گنجور

غزل شمارهٔ ۱۷۳۹

زهی حلاوت پنهان در این خلای شکم
مثال چنگ بود آدمی نه بیش و نه کم
چنانک گر شکم چنگ پر شود مثلا
نه ناله آید از آن چنگ پر نه زیر و نه بم
اگر ز روزه بسوزد دماغ و اشکم تو
ز سوز ناله برآید ز سینه‌ات هر دم
هزار پرده بسوزی به هر دمی زان سوز
هزار پایه برآری به همت و به قدم
شکم تهی شو و می نال همچو نی به نیاز
شکم تهی شو و اسرار گو به سان قلم
چو پر شود شکمت در زمان حشر آرد
به جای عقل تو شیطان به جای کعبه صنم
چو روزه داری اخلاق خوب جمع شوند
به پیش تو چو غلامان و چاکران و حشم
به روزه باش که آن خاتم سلیمان است
مده به دیو تو خاتم مزن تو ملک به هم
وگر ز کف تو شد ملک و لشکرت بگریخت
فرازآید لشکرت بر فراز علم
رسید مایده از آسمان به اهل صیام
به اهتمام دعاهای عیسی مریم
به روزه خوان کرم را تو منتظر می باش
از آنک خوان کرم به ز شوربای کلم

اطلاعات

وزن: مفاعلن فعلاتن مفاعلن فعلن (مجتث مثمن مخبون محذوف)
قالب شعری: غزل
منبع اولیه: ویکی‌درج

* با انتخاب متن و لمس متن انتخابی می‌توانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.

برگردان به زبان ساده

زهی حلاوت پنهان در این خلای شکم
مثال چنگ بود آدمی نه بیش و نه کم
هوش مصنوعی: زندگی انسان به مانند یک ساز موسیقی است که درون خود لذت و شیرینی‌های پنهانی دارد. اگرچه وجود انسان به ظاهر ممکن است ساده و بدون جلوه باشد، اما در باطنش احساسی عمیق و شیرین نهفته است.
چنانک گر شکم چنگ پر شود مثلا
نه ناله آید از آن چنگ پر نه زیر و نه بم
هوش مصنوعی: اگر شکم پر باشد، مثلاً از آن دیگر صدایی نمی‌آید؛ نه صدای ناله و نه آواز زیر و بم.
اگر ز روزه بسوزد دماغ و اشکم تو
ز سوز ناله برآید ز سینه‌ات هر دم
هوش مصنوعی: اگر از روزه بی‌حالی و ناراحتی به سراغت بیاید و اشک‌هایت بریزد، هر لحظه از دل تو ناله‌ای سوزناک بر خواهد خاست.
هزار پرده بسوزی به هر دمی زان سوز
هزار پایه برآری به همت و به قدم
هوش مصنوعی: اگر به هر لحظه از عشق و احساس خود فداکاری کنی، از آن آتش دل می‌توانی به تلاش و کوشش، پایه‌های بسیاری بسازی.
شکم تهی شو و می نال همچو نی به نیاز
شکم تهی شو و اسرار گو به سان قلم
هوش مصنوعی: شکم خود را خالی کن و مانند نی، ناله و درخواست کن. همچنین، وقتی شکمت خالی شد، رازها را بگو مانند قلمی که می‌نویسد.
چو پر شود شکمت در زمان حشر آرد
به جای عقل تو شیطان به جای کعبه صنم
هوش مصنوعی: زمانی که شکمت پر شود، در روز قیامت به جای عقل و درک تو، شیطان ظاهر می‌شود و به جای کعبه، بت و پیکره‌های بی‌ارزش جلوه می‌کند.
چو روزه داری اخلاق خوب جمع شوند
به پیش تو چو غلامان و چاکران و حشم
هوش مصنوعی: زمانی که انسان روزه‌دار است، رفتارهای نیکو و پسندیده به‌سان خدمتکاران و نوکران در برابر او حضور پیدا می‌کند.
به روزه باش که آن خاتم سلیمان است
مده به دیو تو خاتم مزن تو ملک به هم
هوش مصنوعی: به روزه گرفتن توجه کن که مانند انگشتری است که سلیمان به دست داشت و با آن بر دیوان تسلط داشت. این قدرت را بیهوده به دشمنان نده و از درهم آمیختن ملک و سلطنت خود بپرهیز.
وگر ز کف تو شد ملک و لشکرت بگریخت
فرازآید لشکرت بر فراز علم
هوش مصنوعی: اگر سلطنت و لشکر تو از دستت برود و فرار کنند، می‌توانی دوباره لشکرت را بر فراز پرچم بلند کنی.
رسید مایده از آسمان به اهل صیام
به اهتمام دعاهای عیسی مریم
هوش مصنوعی: مائده‌ای از آسمان به روزه‌داران نازل شد، به خاطر دعاهای عیسی، فرزند مریم.
به روزه خوان کرم را تو منتظر می باش
از آنک خوان کرم به ز شوربای کلم
هوش مصنوعی: به کسی که در انتظار نعمت و بخشش خداست، توجه کن؛ زیرا لطف الهی و برکت‌های او از هر چیز ناامیدکننده‌ای بهتر است.

خوانش ها

غزل شمارهٔ ۱۷۳۹ به خوانش عندلیب