اطلاعات
وزن: فعلات فاعلاتن فعلات فاعلاتن (رمل مثمن مشکول)
قالب شعری: غزل
منبع اولیه: ویکی‌درج
* با انتخاب متن و لمس متن انتخابی می‌توانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.
برگردان به زبان ساده
هله ای دلی که خفته تو به زیر ظل مایی
شب و روز در نمازی به حقیقت و غزالی
هوش مصنوعی: ای دلِ بیدار، تو در سایه‌ی ما خوابیده‌ای؛ شب و روز در حال نماز و عبادت هستی، همان‌طور که یک غزال در دشت به جستجوی چرا می‌پردازد.
مه بدر نور بارد سگ کوی بانگ دارد
ز برای بانگ هر سگ مگذار روشنایی
هوش مصنوعی: ماه در اوج نورش می‌درخشد، اما در کوچه‌ای که صدای سگی به گوش می‌رسد، نباید به این نور توجه کنی. به هر جهت، هر صدای سگی را نباید نادیده بگیری.
به نماز نان برسته جز نان دگر چه خواهد
دل همچو بحر باید که گهر کند گدایی
هوش مصنوعی: اگر به نماز و عبادت خود ادامه دهی، تنها نان و معیشت را به دست نخواهی آورد؛ دل تو خواستار چیزهای بیشتری است. مانند دریایی باید باشی که مروارید به دست آورد.
اگر آن میی که خوردی به سحر نبود گیرا
بستان میی که یابی ز تفش ز خود رهایی
هوش مصنوعی: اگر آن نوشیدنی که در صبح نوشیدی تأثیری نداشت، پس قدری بنوش که تو را از خودت آزاد کند و به روح تازه‌ای برساند.
به خدا به ذات پاکش که میی است کز حراکش
برهد تن از هلاکش به سعادت سمایی
هوش مصنوعی: به خدا قسم به ذات مقدسش که شرابی است که اگر از آن بنوشی، جانت از هلاکت نجات می‌یابد و به سعادت آرامش می‌رسد.
بستان مکن ستیزه تو بدین حیات ریزه
که حیات کامل آمد ز ورای جان فزایی
هوش مصنوعی: با زندگی خود به جدال نپرداز، زیرا زندگی واقعی و کامل از فراتر از افزایش عمر حاصل می‌شود.
بهلم دگر نگویم که دریغ باشد ای جان
بر کور یوسفی را حرکات و خودنمایی
هوش مصنوعی: دیگر برایم نگوید که برای یوسف کور حسرتی باشد، ای جان، که حرکات و جلوه‌گری او قابل دیدن نیست.
حاشیه ها
مصراع دوم بیت اول در دیوان شمس به این صورت نوشته شده :
شب و روز در نمازی ، به حقیقت و غزایی
" غزالی " نمی تواند درست باشد چون با ابیات دیگر ، هم قافیه نیست .
غزایی صحیح است. می فرماید شما انسانهایی که درزیر سایه ما در خواب بسر می برید، در حقیقت شما مدام در جنگ مقدس هستید تا عاقبت از زندان ذهن خود خارج شوید و دلتان به خرد زندگی بیدار شود...
منظور از نماز نان برُسته، نمازیست که نمازگزار درواقع به نان و خواهشهای نفسانی تعظیم می کند و از آن بالیده و رشد کرده است
( تفسیر پرویز شهبازی در برنامه 704 گنج حضور)
نمیشه که هم بگه افرین بر اونایی که زیر سایه ما خواب هستند هم بیدار، منظورش اینه آفرین بر شمایی که زیر سایه ما خواب هستید ولی مثل ابوحامد غزالی شب و تا صبح برای نون نماز نمی خونید و در جستجوی.حقیقت مثل سگ نعره نمیزنید، و میگه حروم نکنید نور رو برای امثال این سگ ها
مولانا