گنجور

غزل شمارهٔ ۲۶۷

قد اشرقت الدنیا من نور حمیانا
البدر غدا ساقی و الکأس ثریانا
الصبوه ایمانی و الخلوه بستانی
و المشجر ندمانی و الورد محیانا
من کان له عشق فالمجلس مثواه
من کان له عقل ایاه و ایانا
من ضاق به دار او اعطشه نار
تهدیه الی عین یسترجع ریانا
من لیس له عین یستبصر عن غیب
فلیأت علی شوق فی خدمه مولانا
یا دهر سوی صدر شمس الحق تبریز
هل ابصر فی الدنیا انسانک انسانا
طوبی لک یا مهدی قد ذبت من الجهد
اعرضت عن الصوره کی تدرک معنانا
من کان له هم یفنیه و یردیه
فلیشرب و لیسکر من قهوه مولانا

اطلاعات

وزن: مفعول مفاعیلن مفعول مفاعیلن (هزج مثمن اخرب)
قالب شعری: غزل
منبع اولیه: ویکی‌درج

* با انتخاب متن و لمس متن انتخابی می‌توانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.

برگردان به زبان ساده

قد اشرقت الدنیا من نور حمیانا
البدر غدا ساقی و الکأس ثریانا
هوش مصنوعی: دنیا از نور حامی ما روشن شده است، فردا ماه مانند ساقی است و لیوان پر از شراب.
الصبوه ایمانی و الخلوه بستانی
و المشجر ندمانی و الورد محیانا
هوش مصنوعی: صبوری نماد ایمان من است، خلوت من به مانند باغی زیباست، و درختان آن دوستان من هستند، و گل‌ها زندگی‌ام را روشن می‌کنند.
من کان له عشق فالمجلس مثواه
من کان له عقل ایاه و ایانا
هوش مصنوعی: کسی که عاشق باشد، مکان و محفلش همین جاست؛ و کسی که عاقل باشد، به ما و پیرامون ما توجه می‌کند.
من ضاق به دار او اعطشه نار
تهدیه الی عین یسترجع ریانا
هوش مصنوعی: این بیت به نوعی به این معناست که کسی که در خانه‌ی او احساس تنگی و ناراحتی کرده، به شدت تشنه می‌شود و این تشنگی او را به سمت چشمی می‌کشاند که به او آرامش و تجدید حیات می‌بخشد.
من لیس له عین یستبصر عن غیب
فلیأت علی شوق فی خدمه مولانا
هوش مصنوعی: کسی که چشم بصیرت ندارد و نمی‌تواند از غیب آگاهی یابد، بهتر است با اشتیاق به خدمت مولای خود بیاید.
یا دهر سوی صدر شمس الحق تبریز
هل ابصر فی الدنیا انسانک انسانا
هوش مصنوعی: ای روزگار، آیا در دنیای تو انسانی را دیده‌ای که انسان واقعی باشد؟
طوبی لک یا مهدی قد ذبت من الجهد
اعرضت عن الصوره کی تدرک معنانا
هوش مصنوعی: به خوشبختی تو، ای مهدی! تو از تلاش و سختی خسته شده‌ای و از ظاهر دنیا روی گردانده‌ای تا به معانی عمیق‌تر دست یابی.
من کان له هم یفنیه و یردیه
فلیشرب و لیسکر من قهوه مولانا
هوش مصنوعی: اگر کسی دغدغه و غمی دارد که او را می‌آزارد و به پایان می‌رساند، بهتر است که از قهوه‌ی مولانا بنوشد و سرخوشی و شادی را تجربه کند.

خوانش ها

غزل شمارهٔ ۲۶۷ به خوانش پزی ساتکنی عندلیب

حاشیه ها

1399/04/17 13:07
فاطمه علیان

در بیت دوم ساقی با توجه به نکره بودن باید اعراب بپذیرد که نادرست آمده است

1401/02/12 22:05
پژمان هزپی

با سلام ساقی اعراب تقدیری می پذیرد و در این بیت خبر بدر می باشد که تقدیرا مرفوع است و کاملا درست است

1399/10/07 02:01
لبریز

اگر میشد معنی ابیات رو برای کسانی که خوب متوجه نمیشن بذارین خیلی عالی میشد

1402/02/06 00:05
شهاب الدین صدر

دوستی معنی رو قرار دادن...

 

1400/08/07 15:11
شهاب الدین صدر

یک نفر بانی شود و ترجمه این غزل را بگذارد و ما دعایش کنیم

1401/02/12 22:05
پژمان هزپی

التماس دعا

1401/02/12 21:05
پژمان هزپی

باسلام با عنایت به نبود معنی شعر عربی فوق در اینترنت وجایی دیگر بر آن شدم این غزل شیوا را نیز به فارسی برگردانم.

وزن شعر(مفعول و مفاعیلن/مفعول و مفاعیلن)وزن دوری ؛بحر هزج مثمن اخرب می باشد

۱-دنیا از شدت وتیزی نور شراب ما قطعاً روشن می شود /ماه بدر فردا ساقی ما وستارگان خوشه پروین پیاله [های] ما خواهند بود.

۲- دل سپردن و محبت(کودکی وسادگی) ایمان من است و انزوا وعزلت گوشه گیری گلزار و بوستان من/درخت زاران(روییدن گاه درختان) همنشینان من و گل سرخ چهره روی ماست.

۳-هرکسی که عشق دارد (عاشق هست) [هر] مجلس ومحفلی جایگاه اوست / [درحالیکه] برای کسی که عقل دارد(عاقل) است فقط او و فقط ما هستیم [ جایگاه ومحفلی ندارد؟!]

۴-هرکسی را که خانه اش تنگ و تشنگی اش آتشین است/به چشمه ای هدایتش می کنی که سیراب باز می گردد.

۵-آن کس که چشمی [غیر از دیدن دوست]ندارد،از غیب از چشم [دل] بینا می شود/پس با شوق و اشتیاق به خدمت دوست و مولای ما می آید.

۶-ای روزگار وزمانه آیا به غیر از شمس تبریزی و بالاتر از او /کسی را از انسانهایت [می توانی] به ما (به عنوان انسان برتر)نشان دهی؟!(کسی که

  مثل شمس یا بالاتر از او باشد را میتوانی به بشر نشان دهی؟) 

۷-خوش به حالت ای هدایت یافته ای که از استقامت و مقاومت پژمرده وخسته ای/تو که از صورت[ظاهر]ما روی بر گردانده ای/چگونه درمی یابی (درک خواهی کرد) معنای مارا(باطن ما را هرگز درک نخواهی کرد)

۸-هر کس را که هم وغم هست (غمگین و افسرده)هست/ پس باید از [شربت] وقهوه دوست و مولای ما بنوشد ومست شود [تاشادی و نشاط یابد]

1402/02/06 00:05
شهاب الدین صدر

قلمتان مانا، تنتان سلامت و ثروتتان بی حد و حصر باد جناب هزپی

1402/10/16 11:01
پژمان هزپی

متشکرم ،توفیق رفیقتان باد به طریق...

1403/05/29 13:07
مهر و ماه

درود و سپاس از شما بابت برگردان پارسی

 

در بیت سوم ایاه و ایانا به نظر میاد به معنای دوری جستن هست...

یعنی راهش از راه ما جداست...

ایاک و الاستهزاء برای مثال...  یعنی مبادا سمت تمسخر بری...  گویا گاهی اینطور دیدم در متون عربی...

1403/10/30 17:12
پژمان هزپی

با سلام و درود و اژه ایا ( ایاک وایاه وایانا و...باهرضمیری)   اسم  مبهم است که با ضمایر متصل آن معنی می یابد و برای حصر، تاکید وتحذیر  می آید که در این بیت معنی تاکید وحصر دارد( یعنی فقط او و فقط ما) وبا معنی تحذیری شما (.. هرکه عاقل است  از او و از ما دور است ) ضمیر اوکه به عاقل برمی گردد  معنی  را  بکلی خراب می کند:(هرکه عاقل است از عاقلان وما دوری کند )که  باید با پاردکس و تفسیرهای  کنگ ودور از ذهن توجیه کرد...

1402/10/16 11:01
پژمان هزپی

البته بیت آخر معنی نصف مصراع اول(یفنیه ویردیه) یادم رفته بود که باید بعداز معنی هرکس را که هم و غم هست افزود:وغم او را(پیر و کنهسال )یا فانی ونابودش می کند وبر می گرداند(یعنی غم هی نابود وزنده اش می کند)، باید از قهوه وشربت دوست ومولای ما نوشیده ومست شود…