گنجور

غزل شمارهٔ ۳۱۱۲

تو خدای خویی تو صفات هویی
تو یکی نباشی تو هزارتویی
به یکی عنایت به یکی کفایت
ز غم و جنایت همه را بشویی
همه یاوه گشته همه قبله هشته
چه غمست کآخر همه را بجویی
همه چاره جویان ز تو پای کوبان
همه حمدگویان که خجسته رویی
تو مرا نگویی ز کدام باغی
تو مرا نگویی ز کدام کویی
همه شاه دوزی همه ماه سوزی
همه وای وایی همه‌های و هویی
تو اگر حبیبی چه عجب حبیبی
تو اگر عدویی چه عجب عدویی
ز حیات بشنو که حیات بخشی
ز نبات بشنو که نبات خویی
تو اگر ز مستی دل ما بخستی
دو سبو شکستی نه دو صد سبویی
تو سماع گوشی تو نشاط هوشی
نظر دو چشمی شکر گلویی
نه دلت گشادم که دگر نگویی
نه چو موت کردم که دگر نه مویی
کدوییست سرکه کدوییست باده
ترشی رها کن اگر آن کدویی
تو خموش آخر که رباب گشتی
که به تن چو چوبی که به دل چو مویی
تو چرا بکوشی جهت خموشی
که جهان نماند تو اگر نگویی

اطلاعات

وزن: فعلات فع لن فعلات فع لن
قالب شعری: غزل
منبع اولیه: ویکی‌درج

* با انتخاب متن و لمس متن انتخابی می‌توانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.

برگردان به زبان ساده

تو خدای خویی تو صفات هویی
تو یکی نباشی تو هزارتویی
هوش مصنوعی: تو خدایی با ویژگی‌های بسیاری، و اگرچه واحد به نظر می‌رسی، در واقع هزاران جنبه و بعد داری.
به یکی عنایت به یکی کفایت
ز غم و جنایت همه را بشویی
هوش مصنوعی: به برخی لطف و محبت می‌کنید و به برخی دیگر به اندازه کافی پاسخگو هستید. به این ترتیب، از غم و گناه همه را پاک و تهی می‌سازید.
همه یاوه گشته همه قبله هشته
چه غمست کآخر همه را بجویی
هوش مصنوعی: همه چیز به ناامیدی و بی‌اهمیتی تبدیل شده است، اما چه غم دارد که در نهایت همه را می‌توان یافت.
همه چاره جویان ز تو پای کوبان
همه حمدگویان که خجسته رویی
هوش مصنوعی: همه کسانی که به دنبال راه حل هستند، به تو مراجعه می‌کنند و تو را می‌ستایند زیرا که تو چهره‌ای مبارک و خوشبخت داری.
تو مرا نگویی ز کدام باغی
تو مرا نگویی ز کدام کویی
هوش مصنوعی: تو از کدام باغ و کدام کوچه مرا می‌شناسی؟
همه شاه دوزی همه ماه سوزی
همه وای وایی همه‌های و هویی
هوش مصنوعی: این بیت به بیان حالتی اشاره دارد که همه درگیر مسائلی هستند که باعث حسرت، ناله و افسوس می‌شود. در واقع، سخن از دلدادگی و مشکلاتی است که در روابط انسانی وجود دارد و احساساتی چون غم، ناراحتی و دلتنگی را به تصویر می‌کشد.
تو اگر حبیبی چه عجب حبیبی
تو اگر عدویی چه عجب عدویی
هوش مصنوعی: اگر تو دوست من هستی، چیز عجیبی نیست، و اگر دشمن من هستی هم باز چیز عجیبی نیست.
ز حیات بشنو که حیات بخشی
ز نبات بشنو که نبات خویی
هوش مصنوعی: از زندگی بشنو که زندگی بخش است، و از گیاه بشنو که ویژگی‌های خاصی دارد.
تو اگر ز مستی دل ما بخستی
دو سبو شکستی نه دو صد سبویی
هوش مصنوعی: اگر تو به خاطر مستی دل ما را بشکنی، تنها دو سبو را نشکسته‌ای، بلکه به اندازه‌ی دو صد سبو دل ما را شکسته‌ای.
تو سماع گوشی تو نشاط هوشی
نظر دو چشمی شکر گلویی
هوش مصنوعی: تو مانند صدای خوشی هستی که روح را شاداب می‌کند و زیبایی چشمانت همانند طعمی شیرین و خوشگل است.
نه دلت گشادم که دگر نگویی
نه چو موت کردم که دگر نه مویی
هوش مصنوعی: من دلی را برای تو باز نکردم تا دیگر چیزی نگوئی و نه چنان مرده‌ام که دیگر حتی مویی از من نمانده باشد.
کدوییست سرکه کدوییست باده
ترشی رها کن اگر آن کدویی
هوش مصنوعی: کدوها را با سرکه و باده مقایسه کن و از تلخی و ترشی آنها دست بکش اگر که آن کدو برایت سنگین است.
تو خموش آخر که رباب گشتی
که به تن چو چوبی که به دل چو مویی
هوش مصنوعی: تو در سکوتی و به مانند رباب هستی، با بدنی بی‌حرکت مانند چوب و با دلی حساس و شکننده مانند موی.
تو چرا بکوشی جهت خموشی
که جهان نماند تو اگر نگویی
هوش مصنوعی: چرا تلاش می‌کنی که سکوت کنی، در حالی که اگر تو چیزی نگویی، جهان باقی نمی‌ماند؟

حاشیه ها

1400/05/21 20:08
مهران

شعر واقعا زیبایی است لطف کنید کسی سعی کنه کلماتی رو ترجمه کنه به فارسی امروزی بدون تفسیر کردن. 

1401/02/01 20:05
مجتبی

وزن شعر (فعلات فعلن فعلات فعلن) برابر با (فعلن فعولن فعلن فعولن) می باشد که در فهرست اوزان مذکور در سایت گنجور موجود نمی باشد .

1401/02/01 22:05
همیرضا

با سپاس، وزن تصحیح شد.

1401/03/26 15:05
امیر م.

سلام. آیا منظور شما «فعلات فع لن فعلات فع لن» نیست؟ درست است که «فعلات فعلن فعلات فعلن» با قائدهٔ تسکین تبدیل به همان وزن می‌شود اما در هیچ یک از ابیات به این صورت (فعلن) نیامده است. به خصوص که در «فعلات فعلن» سه هجای کوتاه پشت سر هم می آید که تا جایی که می دانم در ادبیات فارسی سابقه ندارد و در جایی (که در این لحظه منبع را به یاد ندارم) خواندم که بر اساس قواعد وزن فارسی مجاز نیست.

البته «فعلن فعولن فعلن فعولن» دقیقاً همان «فعلات فع لن فعلات فع لن» با تقطیع متفاوت است.

در بخش ویرایش، وزن را به صورتی که ذکر کردم اصلاح ‌‌‌می‌کنم انشاءاللّٰه مسئول سایت در قبول یا رد این ویرایش خودشان تصمیم درست را بگیرند. اگر نیاز به توضیح خاصی می‌بینید ممنون می‌شوم به این پیام پاسخ بدهید.