قوله تعالی: بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمنِ الرَّحِیمِ بنام خداوند فراخ بخشایش مهربان.
قُلْ أُوحِیَ إِلَیَّ بگو یا محمد آگاهی دادند مرا أَنَّهُ اسْتَمَعَ نَفَرٌ مِنَ الْجِنِّ که نیوشیدند گروهی از پریان. فَقالُوا إِنَّا سَمِعْنا قُرْآناً عَجَباً (۱) گفتند که: ما قرآنی شنیدیم شگفت.
یَهْدِی إِلَی الرُّشْدِ که راه مینماید براستی. فَآمَنَّا بِهِ بگرویدیم بآن. وَ لَنْ نُشْرِکَ بِرَبِّنا أَحَداً (۲) و انباز نگیریم با خداوند خویش هیچ کسی.
وَ أَنَّهُ تَعالی جَدُّ رَبِّنا برتر است و پاک و بزرگوارتر خداوند ما مَا اتَّخَذَ صاحِبَةً وَ لا وَلَداً (۳) نه زن گرفت بزنی و نه فرزند.
وَ أَنَّهُ کانَ یَقُولُ سَفِیهُنا عَلَی اللَّهِ شَطَطاً (۴) و آن بیخرد نابکار گوی ما بر خدای می دروغ گفت.
وَ أَنَّا ظَنَنَّا و ما چنان میپنداشتیم أَنْ لَنْ تَقُولَ الْإِنْسُ وَ الْجِنُّ عَلَی اللَّهِ کَذِباً (۵) که آدمی و پری بر خدای دروغ نگوید.
وَ أَنَّهُ کانَ رِجالٌ مِنَ الْإِنْسِ و مردانی بودند از مردمان یَعُوذُونَ بِرِجالٍ مِنَ الْجِنِّ که فریاد میخواستند بمردانی از پریان از شرّ بدان ایشان. فَزادُوهُمْ رَهَقاً (۶) پریان را غلط افزودند و فریب.
وَ أَنَّهُمْ ظَنُّوا کَما ظَنَنْتُمْ و پریان چنان پنداشتند که شما پنداشتید.
أَنْ لَنْ یَبْعَثَ اللَّهُ أَحَداً (۷) که اللَّه هیچکس را بپیغام نخواهد فرستاد.
وَ أَنَّا لَمَسْنَا السَّماءَ و ما در آسمان جستیم فَوَجَدْناها مُلِئَتْ حَرَساً شَدِیداً آسمان را پر کرده یافتیم از گوشوانان بزور وَ شُهُباً (۸) و شاخههای آتش.
وَ أَنَّا کُنَّا نَقْعُدُ مِنْها مَقاعِدَ لِلسَّمْعِ و ما بروزگار نشستگاهها داشتیم در درهای آسمان نیوشیدن را فَمَنْ یَسْتَمِعِ الْآنَ هر که اکنون نیوشد. یَجِدْ لَهُ شِهاباً رَصَداً (۹) خویشتن را شاخ آتش دیدبان یابد و گوشوان.
وَ أَنَّا لا نَدْرِی و ما ندانیم اکنون أَ شَرٌّ أُرِیدَ بِمَنْ فِی الْأَرْضِ که باهل زمین بدی خواستهاند. أَمْ أَرادَ بِهِمْ رَبُّهُمْ رَشَداً (۱۰) یا خداوند ایشان بایشان نیکی خواسته.
وَ أَنَّا مِنَّا الصَّالِحُونَ و از ما هست گروهی نیکان. وَ مِنَّا دُونَ ذلِکَ و هست از ما جز از آن کُنَّا طَرائِقَ قِدَداً (۱۱) ما جوق جوق بودیم از هم جدا.
وَ أَنَّا ظَنَنَّا و ما درست بدانستیم و یقین. أَنْ لَنْ نُعْجِزَ اللَّهَ فِی الْأَرْضِ که از اللَّه پیش نشینیم در زمین. وَ لَنْ نُعْجِزَهُ هَرَباً (۱۲) و نتوانیم که ازو گریزیم.
وَ أَنَّا لَمَّا سَمِعْنَا الْهُدی و ما چون پیغام راست شنیدیم آمَنَّا بِهِ بگرویدیم بآن فَمَنْ یُؤْمِنْ بِرَبِّهِ هر که بگروید بخداوند خویش. فَلا یَخافُ بَخْساً وَ لا رَهَقاً (۱۳) گوی مترس از کاستن مزد و گرفتاری بگناه کسی یا فرمودن بکاری ناتوان.
وَ أَنَّا مِنَّا الْمُسْلِمُونَ و هست از ما مسلمانان وَ مِنَّا الْقاسِطُونَ و هست از ما کژ راهان بر خویشتن ستمکاران فَمَنْ أَسْلَمَ هر که مسلمان شد و گردن نهاد فَأُولئِکَ تَحَرَّوْا رَشَداً (۱۴) ایشان آنند که بهینه گزیدند و راستی جستند.
أَمَّا الْقاسِطُونَ و امّا کژراهان و ستمکاران بر خودکانُوا لِجَهَنَّمَ حَطَباً (۱۵)
ایشان دوزخ را هیزماند.
وَ أَنْ لَوِ اسْتَقامُوا عَلَی الطَّرِیقَةِ و اگر ایشان بایستند بر راه کفر لَأَسْقَیْناهُمْ ماءً غَدَقاً (۱۶) ما ایشان را آب دولت و نعمت روانیم و عیش فراخ خوش دهیم. لِنَفْتِنَهُمْ فِیهِ تا ایشان را در آن آزمایش کنیم. وَ مَنْ یُعْرِضْ عَنْ ذِکْرِ رَبِّهِ و هر که از یاد خداوند خویش و پرستش خداوند خویش روی گرداند یَسْلُکْهُ عَذاباً صَعَداً (۱۷) او را در عذابی افکند سخت.
وَ أَنَّ الْمَساجِدَ لِلَّهِ و جای نماز اللَّه راست.
فَلا تَدْعُوا مَعَ اللَّهِ أَحَداً (۱۸) با اللَّه خدای دیگر مخوانید.
وَ أَنَّهُ لَمَّا قامَ عَبْدُ اللَّهِ یَدْعُوهُ و چون بر پای خاست بنده خدای و او را میخواند کادُوا یَکُونُونَ عَلَیْهِ لِبَداً (۱۹) نزدیک بودید که پریان ور افتادندی.
قُلْ إِنَّما أَدْعُوا رَبِّی بگو: من خداوند خویش را خوانم و پرستم وَ لا أُشْرِکُ بِهِ أَحَداً (۲۰) و با او انباز نگیرم هیچکس.
قُلْ إِنِّی لا أَمْلِکُ لَکُمْ ضَرًّا وَ لا رَشَداً (۲۱) گوی بدست من نیست، نه پادشاهم و نتوانم شما را نه گزندی و نه کاری راست در خور و بچم.
قُلْ إِنِّی لَنْ یُجِیرَنِی مِنَ اللَّهِ أَحَدٌ (۲۲) گوی مرا از خدای کس نگه ندارد وَ لَنْ أَجِدَ مِنْ دُونِهِ مُلْتَحَداً (۲۳) و نیابم فرود از او بازگشتنگاهی و زینهار جای.
إِلَّا بَلاغاً مِنَ اللَّهِ وَ رِسالاتِهِ مگر رسانیدن از اللَّه و آورد پیغام او وَ مَنْ یَعْصِ اللَّهَ وَ رَسُولَهُ و هر که سر کشد از خدا و رسول او فَإِنَّ لَهُ نارَ جَهَنَّمَ او راست آتش دوزخ خالِدِینَ فِیها أَبَداً (۲۴) جاویدان در آن.
حَتَّی إِذا رَأَوْا ما یُوعَدُونَ تا آنچه ایشان را وعده میدادند به بینند فَسَیَعْلَمُونَ مَنْ أَضْعَفُ ناصِراً آری آگاه شوند که کیست که سستیارترست وَ أَقَلُّ عَدَداً (۲۵) و اندک سپاهتر.
قُلْ إِنْ أَدْرِی گوی من ندانم أَ قَرِیبٌ ما تُوعَدُونَ که این رستاخیز که شما را وعده میدهند نزدیکست أَمْ یَجْعَلُ لَهُ رَبِّی أَمَداً یا اللَّه آن را هنگامی نهاده یا درنگی.
عالِمُ الْغَیْبِ آن دانای نهان فَلا یُظْهِرُ عَلی غَیْبِهِ أَحَداً (۲۶) آگاه نکند از نهان خویش هیچکس را.
إِلَّا مَنِ ارْتَضی مِنْ رَسُولٍ مگر آن رسول پسندیده فَإِنَّهُ یَسْلُکُ مِنْ بَیْنِ یَدَیْهِ وَ مِنْ خَلْفِهِ اللَّه میراند پیش آن رسول و از پس او رَصَداً (۲۷) گوشوانان.
لِیَعْلَمَ أَنْ قَدْ أَبْلَغُوا رِسالاتِ رَبِّهِمْ تا محمد بداند که ایشان که پیغام رسانیدند از خداوند او رسانیدند. وَ أَحاطَ بِما لَدَیْهِمْ و اللَّه خود داناست بآنچه نزدیک فریشتگانست و بآنچه نزدیک شیاطین است وَ أَحْصی کُلَّ شَیْءٍ عَدَداً (۲۸).
و خود دانسته بود هر چیز پیش از آن چیز و چند آن و چون آن.
برگردان به زبان ساده
قوله تعالی: بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمنِ الرَّحِیمِ بنام خداوند فراخ بخشایش مهربان.
هوش مصنوعی: با نام خداوندی که بسیار بخشنده و مهربان است.
قُلْ أُوحِیَ إِلَیَّ بگو یا محمد آگاهی دادند مرا أَنَّهُ اسْتَمَعَ نَفَرٌ مِنَ الْجِنِّ که نیوشیدند گروهی از پریان. فَقالُوا إِنَّا سَمِعْنا قُرْآناً عَجَباً (۱) گفتند که: ما قرآنی شنیدیم شگفت.
هوش مصنوعی: بگو ای محمد، به من وحی شده است که گروهی از جنها به سخنان من گوش دادهاند. آنها گفتند: ما قرآنی شگفتانگیز شنیدیم.
یَهْدِی إِلَی الرُّشْدِ که راه مینماید براستی. فَآمَنَّا بِهِ بگرویدیم بآن. وَ لَنْ نُشْرِکَ بِرَبِّنا أَحَداً (۲) و انباز نگیریم با خداوند خویش هیچ کسی.
هوش مصنوعی: او به هدایت راستین راهنمایی میکند. ما به او ایمان آوردیم و هرگز با پروردگار خود کسی را شریک نمیسازیم.
وَ أَنَّهُ تَعالی جَدُّ رَبِّنا برتر است و پاک و بزرگوارتر خداوند ما مَا اتَّخَذَ صاحِبَةً وَ لا وَلَداً (۳) نه زن گرفت بزنی و نه فرزند.
هوش مصنوعی: و خداوند ما که بسیار بزرگ و پاک است، نه همسری انتخاب کرده و نه فرزندی دارد.
وَ أَنَّهُ کانَ یَقُولُ سَفِیهُنا عَلَی اللَّهِ شَطَطاً (۴) و آن بیخرد نابکار گوی ما بر خدای می دروغ گفت.
هوش مصنوعی: و او میگفت: این احمق بیخود در مورد خدا دروغ میگوید.
وَ أَنَّا ظَنَنَّا و ما چنان میپنداشتیم أَنْ لَنْ تَقُولَ الْإِنْسُ وَ الْجِنُّ عَلَی اللَّهِ کَذِباً (۵) که آدمی و پری بر خدای دروغ نگوید.
هوش مصنوعی: ما بر این باور بودیم که انسانها و جنها هرگز درباره خدا دروغ نخواهند گفت.
وَ أَنَّهُ کانَ رِجالٌ مِنَ الْإِنْسِ و مردانی بودند از مردمان یَعُوذُونَ بِرِجالٍ مِنَ الْجِنِّ که فریاد میخواستند بمردانی از پریان از شرّ بدان ایشان. فَزادُوهُمْ رَهَقاً (۶) پریان را غلط افزودند و فریب.
هوش مصنوعی: برخی از مردم یک زمان برای فرار از مشکلات و مصائبی که داشتند، به موجوداتی از نوع جن مراجعه میکردند و از آنها کمک میخواستند. اما این کار نه تنها کمکی به آنها نمیکرد، بلکه بر مشکلاتشان میافزود و موجب دردسرهای بیشتری میشد.
وَ أَنَّهُمْ ظَنُّوا کَما ظَنَنْتُمْ و پریان چنان پنداشتند که شما پنداشتید.
هوش مصنوعی: آنها هم همانطور که شما فکر کردید، فکر کردند.
أَنْ لَنْ یَبْعَثَ اللَّهُ أَحَداً (۷) که اللَّه هیچکس را بپیغام نخواهد فرستاد.
هوش مصنوعی: خدا هیچ کس را به پیامبری نخواهد فرستاد.
وَ أَنَّا لَمَسْنَا السَّماءَ و ما در آسمان جستیم فَوَجَدْناها مُلِئَتْ حَرَساً شَدِیداً آسمان را پر کرده یافتیم از گوشوانان بزور وَ شُهُباً (۸) و شاخههای آتش.
هوش مصنوعی: ما به آسمان نزدیک شدیم و متوجه شدیم که آنجا به شدت تحت نظر است و پر از مراقبان و شهابهای آتشین است.
وَ أَنَّا کُنَّا نَقْعُدُ مِنْها مَقاعِدَ لِلسَّمْعِ و ما بروزگار نشستگاهها داشتیم در درهای آسمان نیوشیدن را فَمَنْ یَسْتَمِعِ الْآنَ هر که اکنون نیوشد. یَجِدْ لَهُ شِهاباً رَصَداً (۹) خویشتن را شاخ آتش دیدبان یابد و گوشوان.
هوش مصنوعی: ما در زمانهای قدیم برای شنیدن گفتارها در مکانهایی خاص گرد هم میآمدیم و به آسمان گوش میسپردیم. هر کسی که اکنون بخواهد گوش دهد، متوجه خواهد شد که شهابهایی در حال نظارت و تماشا وجود دارند.
وَ أَنَّا لا نَدْرِی و ما ندانیم اکنون أَ شَرٌّ أُرِیدَ بِمَنْ فِی الْأَرْضِ که باهل زمین بدی خواستهاند. أَمْ أَرادَ بِهِمْ رَبُّهُمْ رَشَداً (۱۰) یا خداوند ایشان بایشان نیکی خواسته.
هوش مصنوعی: ما نمیدانیم آیا برای اهل زمین بدی خواسته شده یا اینکه خداوند برای آنها نیکی و رستگاری در نظر دارد.
وَ أَنَّا مِنَّا الصَّالِحُونَ و از ما هست گروهی نیکان. وَ مِنَّا دُونَ ذلِکَ و هست از ما جز از آن کُنَّا طَرائِقَ قِدَداً (۱۱) ما جوق جوق بودیم از هم جدا.
هوش مصنوعی: و اینکه در میان ما، گروهی نیکوکار وجود دارد و همچنین افرادی غیر از آن هستند که ما به طرق مختلف و گوناگون از هم جدا شدهایم.
وَ أَنَّا ظَنَنَّا و ما درست بدانستیم و یقین. أَنْ لَنْ نُعْجِزَ اللَّهَ فِی الْأَرْضِ که از اللَّه پیش نشینیم در زمین. وَ لَنْ نُعْجِزَهُ هَرَباً (۱۲) و نتوانیم که ازو گریزیم.
هوش مصنوعی: ما به یقین و درست درک کردیم که نمیتوانیم خداوند را در زمین ناتوان کنیم و نمیتوانیم از او فرار کنیم.
وَ أَنَّا لَمَّا سَمِعْنَا الْهُدی و ما چون پیغام راست شنیدیم آمَنَّا بِهِ بگرویدیم بآن فَمَنْ یُؤْمِنْ بِرَبِّهِ هر که بگروید بخداوند خویش. فَلا یَخافُ بَخْساً وَ لا رَهَقاً (۱۳) گوی مترس از کاستن مزد و گرفتاری بگناه کسی یا فرمودن بکاری ناتوان.
هوش مصنوعی: ما وقتی که پیام هدایت را شنیدیم به آن ایمان آوردیم. هر کس به پروردگارش ایمان بیاورد، نباید نگران کاهش پاداش یا گرفتاری به خاطر گناه دیگری باشد یا اینکه کاری به او تحمیل شود.
وَ أَنَّا مِنَّا الْمُسْلِمُونَ و هست از ما مسلمانان وَ مِنَّا الْقاسِطُونَ و هست از ما کژ راهان بر خویشتن ستمکاران فَمَنْ أَسْلَمَ هر که مسلمان شد و گردن نهاد فَأُولئِکَ تَحَرَّوْا رَشَداً (۱۴) ایشان آنند که بهینه گزیدند و راستی جستند.
هوش مصنوعی: در میان ما، برخی مسلمان هستند و برخی دیگر به خود ظلم میکنند و به کجراهی میروند. هر کسی که به اسلام گرایش پیدا کند و تسلیم شود، همان کسانی هستند که بهترین راه را انتخاب کرده و به سوی حقیقت رفتهاند.
أَمَّا الْقاسِطُونَ و امّا کژراهان و ستمکاران بر خودکانُوا لِجَهَنَّمَ حَطَباً (۱۵)
هوش مصنوعی: اما کژراهان و ستمکاران، برای خود هیزم آتش دوزخ خواهند بود.
ایشان دوزخ را هیزماند.
هوش مصنوعی: آنها برای دوزخ همانند هیزم محسوب میشوند.
وَ أَنْ لَوِ اسْتَقامُوا عَلَی الطَّرِیقَةِ و اگر ایشان بایستند بر راه کفر لَأَسْقَیْناهُمْ ماءً غَدَقاً (۱۶) ما ایشان را آب دولت و نعمت روانیم و عیش فراخ خوش دهیم. لِنَفْتِنَهُمْ فِیهِ تا ایشان را در آن آزمایش کنیم. وَ مَنْ یُعْرِضْ عَنْ ذِکْرِ رَبِّهِ و هر که از یاد خداوند خویش و پرستش خداوند خویش روی گرداند یَسْلُکْهُ عَذاباً صَعَداً (۱۷) او را در عذابی افکند سخت.
هوش مصنوعی: اگر آنها بر راه کفر ثابت قدم باشند، ما به آنها نعمتهای فراوان و زندگی آسان خواهیم داد تا آنها را در این نعمتها آزمایش کنیم. اما هر کسی که از یاد خداوند و پرستش او روی بگرداند، به عذاب سختی گرفتار خواهد شد.
وَ أَنَّ الْمَساجِدَ لِلَّهِ و جای نماز اللَّه راست.
هوش مصنوعی: مساجد محل عبادت خداوند هستند.
فَلا تَدْعُوا مَعَ اللَّهِ أَحَداً (۱۸) با اللَّه خدای دیگر مخوانید.
هوش مصنوعی: با خدا هیچ کس دیگری را نخوانید.
وَ أَنَّهُ لَمَّا قامَ عَبْدُ اللَّهِ یَدْعُوهُ و چون بر پای خاست بنده خدای و او را میخواند کادُوا یَکُونُونَ عَلَیْهِ لِبَداً (۱۹) نزدیک بودید که پریان ور افتادندی.
هوش مصنوعی: و هنگامی که بنده خدا برای دعا کردن به سوی او برخاست، نزدیک بود که دیوانهوار بر او حمله کنند.
قُلْ إِنَّما أَدْعُوا رَبِّی بگو: من خداوند خویش را خوانم و پرستم وَ لا أُشْرِکُ بِهِ أَحَداً (۲۰) و با او انباز نگیرم هیچکس.
هوش مصنوعی: بگو: تنها خداوند خود را میخوانم و او را پرستش میکنم و هیچکس را با او شریک نمیسازم.
قُلْ إِنِّی لا أَمْلِکُ لَکُمْ ضَرًّا وَ لا رَشَداً (۲۱) گوی بدست من نیست، نه پادشاهم و نتوانم شما را نه گزندی و نه کاری راست در خور و بچم.
هوش مصنوعی: بگو: من نه قدرت آزار شما را دارم و نه میتوانم شما را به راه درست هدایت کنم. نه من پادشاهی هستم که از پشتوانهای برخوردار باشم و نه اختیار کُند کردن یا راست کردن کارهای شما را دارم.
قُلْ إِنِّی لَنْ یُجِیرَنِی مِنَ اللَّهِ أَحَدٌ (۲۲) گوی مرا از خدای کس نگه ندارد وَ لَنْ أَجِدَ مِنْ دُونِهِ مُلْتَحَداً (۲۳) و نیابم فرود از او بازگشتنگاهی و زینهار جای.
هوش مصنوعی: بگو، هیچکس نمیتواند مرا از عذاب خدا نجات دهد و من هیچ پناهگاهی جز او پیدا نخواهم کرد.
إِلَّا بَلاغاً مِنَ اللَّهِ وَ رِسالاتِهِ مگر رسانیدن از اللَّه و آورد پیغام او وَ مَنْ یَعْصِ اللَّهَ وَ رَسُولَهُ و هر که سر کشد از خدا و رسول او فَإِنَّ لَهُ نارَ جَهَنَّمَ او راست آتش دوزخ خالِدِینَ فِیها أَبَداً (۲۴) جاویدان در آن.
هوش مصنوعی: مگر تنها پیامرسانی از سوی خداوند و ابلاغ پیامهای اوست و هر کسی که از خدا و رسول او نافرمانی کند، برایش آتش جهنم خواهد بود که در آن جاویدان خواهد ماند.
حَتَّی إِذا رَأَوْا ما یُوعَدُونَ تا آنچه ایشان را وعده میدادند به بینند فَسَیَعْلَمُونَ مَنْ أَضْعَفُ ناصِراً آری آگاه شوند که کیست که سستیارترست وَ أَقَلُّ عَدَداً (۲۵) و اندک سپاهتر.
هوش مصنوعی: زمانی که آنها آنچه را که به آنها وعده داده شده میبینند، متوجه میشوند که چه کسی یاریکنندهاش ضعیفتر است و همچنین تعداد او نیز کمتر است.
قُلْ إِنْ أَدْرِی گوی من ندانم أَ قَرِیبٌ ما تُوعَدُونَ که این رستاخیز که شما را وعده میدهند نزدیکست أَمْ یَجْعَلُ لَهُ رَبِّی أَمَداً یا اللَّه آن را هنگامی نهاده یا درنگی.
هوش مصنوعی: بگو: من نمیدانم آیا آن چیزی که به شما وعده داده شده، نزدیک است یا اینکه پروردگار من برای آن موعدی تعیین کرده است.
عالِمُ الْغَیْبِ آن دانای نهان فَلا یُظْهِرُ عَلی غَیْبِهِ أَحَداً (۲۶) آگاه نکند از نهان خویش هیچکس را.
هوش مصنوعی: دانای به امور پنهان، کسی است که هیچکس را از اسرار خود آگاه نمیکند.
إِلَّا مَنِ ارْتَضی مِنْ رَسُولٍ مگر آن رسول پسندیده فَإِنَّهُ یَسْلُکُ مِنْ بَیْنِ یَدَیْهِ وَ مِنْ خَلْفِهِ اللَّه میراند پیش آن رسول و از پس او رَصَداً (۲۷) گوشوانان.
هوش مصنوعی: مگر کسی که از جانب رسول مورد پسند واقع شده باشد، زیرا او تحت نظارت و حفاظت الهی قرار دارد که بر او مراقبت میکند.
لِیَعْلَمَ أَنْ قَدْ أَبْلَغُوا رِسالاتِ رَبِّهِمْ تا محمد بداند که ایشان که پیغام رسانیدند از خداوند او رسانیدند. وَ أَحاطَ بِما لَدَیْهِمْ و اللَّه خود داناست بآنچه نزدیک فریشتگانست و بآنچه نزدیک شیاطین است وَ أَحْصی کُلَّ شَیْءٍ عَدَداً (۲۸).
هوش مصنوعی: تا محمد بداند که کسانی که پیام را رساندند، پیامهای خداوندش را به او منتقل کردهاند و خداوند به آنچه که نزد فرشتگان و شیاطین است، آگاه است و همه چیز را به دقیقترین شکل شمارهگذاری کرده است.
و خود دانسته بود هر چیز پیش از آن چیز و چند آن و چون آن.
هوش مصنوعی: او به خوبی میدانست که هر چیزی قبل از آن چیز، و به چه میزان و به چهگونهای وجود دارد.