اطلاعات
وزن: مفاعلن فعلاتن مفاعلن فعلن (مجتث مثمن مخبون محذوف)
قالب شعری: غزل
منبع اولیه: ویکی‌درج
* با انتخاب متن و لمس متن انتخابی می‌توانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.
برگردان به زبان ساده
طواف کعبه دل کن اگر دلی داری
دلست کعبه معنی تو گل چه پنداری
هوش مصنوعی: اگر دل داری، به دور کعبه بگرد، چرا که دل خود کعبه‌ای است. آیا فکر می‌کنی که روح تو تنها یک گل است؟
طواف کعبه صورت حقت بدان فرمود
که تا به واسطه آن دلی به دست آری
هوش مصنوعی: در طواف کعبه، خداوند به ما دستور داده است که با این عمل، محبت و دوستی را در دل خود به دست آوریم.
هزار بار پیاده طواف کعبه کنی
قبول حق نشود گر دلی بیازاری
هوش مصنوعی: اگر هزار بار به دور کعبه پیاده بگردی، عمل تو هیچ موقع مورد قبول حق نخواهد بود، اگر که دل کسی را آزار دهی.
بده تو ملکت و مال و دلی به دست آور
که دل ضیا دهدت در لحد شب تاری
هوش مصنوعی: به تو بگویند که اموال و مِلک خود را انفاق کن و قلبی را به دست بیاور، زیرا که دل می‌تواند در شب تاریک مرگ، نور و روشنی به تو ببخشد.
هزار بدره زرگر بری به حضرت حق
حقت بگوید دل آر اگر به ما آری
هوش مصنوعی: اگر هزاران سکه طلا هم به درگاه خدا تقدیم کنی، اما دل و امیدت را صادقانه به او نرسانی، هیچ ارزشی ندارد. اگر دل ما را به سوی خود بکشانی، آن وقت برای ما ارزشمند خواهد بود.
که سیم و زر بر ما لاشیست بی‌مقدار
دلست مطلب ما گر مرا طلبکاری
هوش مصنوعی: نقره و طلا برای ما ارزشی ندارد؛ آنچه برای ما اهمیت دارد، دل و عشق است. اگر کسی به دنبال من باشد، باید بداند که هدف من چیز دیگری است.
ز عرش و کرسی و لوح قلم فزون باشد
دل خراب که آن را کهی بنشماری
هوش مصنوعی: دل خراب و پریشان از تمام دنیا و مسائل آن فراتر است؛ هر چه از ویژگی‌های بزرگ و عظیم آسمان و زمین بگوییم، ارزش و اندازه‌ی دل در آن جایگاه‌ها نمی‌گنجد.
مدار خوار دلی را اگر چه خوار بود
که بس عزیر عزیزست دل در آن خواری
هوش مصنوعی: اگرچه کسی که دلش خوار و رنجیده است، به ظاهر بی‌ارزش به نظر می‌رسد، اما دل او در این حالت نیز بسیار گرانبها و عزیز است.
دل خراب چو منظرگه اله بود
زهی سعادت جانی که کرد معماری
هوش مصنوعی: دل پر از آشفتگی مانند مکانی است که خداوند در آن حضور دارد. خوشا به حال کسی که توانسته چنین دل خوش و آرامی بسازد.
عمارت دل بیچاره دو صدپاره
ز حج و عمره به آید به حضرت باری
هوش مصنوعی: دل بیچاره که به خاطر سفرهای حج و عمره و تجربه‌های معنوی پاره‌پاره شده، به درگاه خداوند می‌آید.
کنوز گنج الهی دل خراب بود
که در خرابه بود دفن گنج بسیاری
هوش مصنوعی: گنج‌های باارزش الهی در دل انسان‌های خراب و ویران پنهان شده است، زیرا دل‌های ویران هم می‌توانند در خود انبوهی از گنج‌ها را داشته باشند.
کمر به خدمت دلها ببند چاکروار
که برگشاید در تو طریق اسراری
هوش مصنوعی: خودت را برای خدمت به دلها آماده کن، مانند چاکرها، تا راهی برای شناخت رازها در وجودت گشاد شود.
گرت سعادت و اقبال گشت مطلوبت
شوی تو طالب دلها و کبر بگذاری
هوش مصنوعی: اگر سعادت و خوشبختی به خواسته‌ات رسید، باید به جستجوی دل‌های دیگران بپردازی و خودت را بزرگ‌تر از آنچه که هستی نکنید.
چو همعنان تو گردد عنایت دلها
شود ینابع حکمت ز قلب تو جاری
هوش مصنوعی: وقتی توجه و محبت تو جلب شود، دلها پر از دانش و حکمت خواهند شد و این حکمت از قلب تو سرازیر خواهد گشت.
روان شود ز لسانت چو سیل آب حیات
دمت بود چو مسیحا دوای بیماری
هوش مصنوعی: از زبان تو مانند سیل، زندگی و شادابی جاری می‌شود. نفس تو شبیه مسیحا، درمانی برای بیماری‌هاست.
برای یک دل موجود گشت هر دو جهان
شنو تو نکته لولاک از لب قاری
هوش مصنوعی: برای یک دل، کل جهان وجود پیدا کرده است. به دقت به نکته‌ای از لولاک (چشم) که از لب قاری (خواننده علوم و حکمت) صادر می‌شود گوش کن.
وگر نه کون و مکان را وجود کی بودی
ز مهر و ماه و ز ارض و سمای زنگاری
هوش مصنوعی: اگر عشق و محبت در عالم وجود نمی‌داشت، پس هیچ‌گونه مکان و وجودی نداشت. پس وجود زمین و آسمان و دیگر پدیده‌ها تنها به خاطر وجود این عشق و محبت است.
خموش وصف دل اندر بیان نمی‌گنجد
اگر به هر سر مویی دو صد زبان داری
هوش مصنوعی: اگر بخواهی احساسات و دل‌مشغولی‌های خود را به زبان بیاوری، نمی‌توانی آنها را به درستی و به طور کامل بیان کنی، حتی اگر به اندازه‌ی هر تار موی خود زبان داشته باشی.
حاشیه ها
1395/06/11 00:09
سید همایون
سلام.به نظر من اگر ■لاشی است ■ نوشته بشه بهتره.از نظر صحیح خواندن شعر هم؛مطلوب است جدا نوشتن.
فردا 9 دی الحجه هست.با خوندن شعر منقلب شدم.یاعلی.
برای یک دل موجود گشت هر دو جهان..
لا شیئ است. یعنی ناچیز است
1398/06/12 17:09
سیده حلما
زیبا بود نظری ندارم
1399/04/13 19:07
کتایون فرهادی
انسانی که صاحبدل است و از اهمیت دل و عظمت آن آگاه است و میداند که تنها کانال ارتباطی انسان با خداوند ,دل اوست چنین انسانی برای دل انسانها ارزش و اهمیت وافری قایل است و مانند کعبه , دل انسانها را طواف میکند, در حقیقت دل انسان کعبه معناست وجنس آن مانند بقیه اعضای بدن انسان از گل ساخته نشده, دل از جنس مجردات است
حقیقت اینست که خداوند به شما دستور داده که کعبه را طواف کنید این کار ظاهری را برای این از تو خواسته که بدینوسیله دلت نرم شود و بتوانی دلیرا بدست آوری
اگر هزار بار به طواف کعبه بروی , اگر دلی را بیازاری, آن هزار بار طواف نیز مقبول حق نمی افتد
تو هرچه مال و ثروت داری را بده و دلها را بدست آور چون هردلی که بدست میاوری برای تو حکم چراغی در شب اول قبررا برایت خواهد داشت
اشعار حضرت مولانا همیشه خوب بوده و همیشه یاد آور چیز های خوب و متذکر امور بد است،
با تمام احترام به شاعران سرزمینم ایران♥️
اشعار حضرت مولانا همیشه یاد آور چیز های خوب و متذکر امور بد است ،اشعار ایشان کمینه ملی است
با تمام احترام به شاعران سرزمین کهنم ایران♥️
واقعا جناب مولوی شاعری هستند که از دهانشان درّ باریده .نمیدانم نفسشان تا کجا صعود کرده اما این کلمات برای افراد زمینی نیست.
1400/09/01 22:12
ملیکا رضایی
بزرگمردی می‌گفت و همچنان در کتابی نوشته شده بود که در کودکی مولانا با همسالان و کودکان دیگر در حال بازی بود و لحظه ای بود که مولانا غیب شد ؛ افراد زیادی به دنبال وی گشتند لیک او را نیافتند و البته برخی میگویند سرودن این غزل :
بالا روم بالا روم آنجا روم آنجا روم
...
نیز مرتبط با این موضوع هست و البته درستی یا نادرستی ش را نمیدانم و خود من هم چندان باور ندارم ولی از نظر من قطع به یقین شاعران بزرگ از همان انشایی که ما سعی میکنیم زیبایش کنیم چند بیتی می‌سرایند که به هزار انشای ما زیباتر و زیباتر است :-)
هر کدام از شاعران عطار و خیام و فردوسی و مولانا و سعدی و حافظ و خیلی از بزرگان دیگر که آوردن نامشان از انگشتان دست فراتر می‌رود قطعا به نوعی یک عشق داشتند یکی عاشق وطنش بود یکی عاشق یارش یکی عاشق خدایش یکی هم عاشق کسی مجهول ... :-)
آیا ما نیز در عشق چون این بزرگان غرقه میگردیم ؟! ...
چقدر زیباست این شعر و درود به شاعران بزرگ این مرز و بوم.
1400/09/28 12:11
ملیکا رضایی
هماهنگی و پیوند و گره ای که بین اشعار مولانا هست ناگسستنی ست ...ریسمانی که هر بندش تایید میکند دیگری را ...
ناگهان چشمم به این غزل افتاد و به یاد غزل دیگر افتادم ...
1403/05/28 22:07
سید مختار رحیمی
بسم الله الرحمن الرحیم
الحمدلله رب العالمین
امام صادق (ع)میفرماید: القلب حرم الله و لا تسکن حرم الله غیر الله
دل حرم خداست پس در حرم خدا جز خدا ساکن نکنید
در حدیثی دیگر چنین آمده ، قلب المومن عرش الرحمن
دل خانه خداست جناب مولوی میفرماید دور این دل باید طواف کرد و به همین دلیل است که حضرت علی (صلوات الله علیه)فرمود انی کنت بوابا لقلبی ،من نگهبان حرم قلبم هستم
جناب حافظ (ره )نیز با اقتباس از این حدیث میفرماید
پاسبان حرم دل شده آن شب همه شب
تا در این پرده جز اندیشه او نگذارم
قلب سلیم مصداق این حرم امن الهی است
قلبی که از هر حزن و خوف ،استرس،کینه،نگرانی ها خالی است
اینچنین قلبی برای همگان آرزومندم
1403/05/28 22:07
سید مختار رحیمی
تصحیح
پاسبان حرم دل شده ام
1403/05/31 10:07
سید مختار رحیمی
از طواف کعبه گل باید به طواف کعبه دل رسید
مولانا