساعت کوچ بار خواهد بود
بر تو این دم که در غم عشقی
چون پدر بردبار خواهد بود
فقر کز وی تو ننگ می‌داری
آن جهان افتخار خواهد بود
تلخی صبر اگر گلوگیر است
عاقبت خوشگوار خواهد بود
چون رهد شیر روح از این صندوق
اندر آن مرغزار خواهد بود
چون از این لاشه خر فرود آید
شاه دل شهسوار خواهد بود
دامن جهد و جد را بگشا
کز فلک زر نثار خواهد بود
تو نهان بودی و شدی پیدا
هر نهان آشکار خواهد بود
هر کی خود را نکرد خوار امروز
همچو فرعون خوار خواهد بود
هر که چون گل ز آتش آب نشد
اندر آتش چو خار خواهد بود
چون شکار خدا نشد نمرود
پشه‌ای را شکار خواهد بود
هر که از نقد وقت بست نظر
سخره‌ای انتظار خواهد بود
هر که را اختیار کردش عشق
مست و بی‌اختیار خواهد بود
هر که او پست و مست عشق نشد
تا ابد در خمار خواهد بود
هر که را مهر و مهر این دم نیست
اشتری بی‌مهار خواهد بود
در سر هر که چشم عبرت نیست
خوار و بی‌اعتبار خواهد بود
بس کن ار چه سخن نشاند غبار
آخر از وی غبار خواهد بود
شمس تبریز چون قرار گرفت
دل از او بی‌قرار خواهد بود

اطلاعات

وزن: فعلاتن مفاعلن فعلن (خفیف مسدس مخبون)
قالب شعری: غزل
منبع اولیه: ویکی‌درج

* با انتخاب متن و لمس متن انتخابی می‌توانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.

برگردان به زبان ساده

گر تو را بخت یار خواهد بود
عشق را با تو کار خواهد بود
هوش مصنوعی: اگر بخت به تو کمک کند، عشق هم به تو خواهد رسید و به زندگی‌ات جریان خواهد بخشید.
عمر بی‌عاشقی مدان به حساب
کان برون از شمار خواهد بود
هوش مصنوعی: عمر خود را بدون عشق به حساب نیاور، زیرا زمانی که عاشق نباشی، آن دوران از زندگی‌ات دیگر ارزشی ندارد.
هر زمانی که می‌رود بی‌عشق
پیش حق شرمسار خواهد بود
هوش مصنوعی: هر لحظه‌ای که انسان بدون عشق و محبت به خداوند به پیشگاه او برود، احساس شرمندگی خواهد کرد.
هر چه اندر وطن تو را سبکست
ساعت کوچ بار خواهد بود
هوش مصنوعی: هر چه در وطن برای تو آسان و سبک است، زمان رفتن و تغییر مکان برایت خواهد بود.
بر تو این دم که در غم عشقی
چون پدر بردبار خواهد بود
هوش مصنوعی: در این لحظه که به خاطر عشق غمگین هستی، مانند پدری صبور و بردبار خواهی بود.
فقر کز وی تو ننگ می‌داری
آن جهان افتخار خواهد بود
هوش مصنوعی: فقر و ناتوانی که از آن خجالت می‌کشی، باعث می‌شود که در آن دنیا به تو افتخار داده شود.
تلخی صبر اگر گلوگیر است
عاقبت خوشگوار خواهد بود
هوش مصنوعی: اگرچه صبر گاهی سخت و ناگوار است، اما در نهایت نتیجه‌ای دلپذیر خواهد داشت.
چون رهد شیر روح از این صندوق
اندر آن مرغزار خواهد بود
هوش مصنوعی: زمانی که روح شیر از این صندوق آزاد شود، در آن دشت وسیع خواهد بود.
چون از این لاشه خر فرود آید
شاه دل شهسوار خواهد بود
هوش مصنوعی: وقتی شاه دل از این تنی که به شکل خر است فرود آید، آن وقت مردان بزرگ و دلاور به مقام و ارزش واقعی خود خواهند رسید.
دامن جهد و جد را بگشا
کز فلک زر نثار خواهد بود
هوش مصنوعی: زحمت و تلاش خود را بیشتر کن، زیرا آسمان پاداش خوبی به تو خواهد داد.
تو نهان بودی و شدی پیدا
هر نهان آشکار خواهد بود
هوش مصنوعی: تو در ابتدا در خفا بودی و حالا آشکار شده‌ای. هر چیزی که پنهان باشد، روزی به حقیقت می‌پیوندد و نشان داده خواهد شد.
هر کی خود را نکرد خوار امروز
همچو فرعون خوار خواهد بود
هوش مصنوعی: هر کسی که امروز خود را بی‌ارزش نکند، در آینده مانند فرعون خوار و ذلیل خواهد شد.
هر که چون گل ز آتش آب نشد
اندر آتش چو خار خواهد بود
هوش مصنوعی: هر کسی که مانند گل از آتش آزمایشات و سختی‌ها پاک نشود و به اوج لطافت نرسد، در نهایت مانند خاری خواهد شد که هیچ زیبایی و لطافتی ندارد.
چون شکار خدا نشد نمرود
پشه‌ای را شکار خواهد بود
هوش مصنوعی: وقتی نمرود موفق به شکار خدا نشده، به شکار موجودات کوچک‌تر و بی‌ضرر می‌پردازد.
هر که از نقد وقت بست نظر
سخره‌ای انتظار خواهد بود
هوش مصنوعی: هر کس که برای لحظه‌های با ارزش خود بی‌توجهی کند و آنها را نادیده بگیرد، به طعنه و تمسخر در آینده خواهد رسید.
هر که را اختیار کردش عشق
مست و بی‌اختیار خواهد بود
هوش مصنوعی: هر کسی که عشق او را انتخاب کند، عاشق می‌شود و در این حالت دیگر اختیاری از خود ندارد و تنها تحت تاثیر عشق خواهد بود.
هر که او پست و مست عشق نشد
تا ابد در خمار خواهد بود
هوش مصنوعی: هر کسی که به عشق و شوق واقعی نرسد و خود را تسلیم آن نکند، همیشه در حال خمار و ناتوانی خواهد بود و از زندگی لذت نمی‌برد.
هر که را مهر و مهر این دم نیست
اشتری بی‌مهار خواهد بود
هوش مصنوعی: هر کس که در این لحظه عشق و محبت ندارد، مانند اسب بی‌مهار خواهد بود.
در سر هر که چشم عبرت نیست
خوار و بی‌اعتبار خواهد بود
هوش مصنوعی: هر کسی که نتواند از درس‌ها و عبرت‌ها بهره‌ بگیرد، در زندگی خود بی‌ارزش و بی‌احترام خواهد بود.
بس کن ار چه سخن نشاند غبار
آخر از وی غبار خواهد بود
هوش مصنوعی: بس کن، هرچند که سخن گفتن و حرف زدن ممکن است در ابتدا جالب باشد، اما در نهایت، نتیجه آن تنها غبار و آلودگی خواهد بود.
شمس تبریز چون قرار گرفت
دل از او بی‌قرار خواهد بود
هوش مصنوعی: زمانی که شمس تبریز در کنار کسی قرار گیرد، دل آن فرد دیگر آرام نخواهد بود و دچار بی‌قراری می‌شود.

خوانش ها

غزل شمارهٔ ۹۷۴ به خوانش عندلیب

حاشیه ها

1396/11/25 03:01
همایون

عشق هم چون کیمیا است که تغییر اساسی‌ و ماهوی در انسان پدید می‌‌آورد اما عشقی‌ که از شمس به دل‌ قرار بگیرد و بنشیند و دل‌ از او بی‌ قرار یا عاشق شود
خار را به گل مبدل میکند وقتی گل بر روی آتش برود به گلاب تبدیل می‌‌شود ولی وقتی خار به آتش برود می‌‌سوزد و دود می‌‌گردد
مهم‌ترین راز عشق این است که انسان بدون عشق در همین جهان تمام می‌‌شود و مشکلات دنیا او را از پا در می‌‌آورد و یا به عبارتی همه وجودش صرف این دنیا و گرفتاری‌های آن‌ می‌‌گردد و پایان می‌‌یابد
اما عاشق به دنیای عشق تعلق دارد و این دنیا جاودانه است و رمز و راز خود را دارد
آنکه به دنیای عشق پای گذارد از پنهانی خلاص می‌‌گردد و به دنیای آشکاری که همه چیز در آن‌ روشن است پای می‌‌گذارد
همه پرسش‌های او به پاسخ و همه نیاز‌های او به افتخار او مبدّل می‌‌گردد

1399/07/23 07:09
..

دامن جد و جهد را بگشا..

1402/06/14 20:09
فرهود

هر که چون گل ز آتش آب نشد

 

منظور گلاب است

 

 

1403/01/29 09:03
علیرضا پورعلی

دوستان عزیز سلام. اگه ممکنه بفرمایید منظور مولانا ازین بیت چیه

فقر کز وی تو ننگ می داری

آن جهان افتخار خواهد بود

واقعا فقر از نظر مولانا پسندیده و باعث افتخار است؟؟؟ 

1403/01/29 22:03
رضا از کرمان

سلام جناب آقای پور علی 

  قطعا مقصود مولانا وسایر عرفا از فقر معنی تحت اللفظی آن به معنای نداشتن مال ومنال نیست فقر یکی از مراحل سیر وسلوک عرفانی است وآخرین مرحله از دیدگاه عطار در هفت مرحله سلوک،  فقر وفنا است که در منطق الطیر شرح داده شده است، و در اصطلاح صوفیه  فقر،یعنی نیازمندی به ذات خداوندی وبی‌نیازی  از غیر اوست . وبه استناد آیه ۱۶ از سوره فاطر آنجا که آمده است: یا ایها الناس انتم فقرا الی الله والله  غنی  الحمید .فقر در نزد  متصوفه وعارفان از مقامات قابل توجه میباشد.( هفت شهر عشق از منظر عطار عبارتند از : طلب، عشق، معرفت، استغناء، توحید، حیرت، فقروفنا )

  شاد باشی عزیز