قوله تعالی: بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمنِ الرَّحِیمِ بنام خداوند جهاندار دشمن پرور ببخشایندگی، دوست بخشای بمهربانی.
سَأَلَ سائِلٌ پرسید پرسندهای بِعَذابٍ واقِعٍ (۱) از عذابی که بودنی است و افتادنی.
لِلْکافِرینَ ناگرویدگان را لَیْسَ لَهُ دافِعٌ (۲).
مِنَ اللَّهِ آن را باز دارندهای و باز پس برندهای نیست از خدای عزّ و جلّ ذِی الْمَعارِجِ (۳) آن خداوند صفتهای بلند و عطاهای بشکوه.
تَعْرُجُ الْمَلائِکَةُ وَ الرُّوحُ إِلَیْهِ بسوی او بر میشود فریشتگان و جبرئیل فِی یَوْمٍ کانَ مِقْدارُهُ خَمْسِینَ أَلْفَ سَنَةٍ (۴) در روزی که اندازه آن پنجاه هزار سال بود.
فَاصْبِرْ صَبْراً جَمِیلًا (۵) تو شکیبایی کن شکیبایی کردن نیکو.
إِنَّهُمْ یَرَوْنَهُ بَعِیداً (۶) ایشان آن روز را نابودنی میبینند.
وَ نَراهُ قَرِیباً (۷) و ما آن را بودنی میبینیم، ایشان آن روز را دور میبینند و دیر و ما آن را نزدیک میبینیم و زود.
یَوْمَ تَکُونُ السَّماءُ کَالْمُهْلِ (۸) آن روز که آسمان از بیم چون دردی زیت گردد، یا چون مس گداخته.
وَ تَکُونُ الْجِبالُ کَالْعِهْنِ (۹) و کوهها چون پشم رنگ کرده بود از رنگ رنگ.
وَ لا یَسْئَلُ حَمِیمٌ حَمِیماً (۱۰) و آن روز هیچکس خویش را و دوست را نپرسد.
یُبَصَّرُونَهُمْ بر دیدار چشم او میدارند میبیند و نپرسد از بیم. یَوَدُّ الْمُجْرِمُ دوست دارد و خواهد کافر، لَوْ یَفْتَدِی مِنْ عَذابِ یَوْمِئِذٍ که خویشتن را باز خرد از عذاب آن روز بِبَنِیهِ (۱۱).
وَ صاحِبَتِهِ وَ أَخِیهِ (۱۲) بپسران خویش و برادر خویش.
وَ فَصِیلَتِهِ الَّتِی تُؤْوِیهِ (۱۳) و خاندان او که او را میداشتند.
وَ مَنْ فِی الْأَرْضِ جَمِیعاً و هر که در زمین کس است همه ثُمَّ یُنْجِیهِ (۱۴) تا آن وقت که آن را خرید او را برهانید.
کَلَّا نیست آن او را و نبود نه إِنَّها لَظی (۱۵) آن آتشی است زبانه زن.
نَزَّاعَةً لِلشَّوی (۱۶) که پوست از سر درکشد.
تَدْعُوا مَنْ أَدْبَرَ وَ تَوَلَّی (۱۷) میخواهد هر کس را که پشت بر حق گردانید درین جهان و از فرمانبرداری برگشت.
وَ جَمَعَ فَأَوْعی (۱۸) و مال گرد کرد و ببست و بنهاد.
إِنَّ الْإِنْسانَ خُلِقَ هَلُوعاً (۱۹) مردم را ناشکیبا و تنگ دل آفریدند و حریص.
إِذا مَسَّهُ الشَّرُّ جَزُوعاً (۲۰) چون بدو درویشی رسد، بدو زارنده بود ناشکیبا.
وَ إِذا مَسَّهُ الْخَیْرُ مَنُوعاً (۲۱) و چون نیکی مال بدو رسد. باز دارنده و دریغ دارنده بود.
إِلَّا الْمُصَلِّینَ (۲۲) الَّذِینَ هُمْ عَلی صَلاتِهِمْ دائِمُونَ (۲۳) مگر ایشان
که بر نماز خود پایندگاناند همیشه.
وَ الَّذِینَ فِی أَمْوالِهِمْ حَقٌّ مَعْلُومٌ (۲۴) و ایشان که در مالهای خویش حقّی میبینند.
لِلسَّائِلِ وَ الْمَحْرُومِ (۲۵) خواهنده را و درمانده را.
وَ الَّذِینَ یُصَدِّقُونَ بِیَوْمِ الدِّینِ (۲۶) و ایشان که بروز رستاخیز میگروند و استوار میدارند.
وَ الَّذِینَ هُمْ مِنْ عَذابِ رَبِّهِمْ مُشْفِقُونَ (۲۷) و ایشان که از عذاب خداوند خویش میترسند.
إِنَّ عَذابَ رَبِّهِمْ غَیْرُ مَأْمُونٍ (۲۸) که عذاب خداوند ایشان نه آنست که از آن ایمن باشند.
وَ الَّذِینَ هُمْ لِفُرُوجِهِمْ حافِظُونَ (۲۹) و ایشان که فرجهای خویش را گوشواناناند.
إِلَّا عَلی أَزْواجِهِمْ مگر از زنان خویش. أَوْ ما مَلَکَتْ أَیْمانُهُمْ یا از کنیزکان خویش فَإِنَّهُمْ غَیْرُ مَلُومِینَ (۳۰) که ایشان بر زنان و کنیزکان خویش بجای سرزنش نیستند.
فَمَنِ ابْتَغی وَراءَ ذلِکَ هر که افزون از آن جوید فَأُولئِکَ هُمُ العادُونَ (۳۱) ایشان آنند که اندازه درگذارندگانند.
وَ الَّذِینَ هُمْ لِأَماناتِهِمْ وَ عَهْدِهِمْ راعُونَ (۳۲) و ایشان که امانت خویش را و پیمان خویش را کوشندگانند.
وَ الَّذِینَ هُمْ بِشَهاداتِهِمْ قائِمُونَ (۳۳) و ایشان که گواهی خویش را بپای دارندگاناند.
وَ الَّذِینَ هُمْ عَلی صَلاتِهِمْ یُحافِظُونَ (۳۴) و ایشان که بر نمازهای خویش هنگام کوشندگانند.
أُولئِکَ فِی جَنَّاتٍ مُکْرَمُونَ (۳۵) ایشان فردا در بهشتهایاند نواختگان.
فَما لِ الَّذِینَ کَفَرُوا قِبَلَکَ چه رسیدست این ناگرویدگان را گرد بر گرد تو؟
مُهْطِعِینَ (۳۶) چشمها نهاده در تو.
عَنِ الْیَمِینِ وَ عَنِ الشِّمالِ عِزِینَ (۳۷) از راست و از چپ تو جوق جوق.
أَ یَطْمَعُ کُلُّ امْرِئٍ مِنْهُمْ میبیوسد هر یکی از ایشان أَنْ یُدْخَلَ جَنَّةَ نَعِیمٍ (۳۸) که دارند او را در بهشت پر ناز.
کَلَّا نیست ایشان را آن نیاوند إِنَّا خَلَقْناهُمْ مِمَّا یَعْلَمُونَ ما بیافریدیم ایشان را از آنچه میدانند.
فَلا أُقْسِمُ بِرَبِّ الْمَشارِقِ وَ الْمَغارِبِ سوگند میخورم بخداوند دو سوی
جهان آن سوی که روز برآید و شب و آن سوی که روز فرو شود و شب. إِنَّا لَقادِرُونَ (۴۰) که ما تواناییم.
عَلی أَنْ نُبَدِّلَ خَیْراً مِنْهُمْ که ازیشان بهتری آریم، یا ایشان را به از آن از سر فا بیافرینیم. وَ ما نَحْنُ بِمَسْبُوقِینَ (۴۱) و ما در هیچ کار درنمانیم و از هیچکس باز پس نمانیم.
فَذَرْهُمْ گذار ایشان را یَخُوضُوا که هم در آن نابکار گفتن میباشند وَ یَلْعَبُوا و هم آن بازی میکنند حَتَّی یُلاقُوا یَوْمَهُمُ تا آن روز که روز خویش بینند الَّذِی یُوعَدُونَ (۴۲) آن روز که ایشان را وعده میدهند.
یَوْمَ یَخْرُجُونَ مِنَ الْأَجْداثِ آن روز که بیرون میآیند از گورها سِراعاً زودازود کَأَنَّهُمْ إِلی نُصُبٍ یُوفِضُونَ (۴۳) گویی که ایشان بعلمی همی شتاوند.
خاشِعَةً أَبْصارُهُمْ فروشده و فرو مانده چشمهای ایشان از بیم تَرْهَقُهُمْ ذِلَّةٌ خواری بر ایشان نشسته. ذلِکَ الْیَوْمُ الَّذِی کانُوا یُوعَدُونَ (۴۴) این آن روز است که درین گیتی ایشان را وعده میدادند.
برگردان به زبان ساده
قوله تعالی: بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمنِ الرَّحِیمِ بنام خداوند جهاندار دشمن پرور ببخشایندگی، دوست بخشای بمهربانی.
هوش مصنوعی: با نام خداوند بخشنده و مهربان، که پروردگاری مهربان و دلسوز است.
سَأَلَ سائِلٌ پرسید پرسندهای بِعَذابٍ واقِعٍ (۱) از عذابی که بودنی است و افتادنی.
هوش مصنوعی: پرسندهای سوالی کرد درباره عذابی که در آینده خواهد آمد و حتمی است.
لِلْکافِرینَ ناگرویدگان را لَیْسَ لَهُ دافِعٌ (۲).
هوش مصنوعی: برای افراد کافر، هیچ مدافعی وجود ندارد.
مِنَ اللَّهِ آن را باز دارندهای و باز پس برندهای نیست از خدای عزّ و جلّ ذِی الْمَعارِجِ (۳) آن خداوند صفتهای بلند و عطاهای بشکوه.
هوش مصنوعی: از جانب خدا هیچکس نمیتواند آن را متوقف کند یا پس بگیرد. او ایزد بزرگ و دارای درجات بلند و بخششهای عظیم است.
تَعْرُجُ الْمَلائِکَةُ وَ الرُّوحُ إِلَیْهِ بسوی او بر میشود فریشتگان و جبرئیل فِی یَوْمٍ کانَ مِقْدارُهُ خَمْسِینَ أَلْفَ سَنَةٍ (۴) در روزی که اندازه آن پنجاه هزار سال بود.
هوش مصنوعی: فریشتگان و جبرئیل به سوی خداوند میروند، در روزی که مدت آن مانند پنجاه هزار سال است.
فَاصْبِرْ صَبْراً جَمِیلًا (۵) تو شکیبایی کن شکیبایی کردن نیکو.
هوش مصنوعی: شکیبایی کن به گونهای نیکو و زیبا.
إِنَّهُمْ یَرَوْنَهُ بَعِیداً (۶) ایشان آن روز را نابودنی میبینند.
هوش مصنوعی: آنها آن روز را دور میبینند.
وَ نَراهُ قَرِیباً (۷) و ما آن را بودنی میبینیم، ایشان آن روز را دور میبینند و دیر و ما آن را نزدیک میبینیم و زود.
هوش مصنوعی: ما روز قیامت را نزدیک میبینیم، در حالی که آنها آن روز را دور میدانند. ما وقوع آن را زود میپنداریم، اما آنها دیر میبینند.
یَوْمَ تَکُونُ السَّماءُ کَالْمُهْلِ (۸) آن روز که آسمان از بیم چون دردی زیت گردد، یا چون مس گداخته.
هوش مصنوعی: روزی خواهد بود که آسمان از ترس به حالتی مایع و غلیظ درخواهد آمد، همچون چربی ذوب شده یا مانند مس داغ.
وَ تَکُونُ الْجِبالُ کَالْعِهْنِ (۹) و کوهها چون پشم رنگ کرده بود از رنگ رنگ.
هوش مصنوعی: کوهها همچون پشم رنگزدهای خواهند بود که با رنگهای مختلف رنگآمیزی شدهاند.
وَ لا یَسْئَلُ حَمِیمٌ حَمِیماً (۱۰) و آن روز هیچکس خویش را و دوست را نپرسد.
هوش مصنوعی: در آن روز هیچکس از حال نزدیکان و دوستان خود خبری نمیگیرد.
یُبَصَّرُونَهُمْ بر دیدار چشم او میدارند میبیند و نپرسد از بیم. یَوَدُّ الْمُجْرِمُ دوست دارد و خواهد کافر، لَوْ یَفْتَدِی مِنْ عَذابِ یَوْمِئِذٍ که خویشتن را باز خرد از عذاب آن روز بِبَنِیهِ (۱۱).
هوش مصنوعی: آنها در دیدار با او، به تماشا می ایستند و نمی پرسند از بیم و ترسشان. مجرمان آرزو دارند که ای کاش می توانستند از عذاب آن روز خود را نجات دهند، حتی با فدای فرزندانشان.
وَ صاحِبَتِهِ وَ أَخِیهِ (۱۲) بپسران خویش و برادر خویش.
هوش مصنوعی: و همسرش و برادرش.
وَ فَصِیلَتِهِ الَّتِی تُؤْوِیهِ (۱۳) و خاندان او که او را میداشتند.
هوش مصنوعی: و خانوادهاش که از او حمایت میکردند.
وَ مَنْ فِی الْأَرْضِ جَمِیعاً و هر که در زمین کس است همه ثُمَّ یُنْجِیهِ (۱۴) تا آن وقت که آن را خرید او را برهانید.
هوش مصنوعی: هر کس در زمین باشد، همه آنها نجات خواهند یافت. تا زمانی که او را خریداری کرد، آزادش میکند.
کَلَّا نیست آن او را و نبود نه إِنَّها لَظی (۱۵) آن آتشی است زبانه زن.
هوش مصنوعی: هرگز نه، او را چیزی نیست و وجود ندارد. در واقع، آن آتش بسیار سوزان است که زبانه میکشد.
نَزَّاعَةً لِلشَّوی (۱۶) که پوست از سر درکشد.
هوش مصنوعی: نَزَّاعَةً لِلشَّوی به این معناست که پوست به شکل شدیدی از سر کشیده میشود.
تَدْعُوا مَنْ أَدْبَرَ وَ تَوَلَّی (۱۷) میخواهد هر کس را که پشت بر حق گردانید درین جهان و از فرمانبرداری برگشت.
هوش مصنوعی: به آن کسی که از حق روی برگرداند و از اطاعت فاصله گرفت، دعوت میکند.
وَ جَمَعَ فَأَوْعی (۱۸) و مال گرد کرد و ببست و بنهاد.
هوش مصنوعی: و او مال زیادی جمع کرد و آن را در مکانی قرار داد و محفوظ نگه داشت.
إِنَّ الْإِنْسانَ خُلِقَ هَلُوعاً (۱۹) مردم را ناشکیبا و تنگ دل آفریدند و حریص.
هوش مصنوعی: انسانها با طبعی ناشکیبا و دلتنگ به دنیا آمدهاند و همچنین از لحاظ مال و متاع بسیار حریص هستند.
إِذا مَسَّهُ الشَّرُّ جَزُوعاً (۲۰) چون بدو درویشی رسد، بدو زارنده بود ناشکیبا.
هوش مصنوعی: زمانی که به او ضرر و آسیبی برسد، بسیار بیتاب و ناامید میشود.
وَ إِذا مَسَّهُ الْخَیْرُ مَنُوعاً (۲۱) و چون نیکی مال بدو رسد. باز دارنده و دریغ دارنده بود.
هوش مصنوعی: و وقتی که خیری به او برسد، مانع و دریغکننده میشود.
إِلَّا الْمُصَلِّینَ (۲۲) الَّذِینَ هُمْ عَلی صَلاتِهِمْ دائِمُونَ (۲۳) مگر ایشان
هوش مصنوعی: مگر کسانی که نمازگزارند، آنهایی که پیوسته به نمازهای خود پابند هستند.
که بر نماز خود پایندگاناند همیشه.
هوش مصنوعی: همیشه افرادی هستند که به نماز خود توجه و پایبندی دارند.
وَ الَّذِینَ فِی أَمْوالِهِمْ حَقٌّ مَعْلُومٌ (۲۴) و ایشان که در مالهای خویش حقّی میبینند.
هوش مصنوعی: و کسانی که در داراییهای خود حق مشخصی دارند.
لِلسَّائِلِ وَ الْمَحْرُومِ (۲۵) خواهنده را و درمانده را.
هوش مصنوعی: برای درخواستکننده و دردمند.
وَ الَّذِینَ یُصَدِّقُونَ بِیَوْمِ الدِّینِ (۲۶) و ایشان که بروز رستاخیز میگروند و استوار میدارند.
هوش مصنوعی: و کسانی که به روز قیامت ایمان میآورند و بر آن استوار هستند.
وَ الَّذِینَ هُمْ مِنْ عَذابِ رَبِّهِمْ مُشْفِقُونَ (۲۷) و ایشان که از عذاب خداوند خویش میترسند.
هوش مصنوعی: و آنان که از عذاب پروردگار خود هراسانند.
إِنَّ عَذابَ رَبِّهِمْ غَیْرُ مَأْمُونٍ (۲۸) که عذاب خداوند ایشان نه آنست که از آن ایمن باشند.
هوش مصنوعی: عذاب پروردگارشان قابل اطمینان نیست و هیچ کس نمیتواند از آن در امان باشد.
وَ الَّذِینَ هُمْ لِفُرُوجِهِمْ حافِظُونَ (۲۹) و ایشان که فرجهای خویش را گوشواناناند.
هوش مصنوعی: و افرادی که مراقب روابط جنسی خود هستند.
إِلَّا عَلی أَزْواجِهِمْ مگر از زنان خویش. أَوْ ما مَلَکَتْ أَیْمانُهُمْ یا از کنیزکان خویش فَإِنَّهُمْ غَیْرُ مَلُومِینَ (۳۰) که ایشان بر زنان و کنیزکان خویش بجای سرزنش نیستند.
هوش مصنوعی: مردان میتوانند با همسرانشان یا با کنیزکان خود باشند و در این مورد مورد سرزنش قرار نمیگیرند.
فَمَنِ ابْتَغی وَراءَ ذلِکَ هر که افزون از آن جوید فَأُولئِکَ هُمُ العادُونَ (۳۱) ایشان آنند که اندازه درگذارندگانند.
هوش مصنوعی: هر که فراتر از آنچه گفته شد را بخواهد، آنها تجاوزکاران هستند.
وَ الَّذِینَ هُمْ لِأَماناتِهِمْ وَ عَهْدِهِمْ راعُونَ (۳۲) و ایشان که امانت خویش را و پیمان خویش را کوشندگانند.
هوش مصنوعی: و کسانی که نسبت به امانتها و پیمانهای خود پایبند و مراقب هستند.
وَ الَّذِینَ هُمْ بِشَهاداتِهِمْ قائِمُونَ (۳۳) و ایشان که گواهی خویش را بپای دارندگاناند.
هوش مصنوعی: و کسانی که به گواهیهای خود پایبند هستند.
وَ الَّذِینَ هُمْ عَلی صَلاتِهِمْ یُحافِظُونَ (۳۴) و ایشان که بر نمازهای خویش هنگام کوشندگانند.
هوش مصنوعی: و کسانی که در انجام نمازهای خود مراقبت و دقت میکنند.
أُولئِکَ فِی جَنَّاتٍ مُکْرَمُونَ (۳۵) ایشان فردا در بهشتهایاند نواختگان.
هوش مصنوعی: آنها در بهشتهای کرامتمند خواهند بود.
فَما لِ الَّذِینَ کَفَرُوا قِبَلَکَ چه رسیدست این ناگرویدگان را گرد بر گرد تو؟
هوش مصنوعی: چرا این کافران به تو اینگونه نگاه میکنند و دور تو جمع شدهاند؟
مُهْطِعِینَ (۳۶) چشمها نهاده در تو.
هوش مصنوعی: چشمهایشان را به تو دوختهاند.
عَنِ الْیَمِینِ وَ عَنِ الشِّمالِ عِزِینَ (۳۷) از راست و از چپ تو جوق جوق.
هوش مصنوعی: از سمت راست و از سمت چپ تو، گروه گروه در حال آمدن هستند.
أَ یَطْمَعُ کُلُّ امْرِئٍ مِنْهُمْ میبیوسد هر یکی از ایشان أَنْ یُدْخَلَ جَنَّةَ نَعِیمٍ (۳۸) که دارند او را در بهشت پر ناز.
هوش مصنوعی: آیا هر یک از آنها امیدوار است که به باغ سرسبز بهشتی وارد شود؟
کَلَّا نیست ایشان را آن نیاوند إِنَّا خَلَقْناهُمْ مِمَّا یَعْلَمُونَ ما بیافریدیم ایشان را از آنچه میدانند.
هوش مصنوعی: به هیچ وجه، آنها نسبتی ندارند. ما آنها را از آنچه که خودشان میدانند خلق کردهایم.
فَلا أُقْسِمُ بِرَبِّ الْمَشارِقِ وَ الْمَغارِبِ سوگند میخورم بخداوند دو سوی
هوش مصنوعی: پس به پروردگار مشرقها و مغربها سوگند میخورم.
جهان آن سوی که روز برآید و شب و آن سوی که روز فرو شود و شب. إِنَّا لَقادِرُونَ (۴۰) که ما تواناییم.
هوش مصنوعی: جهان در جایی است که روز شروع میشود و شب فرا میرسد و همچنین در جایی که روز به پایان میرسد و شب آغاز میشود. ما به راستی توانایی آن را داریم.
عَلی أَنْ نُبَدِّلَ خَیْراً مِنْهُمْ که ازیشان بهتری آریم، یا ایشان را به از آن از سر فا بیافرینیم. وَ ما نَحْنُ بِمَسْبُوقِینَ (۴۱) و ما در هیچ کار درنمانیم و از هیچکس باز پس نمانیم.
هوش مصنوعی: ما میتوانیم افراد بهتری از آنها جایگزین کنیم یا آنها را به گونهای بهتر از آنچه هستند بسازیم. و ما در هیچ کاری عقبافتاده نخواهیم بود و از هیچکس نیز باز نخواهیم ماند.
فَذَرْهُمْ گذار ایشان را یَخُوضُوا که هم در آن نابکار گفتن میباشند وَ یَلْعَبُوا و هم آن بازی میکنند حَتَّی یُلاقُوا یَوْمَهُمُ تا آن روز که روز خویش بینند الَّذِی یُوعَدُونَ (۴۲) آن روز که ایشان را وعده میدهند.
هوش مصنوعی: پس ایشان را رها کن تا در این گفتار نابکارانه خود غرق شوند و بازی کنند تا روزی که وعده داده شده را ببینند. آن روزی که به آنها وعده داده شده است.
یَوْمَ یَخْرُجُونَ مِنَ الْأَجْداثِ آن روز که بیرون میآیند از گورها سِراعاً زودازود کَأَنَّهُمْ إِلی نُصُبٍ یُوفِضُونَ (۴۳) گویی که ایشان بعلمی همی شتاوند.
هوش مصنوعی: در آن روز که انسانها از گورها خارج میشوند، به سرعت و با شتاب بیرون خواهند آمد، گویی که به سوی نشانههایی در حال حرکت هستند.
خاشِعَةً أَبْصارُهُمْ فروشده و فرو مانده چشمهای ایشان از بیم تَرْهَقُهُمْ ذِلَّةٌ خواری بر ایشان نشسته. ذلِکَ الْیَوْمُ الَّذِی کانُوا یُوعَدُونَ (۴۴) این آن روز است که درین گیتی ایشان را وعده میدادند.
هوش مصنوعی: چشمهای آنها به خاطر ترس در حالت خضوع قرار دارد و از خوف، خواری بر آنها سایه افکنده است. این همان روزی است که به آنها وعده داده میشد.