گویا پیشینیان ما بالای خرد جزوی ما ده خرد را پذیرفته بودند که به ترتیب از بالا به پایین تا به خرد دهم که با انسان پیوسته می شود و وحی کار این موجود مبارک است . وحی گویا با وخش پارسی همریشه است و وحی گیرنده می شده وخشور و لغت دیگر برای وحی می شده ( یان ).

کاشف خواص گیاهان دارویی، نجوم و طب
در ابیات 1287 تا 1300 از دفتر چهارم به طور خلاصه حضرت مولانا می فرماید که آدمی از انبیاء نه تنها دین، بلکه علوم و فنون و صنعت ها را آموخت. به عبارت دیگر شعور ورای فکر، نه تنها موجب اتصال انسان با معنویت اصیل می شود بلکه قوه خلاقیت انسان را شکوفا نموده و موجب کاربرد درست فکر منطقی می شود. در واقع ریشهء کشفیات و اختراعات بشر حتی در زمینه امور مادی هم شعور ورای فکر است که در حالت تمرکز همه جانبه بر روی یک موضوع و حضور قلب کامل در زمان حال، حاصل می گردد.
پرسشی همواره برای بسیاری مطرح بوده است که؛ برخی دانشها و حکمتهای دقیق قدیمی نظیر طب سوزنی، پی بردن به خواص گیاهان دارویی و.. با توجه به محدودیت علوم تجربی در اعصار گذشته، چگونه حاصل شده اند؟
در همین لحظه که این مطالب را می خوانید، در سلولهای بسیار پیچیدهء چشم، کبد و مغز من و شما، شعوری ورای این فکر محدود ما در حال فعالیت است. فعالیتی بسیار عظیم و حیرت انگیز.
میلیونها واکنش شیمیایی در هر ثانیه در بدن ما اتفاق می افتد که ذهن بشر از درک همه آنها عاجز است! چه رسد به اینکه بخواهد آنها را با فکر محدودش مدیریت کند!!
اتصال با این شعور عظیم ورای فکر، از طریق نوابغ و دانشمندان و انبیاء و..و در حالت خلسهء سکوت ذهن، دریچه ای از علوم و فنون را بر روی انسان گشوده است.
حضرت مولانا کاشف اصلی خواص گیاهان دارویی را حضرت سلیمان(ع) معرفی می فرماید:
هر صباحی چون سلیمان آمدی
خاضع اندر مسجد اقصی شدی
نوگیاهی رسته دیدی اندرو
پس بگفتی نام و نفع خود بگو
تو چه دارویی؟ چیی؟ نامت چی است؟
تو زیان کی و نفعت بر کیست؟
پس بگفتی هر گیاهی فعل و نام
که من آن را جانم و این را حمام
حمام= با کسره ح به معنای مرگ
گیاه در جواب نام و خاصیت خود را می گفت و توضیح می داد که من برای فلان شخص مایهء زندگی و برای برای دیگری مایهء مرگ هستم.
من مرین را زهرم و او را شکر
نام من اینست بر لوح، از قدر
پس طبیبان از سلیمان، زان گیا
عالم و دانا شدندی مقتدی
مقتدی= سرمشق و راهبر
پزشکها از طریق حضرت سلیمان(ع) به خواص گیاهان پی بردند و دانا شدند و از این طریق خودشان سرمشق و معلم دیگران می شدند.
تا کتب های طبیبی ساختند
جسم را از رنج می‌پرداختند
می‌پرداختند= رفع می کردند
جضرت مولانا این وضعیت را به سایر علوم و فنون تعمیم می دهد:
این نجوم و طب، وحی انبیاست
عقل و حس را سوی بی‌سو، ره کجاست؟
عقل جزوی یا فکر به تنهایی قدرت خلاقیت و استخراج را ندارد و برای این کار بایستی در کنار عقل کلی و شعور ورای فکر ( که غیر شخصی و بی نهایت است ) قرار گیرد:
عقل جزوی، عقل استخراج نیست
جز پذیرای فن و محتاج نیست
عقل جزوی فقط می تواند از طریق تقلید و یادگیری، علوم و فنون را فرا گیرد ولی خودش قدرت خلاقیت و کشف و شهود را ندارد:
قابل تعلیم و فهمست این خرد
لیک صاحب وحی تعلیمش دهد
جمله حرفتها یقین از وحی بود
اول او، لیک عقل آن را فزود
سرچشمهء همهء فنون وحی است و البته عقل هم چیزهایی بر آن افزوده است.
چون عقل جزوی قدرت خلاقیت ندارد، در نتیجه هیچ فن و حرفه ای بدون واسطهء استاد قابل انتقال نیست:
هیچ حرفت را ببین کین عقل ما
تاند او آموختن بی‌اوستا
اگر چه عقل جزوی در افکار منفی و حیله و نیرنگ و رفتار و گفتار زشت، استاد است؛ اما در قسمت افکار مثبت و منطقی و علوم و فنون مادی مفید، بدون یاری استاد و بدون تقلید، توانایی مسلط شدن به هیچ فن و حرفه ای را ندارد:
گرچه اندر مکر موی‌اشکاف بد
هیچ پیشه رام، بی‌استا نشد
دانش پیشه ازین عقل ار بدی
پیشهٔ بی‌اوستا حاصل شدی
منبع:
پیوند به وبگاه بیرونی