شمارهٔ ۴ - فی رثاء سید المرسلین صلی الله علیه و آله و سلم
ماتم جهانسوز خاتم النبیین است
یا که آخرین روز صادر نخستین است
روز نوحۀ قرآن در مصیبت طاها است
روز نالۀ فرقان از فراق یاسین است
خاطری نباشد شاد در قلمرو ایجاد
آه و ناله و فریاد در محیط تکوین است
کعبه را سزد امروز رو نهد بویرانی
زانکه چشم زمزم را سیل اشک خونین است
صبح آفرینش را شام تار باز آمد
تیره اهل بیتش را دیدۀ جهان بین است
رایت شریعت را نوبت نگونساریست
روز غربت اسلام روز وحشت دین است
شاهد حقیقت را هر دو چشم حق بین خفت
آه بانوی کبری همچو شمع بالین است
هادی طریقت را زندگی بسر آمد
گمرهان امت را سینه پر از کین است
شاهباز وحدت را بند غم بگردن شد
کرکس طبیعت را دست و پنجه رنگین است
شد همای فرخ فر بسته بال و بی شهپر
عرصۀ جهان یکسر صیدگاه شاهین است
خاتم سلیمان را اهرمن بجادو برد
مسند سلیمانی مرکز شیاطین است
شب ز غم نگیرد خواب چشم نرگس شاداب
لیک چشم هر خاری شب بخواب نوشین است
پشت آسمان شد خم زیر بار این ماتم
چشم ابر شد پر نم در مصیبت خاتم
اطلاعات
وزن: فاعلن مفاعیلن فاعلن مفاعیلن (مقتضب مثمن مطوی مقطوع)
منبع اولیه: سید محمدرضا شهیم
* با انتخاب متن و لمس متن انتخابی میتوانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.
برگردان به زبان ساده
ماتم جهانسوز خاتم النبیین است
یا که آخرین روز صادر نخستین است
هوش مصنوعی: این بیت به بیان اهمیت و حزن بزرگ در مورد از دست دادن پیامبر اسلام میپردازد. شاعر میگوید که این واقعهای است که برای کل جهان ناراحتکننده و سوزناک است، همچنین به نوعی به پایان دوران نبوت و آغاز روزی اشاره دارد که در آن همهچیز تغییر میکند. در واقع، مرگ پیامبر به عنوان نقطه عطفی در تاریخ بشریت و دین معرفی شده است.
روز نوحۀ قرآن در مصیبت طاها است
روز نالۀ فرقان از فراق یاسین است
هوش مصنوعی: امروز روز عزای قرآن به خاطر مصیبت حضرت طاها (پیامبر اسلام) است و روز ناله و گریه برای فرقان (قرآن) به خاطر جدایی و فراق حضرت یاسین (پیامبر عیسی) است.
خاطری نباشد شاد در قلمرو ایجاد
آه و ناله و فریاد در محیط تکوین است
هوش مصنوعی: در دنیای آفرینش، هیچ شادی و خوشحالی وجود ندارد؛ تنها غم و اندوه و فریاد حاکم است.
کعبه را سزد امروز رو نهد بویرانی
زانکه چشم زمزم را سیل اشک خونین است
هوش مصنوعی: امروز کعبه شایسته است که به حالت تاسف و اندوه درآید، زیرا چشمان چشمه زمزم پر از اشکهای خونین هستند.
صبح آفرینش را شام تار باز آمد
تیره اهل بیتش را دیدۀ جهان بین است
هوش مصنوعی: صبح آفرینش به شب تار بازگشته است و دیده کسانی که از اهل بیت هستند، بینش و آگاهی عمیق دارد.
رایت شریعت را نوبت نگونساریست
روز غربت اسلام روز وحشت دین است
هوش مصنوعی: این شعر بیانگر حالتی است که در آن، اصول و قوانین دینی در شرایط سخت و ناامیدکنندهای قرار دارند. روزگار کنونی برای اسلام و دین، به گونهای است که ترس و وحشت بر آن حاکم شده و معانی و وضوح شریعت در حال تیره و تار شدن هستند.
شاهد حقیقت را هر دو چشم حق بین خفت
آه بانوی کبری همچو شمع بالین است
هوش مصنوعی: چشمان بینا و حقیقتجو شاهد واقعیت هستند؛ مانند شمعی که بر بستر خواب بانوی بزرگوار روشن است.
هادی طریقت را زندگی بسر آمد
گمرهان امت را سینه پر از کین است
هوش مصنوعی: راهنمای هدایت و رهبری برای مردم زندگی خود را سپری کرد، اما گمراهان امت همچنان دلهایی پر از کینه دارند.
شاهباز وحدت را بند غم بگردن شد
کرکس طبیعت را دست و پنجه رنگین است
هوش مصنوعی: پرنده بزرگ و آزاد (شاهباز) که نشاندهندهٔ وحدت و هماهنگی است، به زنجیر غم گرفتار شده است، در حالی که پرندهٔ معمولی و متداول (کرکس) با ویژگیهای ظاهری رنگین و جذاب خود، به دنیای مادی و طبیعی ارتباط دارد. این جمله به تضاد بین شور و اندوه ناشی از وحدت و جذابیت ظاهری دنیای طبیعت اشاره دارد.
شد همای فرخ فر بسته بال و بی شهپر
عرصۀ جهان یکسر صیدگاه شاهین است
هوش مصنوعی: پرنده خوشبختی که بالهایش بسته شده و بدون پرواز، در این دنیای وسیع تمام جاها محل شکار شاهین است.
خاتم سلیمان را اهرمن بجادو برد
مسند سلیمانی مرکز شیاطین است
هوش مصنوعی: اهریمن با جادو، انگشتر سلیمان را از او دزدید و جایگاه سلیمان به مرکز شیاطین تبدیل شد.
شب ز غم نگیرد خواب چشم نرگس شاداب
لیک چشم هر خاری شب بخواب نوشین است
هوش مصنوعی: شب، چشمان گل نرگس شاداب از غم خوابشان نمیبرد، اما چشمان هر خار در شب خواب شیرین دارند.
پشت آسمان شد خم زیر بار این ماتم
چشم ابر شد پر نم در مصیبت خاتم
هوش مصنوعی: در زیر آسمان، غم و اندوهی بزرگ باعث خم شدن آن شده است. چشمان ابرها از شدت این مصیبت پر از باران و اشک میشود.