گنجور

غزل شمارهٔ ۱۸۱

دل چو دانه ، ما مثال آسیا
آسیا کی داند این گردش چرا
تن چو سنگ و آب او اندیشه‌ها
سنگ گوید « آب داند ماجرا »
آب گوید « آسیابان را بپرس
کاو فکند اندر نشیب این آب را »
آسیابان گویدت ک‌« ای نان‌خوار
گر نگردد این ، که باشد نانبا ؟»
ماجرا بسیار خواهد شد خمش
از خدا واپرس تا گوید تو را

اطلاعات

وزن: فاعلاتن فاعلاتن فاعلن (رمل مسدس محذوف یا وزن مثنوی)
قالب شعری: غزل
منبع اولیه: ویکی‌درج

* با انتخاب متن و لمس متن انتخابی می‌توانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.

برگردان به زبان ساده

دل چو دانه ، ما مثال آسیا
آسیا کی داند این گردش چرا
هوش مصنوعی: دل مانند دانه‌ای است که به دور خود می‌چرخد و ما نیز مانند آسیایی هستیم. اما آیا آسیابان می‌داند که این چرخش و گردش چرا رخ می‌دهد؟
تن چو سنگ و آب او اندیشه‌ها
سنگ گوید « آب داند ماجرا »
هوش مصنوعی: تن همانند سنگ است و اندیشه‌ها همچون آب. در این بین، سنگ فقط صدای خود را می‌شنود، اما آب می‌داند که چه بر سرش می‌آید.
آب گوید « آسیابان را بپرس
کاو فکند اندر نشیب این آب را »
هوش مصنوعی: آب می‌گوید: «از آسیابان بپرس که این آب را چه کسی به پایین انداخت؟»
آسیابان گویدت ک‌« ای نان‌خوار
گر نگردد این ، که باشد نانبا ؟»
هوش مصنوعی: آسیابان به تو می‌گوید: «ای خورنده نان، اگر این نان وجود نداشته باشد، پس نان‌وا هم کیست؟»
ماجرا بسیار خواهد شد خمش
از خدا واپرس تا گوید تو را
هوش مصنوعی: بسیاری از اتفاقات و حوادث در پیش خواهد بود، پس از خدا درخواست کن تا او خود پاسخ تو را بدهد.

خوانش ها

غزل شمارهٔ ۱۸۱ به خوانش پری ساتکنی عندلیب

حاشیه ها

1399/02/11 12:05
محسن

مولانا در این چند بیت، داستان فلسفی کوتاه ولی عمیقی را بیان میکند. خلاصه‌ی داستان از این قرار است که هرکسی وسعت دیدش محدود به همان حوزه‌ی خودش است و توانایی درک تصویر بزرگتر را ندارد و نتیجه می‌گیرد که راز حیات و وسعت آن برای انسان قابل درک نیست و فقط خدا آن‌ را می‌داند. داستان حاوی تشبیه انسان به یک آسیاب است که از «چرایی» گردش خود اطلاع ندارد! در مرکز این آسیاب دانه‌ای است که تمثیلی از روح انسان است که درون آسیاب گیر افتاده است و از آن راه خروجی ندارد و آسیاب هم جسم مادی انسان است. در این آسیاب، «بدن» همچون سنگ آسیاب است که دانشی به دلیل گردش خود ندارد و برمداری که برایش تعریف شده می‌گردد. «اندیشه» را به آب این آسیاب تشبیه می‌کند که سنگ را می‌چرخاند. سنگ(بدن) فکر می‌کند که آب (فکر) دلیل این گردش را می‌داند. اما آب خودش فکر می‌کند «آسیابان» دلیل گردش را می‌داند. آسیابان هم اما علمش محدود به حوزه‌ی کاری خودش است و فقط می‌داند اگر این چرخ آسیاب نگردد مردم از کجا «نان» بخورند و «نانوا» (نانبا) چه کار کند؟! و این سلسله ادامه دارد... در نهایت، این زنجیره چنان گسترده و پیچیده و پرعظمت است که مولانا توصیه می‌کند در برابر عظمت آن «خموش» باشیم و از آفریننده‌ی راز آفرینش را بپرسیم تا به ما بگوید....