قوله تعالی: بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمنِ الرَّحِیمِ بنام خداوند فراخ بخشایش مهربان.
تَبارَکَ با برکت است الَّذِی نَزَّلَ الْفُرْقانَ آن که فرو فرستاد این نامه جدا کننده عَلی عَبْدِهِ بر بنده خویش، لِیَکُونَ لِلْعالَمِینَ نَذِیراً (۱) تا جهانیان را آگاه کننده‌ای بود بیم نمای.
الَّذِی لَهُ مُلْکُ السَّماواتِ وَ الْأَرْضِ آن خداوندی که او راست پادشاهی آسمان و زمین، وَ لَمْ یَتَّخِذْ وَلَداً و هیچ فرزندی نگرفت، وَ لَمْ یَکُنْ لَهُ شَرِیکٌ فِی الْمُلْکِ و او را هرگز در پادشاهی انباز نبود، وَ خَلَقَ کُلَّ شَیْ‌ءٍ و بیافرید هر چیز را، فَقَدَّرَهُ تَقْدِیراً (۲) آن را اندازه‌ای نهاد و هنگام.
وَ اتَّخَذُوا مِنْ دُونِهِ آلِهَةً و خدایان گرفتند فرود ازو، لا یَخْلُقُونَ شَیْئاً وَ هُمْ یُخْلَقُونَ خدایانی که هیچ چیز نیافرینند و ایشان خود آفریده‌اند، وَ لا یَمْلِکُونَ لِأَنْفُسِهِمْ ضَرًّا وَ لا نَفْعاً و بدست ایشان نیست گزندی و نه سودی، وَ لا یَمْلِکُونَ مَوْتاً وَ لا حَیاةً و بدست ایشان نیست مرگی و زندگانی وَ لا نُشُوراً (۳) و نه باز انگیختن پس از مرگی.
وَ قالَ الَّذِینَ کَفَرُوا ناگرویدگان گفتند: إِنْ هَذا إِلَّا إِفْکٌ افْتَراهُ این نیست مگر دروغی که او نهاده وَ أَعانَهُ عَلَیْهِ قَوْمٌ آخَرُونَ و یاری داده او را بر ان گروهی دیگران، فَقَدْ جاؤُ ظُلْماً وَ زُوراً (۴) ناگفتنی و دروغ است که آوردند.
وَ قالُوا أَساطِیرُ الْأَوَّلِینَ و گفتند این افسانهای پیشینیان است، اکْتَتَبَها که نوشتن آن خواست، فَهِیَ تُمْلی عَلَیْهِ بُکْرَةً وَ أَصِیلًا (۵)» تا آن را بر وی خوانند بامداد و شبانگاه.
قُلْ أَنْزَلَهُ گوی فرو فرستاد این نامه را، الَّذِی یَعْلَمُ السِّرَّ فِی السَّماواتِ وَ الْأَرْضِ آن کس که نهان داند در آسمانها و زمینها، إِنَّهُ کانَ غَفُوراً رَحِیماً (۶) و اوست که همیشه آمرزگار بود و بخشاینده.
وَ قالُوا ما لِهذَا الرَّسُولِ و گفتند چیست این فرستاده را، یَأْکُلُ الطَّعامَ که خورش میخورد، وَ یَمْشِی فِی الْأَسْواقِ و در بازارها میرود، لَوْ لا أُنْزِلَ إِلَیْهِ مَلَکٌ چرا فریشته با او فرستاده نیست، فَیَکُونَ مَعَهُ نَذِیراً (۷) تا با وی هم آگاه کننده بود و ترساننده.
أَوْ یُلْقی إِلَیْهِ کَنْزٌ، یا گنجی باو افکندندی، أَوْ تَکُونُ لَهُ جَنَّةٌ یَأْکُلُ مِنْها یا او را رزی بودی که از آن می‌خوردید، وَ قالَ الظَّالِمُونَ و گفتند آن ستمکاران: إِنْ تَتَّبِعُونَ إِلَّا رَجُلًا مَسْحُوراً (۸) پی نمی‌برید بمردی جادویی کرده با وی.
انْظُرْ کَیْفَ ضَرَبُوا لَکَ الْأَمْثالَ این شگفت نگر که چون ترا مثلها زدند، فَضَلُّوا که درماندند. فَلا یَسْتَطِیعُونَ سَبِیلًا (۹) و راه نیافتند.
تَبارَکَ الَّذِی إِنْ شاءَ با برکت آن خدای که اگر خواهد، جَعَلَ لَکَ خَیْراً مِنْ ذلِکَ ترا به دهد و کند جَنَّاتٍ تَجْرِی مِنْ تَحْتِهَا الْأَنْهارُ بهشتهایی که میرود زیر آن جویها وَ یَجْعَلْ لَکَ قُصُوراً (۱۰) و ترا کوشکها کند.
بَلْ کَذَّبُوا بِالسَّاعَةِ که ایشان خبر رستخیز می‌دروغ شمرند، وَ أَعْتَدْنا لِمَنْ کَذَّبَ بِالسَّاعَةِ سَعِیراً (۱۱) و ساختیم ما آن کس را که دروغ شمرد خبر رستخیز آتشی سوزان.
إِذا رَأَتْهُمْ مِنْ مَکانٍ بَعِیدٍ که آن گه که ایشان را بیند از جایی دور، سَمِعُوا لَها تَغَیُّظاً وَ زَفِیراً (۱۲) آواز آن شنوند و بانگ و زفیر.
وَ إِذا أُلْقُوا مِنْها مَکاناً ضَیِّقاً و چون ایشان را در دوزخ افکنند در آن جایگاه تنک، مُقَرَّنِینَ گردن بسته، دَعَوْا هُنالِکَ ثُبُوراً (۱۳)» بر خویشتن از آن جای بزارند.
لا تَدْعُوا الْیَوْمَ ثُبُوراً واحِداً امروز بر خویشتن هلاک نه یک بار خوانید، وَ ادْعُوا ثُبُوراً کَثِیراً (۱۴) که هلاک فراوان خوانید.
قُلْ أَ ذلِکَ خَیْرٌ پیغامبر من گوی آن به، أَمْ جَنَّةُ الْخُلْدِ یا آن بهشت جاویدی، الَّتِی وُعِدَ الْمُتَّقُونَ آن که وعده دادند پرهیزگاران را؟.
کانَتْ لَهُمْ جَزاءً وَ مَصِیراً (۱۵) این ایشان را پاداش است و جایگاه.
لَهُمْ فِیها ما یَشاؤُنَ خالِدِینَ، ایشانراست در آن هر چه میخواهند جاویدان، کانَ عَلی رَبِّکَ وَعْداً مَسْؤُلًا (۱۶) این وعده‌ایست از اللَّه درخواستنی است و بازخواستنی.
وَ یَوْمَ یَحْشُرُهُمْ وَ ما یَعْبُدُونَ مِنْ دُونِ اللَّهِ روز رستخیز بینگیزیم ایشان را و آنچه می‌پرستند فرود از اللَّه از مردمان و فریشتگان، فَیَقُولُ أَ أَنْتُمْ أَضْلَلْتُمْ عِبادِی هؤُلاءِ گوید آن شما بودید که بی راه کردید بندگان من؟ أَمْ هُمْ ضَلُّوا السَّبِیلَ (۱۷) یا ایشان خود از راه بیفتادند؟ قالُوا سُبْحانَکَ گویند پاکی و بی‌عیبی ترا ما کانَ یَنْبَغِی لَنا أَنْ نَتَّخِذَ مِنْ دُونِکَ مِنْ أَوْلِیاءَ سزا نبود ما را که ما را بخدایی گرفتند فرود از تو وَ لکِنْ مَتَّعْتَهُمْ وَ آباءَهُمْ لکن برخوردار کردی ایشان را و پدران ایشان را، حَتَّی نَسُوا الذِّکْرَ تا یاد فراموش کردند، وَ کانُوا قَوْماً بُوراً (۱۸) و قومی بودند نیست شده.
فَقَدْ کَذَّبُوکُمْ بِما تَقُولُونَ پس دروغ زن کردند شما را در آنچه شما می‌گفتید، فَما تَسْتَطِیعُونَ صَرْفاً نتوانند که از خویشتن باز گردانند.
وَ لا نَصْراً و نتوانند که یکدیگر را به کار آیند وَ مَنْ یَظْلِمْ مِنْکُمْ و هر که کافر شود از شما، نُذِقْهُ عَذاباً کَبِیراً (۱۹) بچشانیم او را عذابی بزرگ.
برگردان به زبان ساده
قوله تعالی: بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمنِ الرَّحِیمِ بنام خداوند فراخ بخشایش مهربان.
هوش مصنوعی: به نام خداوندی که بسیار بخشنده و مهربان است.
تَبارَکَ با برکت است الَّذِی نَزَّلَ الْفُرْقانَ آن که فرو فرستاد این نامه جدا کننده عَلی عَبْدِهِ بر بنده خویش، لِیَکُونَ لِلْعالَمِینَ نَذِیراً (۱) تا جهانیان را آگاه کننده‌ای بود بیم نمای.
هوش مصنوعی: بسیار با برکت است آن کسی که این کتاب جداکننده حق و باطل را بر بنده‌اش نازل کرد تا به عنوان هشداردهنده‌ای برای جهانیان عمل کند و آنها را از خطرات آگاه سازد.
الَّذِی لَهُ مُلْکُ السَّماواتِ وَ الْأَرْضِ آن خداوندی که او راست پادشاهی آسمان و زمین، وَ لَمْ یَتَّخِذْ وَلَداً و هیچ فرزندی نگرفت، وَ لَمْ یَکُنْ لَهُ شَرِیکٌ فِی الْمُلْکِ و او را هرگز در پادشاهی انباز نبود، وَ خَلَقَ کُلَّ شَیْ‌ءٍ و بیافرید هر چیز را، فَقَدَّرَهُ تَقْدِیراً (۲) آن را اندازه‌ای نهاد و هنگام.
هوش مصنوعی: خداوندی که مالکیت آسمانها و زمین به او اختصاص دارد، هیچ فرزندی ندارد و در سلطنتش هیچ شریک و همتایی ندارد. او همه چیز را آفرید و برای هر چیز اندازه‌ای مشخص تعیین کرد.
وَ اتَّخَذُوا مِنْ دُونِهِ آلِهَةً و خدایان گرفتند فرود ازو، لا یَخْلُقُونَ شَیْئاً وَ هُمْ یُخْلَقُونَ خدایانی که هیچ چیز نیافرینند و ایشان خود آفریده‌اند، وَ لا یَمْلِکُونَ لِأَنْفُسِهِمْ ضَرًّا وَ لا نَفْعاً و بدست ایشان نیست گزندی و نه سودی، وَ لا یَمْلِکُونَ مَوْتاً وَ لا حَیاةً و بدست ایشان نیست مرگی و زندگانی وَ لا نُشُوراً (۳) و نه باز انگیختن پس از مرگی.
هوش مصنوعی: آنها غیر از خداوند، خدایانی را برگزیدند که هیچ چیزی نمی‌سازند و خودشان آفریده شده‌اند. این خدایان نه می‌توانند برای خودشان زیانی برسانند و نه منفعتی به دست آورند. آنها نه بر مرگ و زندگی خود تسلط دارند و نه می‌توانند کسی را بعد از مرگ برانگیزند.
وَ قالَ الَّذِینَ کَفَرُوا ناگرویدگان گفتند: إِنْ هَذا إِلَّا إِفْکٌ افْتَراهُ این نیست مگر دروغی که او نهاده وَ أَعانَهُ عَلَیْهِ قَوْمٌ آخَرُونَ و یاری داده او را بر ان گروهی دیگران، فَقَدْ جاؤُ ظُلْماً وَ زُوراً (۴) ناگفتنی و دروغ است که آوردند.
هوش مصنوعی: کافران گفتند: این چیزی جز دروغی نیست که او اختراع کرده و گروهی دیگر به او در این کار کمک کرده‌اند. آنها با بی‌عدالتی و دروغی بزرگ نسبت به این قضیه اقدام کردند.
وَ قالُوا أَساطِیرُ الْأَوَّلِینَ و گفتند این افسانهای پیشینیان است، اکْتَتَبَها که نوشتن آن خواست، فَهِیَ تُمْلی عَلَیْهِ بُکْرَةً وَ أَصِیلًا (۵)» تا آن را بر وی خوانند بامداد و شبانگاه.
هوش مصنوعی: آنها گفتند اینها افسانه‌های قدیمی است که او خواسته آنها را بنویسد و آنچه را که نوشته‌اند، صبح و شام برای او می‌خوانند.
قُلْ أَنْزَلَهُ گوی فرو فرستاد این نامه را، الَّذِی یَعْلَمُ السِّرَّ فِی السَّماواتِ وَ الْأَرْضِ آن کس که نهان داند در آسمانها و زمینها، إِنَّهُ کانَ غَفُوراً رَحِیماً (۶) و اوست که همیشه آمرزگار بود و بخشاینده.
هوش مصنوعی: بگو: این نامه را کسی فرستاده که رازها را در آسمانها و زمین می‌داند. او همیشه آمرزنده و مهربان است.
وَ قالُوا ما لِهذَا الرَّسُولِ و گفتند چیست این فرستاده را، یَأْکُلُ الطَّعامَ که خورش میخورد، وَ یَمْشِی فِی الْأَسْواقِ و در بازارها میرود، لَوْ لا أُنْزِلَ إِلَیْهِ مَلَکٌ چرا فریشته با او فرستاده نیست، فَیَکُونَ مَعَهُ نَذِیراً (۷) تا با وی هم آگاه کننده بود و ترساننده.
هوش مصنوعی: آنها گفتند این فرستاده چه وضعیتی دارد، که غذا میخورد و در بازارها راه میرود. چرا فرشته‌ای به سوی او نازل نشده است تا با او باشد و او را به مردم هشدار دهد؟
أَوْ یُلْقی إِلَیْهِ کَنْزٌ، یا گنجی باو افکندندی، أَوْ تَکُونُ لَهُ جَنَّةٌ یَأْکُلُ مِنْها یا او را رزی بودی که از آن می‌خوردید، وَ قالَ الظَّالِمُونَ و گفتند آن ستمکاران: إِنْ تَتَّبِعُونَ إِلَّا رَجُلًا مَسْحُوراً (۸) پی نمی‌برید بمردی جادویی کرده با وی.
هوش مصنوعی: یا ممکن است گنجی به او بیفکنند، یا باغی داشته باشد که از آن بخورد. و ستمکاران گفتند: «شما فقط از مردی جادو شده پیروی می‌کنید.»
انْظُرْ کَیْفَ ضَرَبُوا لَکَ الْأَمْثالَ این شگفت نگر که چون ترا مثلها زدند، فَضَلُّوا که درماندند. فَلا یَسْتَطِیعُونَ سَبِیلًا (۹) و راه نیافتند.
هوش مصنوعی: بنگر چگونه برایت مثال‌ها زده‌اند و به حیرت درآمده‌اند و راهی برای پیشروی نمی‌یابند.
تَبارَکَ الَّذِی إِنْ شاءَ با برکت آن خدای که اگر خواهد، جَعَلَ لَکَ خَیْراً مِنْ ذلِکَ ترا به دهد و کند جَنَّاتٍ تَجْرِی مِنْ تَحْتِهَا الْأَنْهارُ بهشتهایی که میرود زیر آن جویها وَ یَجْعَلْ لَکَ قُصُوراً (۱۰) و ترا کوشکها کند.
هوش مصنوعی: به خاطر می‌آید که آن خداوند بزرگ می‌تواند اگر بخواهد، نعمتی بهتر از این به تو بدهد و بهشتهایی بسازد که نهرها زیر آنها جاری باشد و برای تو قصرهایی بسازد.
بَلْ کَذَّبُوا بِالسَّاعَةِ که ایشان خبر رستخیز می‌دروغ شمرند، وَ أَعْتَدْنا لِمَنْ کَذَّبَ بِالسَّاعَةِ سَعِیراً (۱۱) و ساختیم ما آن کس را که دروغ شمرد خبر رستخیز آتشی سوزان.
هوش مصنوعی: آنها به روز قیامت ایمان نیاوردند و ما برای کسانی که به آن روز دروغ می‌زنند، آتش سوزانی آماده کرده‌ایم.
إِذا رَأَتْهُمْ مِنْ مَکانٍ بَعِیدٍ که آن گه که ایشان را بیند از جایی دور، سَمِعُوا لَها تَغَیُّظاً وَ زَفِیراً (۱۲) آواز آن شنوند و بانگ و زفیر.
هوش مصنوعی: زمانی که آنها را از مکانی دور ببیند، صدای خشمگین و زاری آنان را می‌شنود.
وَ إِذا أُلْقُوا مِنْها مَکاناً ضَیِّقاً و چون ایشان را در دوزخ افکنند در آن جایگاه تنک، مُقَرَّنِینَ گردن بسته، دَعَوْا هُنالِکَ ثُبُوراً (۱۳)» بر خویشتن از آن جای بزارند.
هوش مصنوعی: و زمانی که آنها را در دوزخ در مکانی تنگ بیندازند، در حالی که دست و پایشان بسته است، در آنجا فریاد می‌زنند: "ای کاش از اینجا رهایی می‌یافتیم!"
لا تَدْعُوا الْیَوْمَ ثُبُوراً واحِداً امروز بر خویشتن هلاک نه یک بار خوانید، وَ ادْعُوا ثُبُوراً کَثِیراً (۱۴) که هلاک فراوان خوانید.
هوش مصنوعی: امروز تنها یک بار به هلاکت خود نپناهید و به هلاکت‌های زیادی پناه ببرید.
قُلْ أَ ذلِکَ خَیْرٌ پیغامبر من گوی آن به، أَمْ جَنَّةُ الْخُلْدِ یا آن بهشت جاویدی، الَّتِی وُعِدَ الْمُتَّقُونَ آن که وعده دادند پرهیزگاران را؟.
هوش مصنوعی: بگو آیا آن چیزی که شما می‌گویید بهتر است، یا بهشت جاودانی که به پرهیزگاران وعده داده شده است؟
کانَتْ لَهُمْ جَزاءً وَ مَصِیراً (۱۵) این ایشان را پاداش است و جایگاه.
هوش مصنوعی: این مجموعه برای آنها پاداش و مکانی برای اقامت خواهد بود.
لَهُمْ فِیها ما یَشاؤُنَ خالِدِینَ، ایشانراست در آن هر چه میخواهند جاویدان، کانَ عَلی رَبِّکَ وَعْداً مَسْؤُلًا (۱۶) این وعده‌ایست از اللَّه درخواستنی است و بازخواستنی.
هوش مصنوعی: در آن بهشت، هر چیزی که بخواهند برایشان فراهم است و برای همیشه در آنجا خواهند ماند. این وعده‌ای است از طرف خداوند که مورد سوال و پاسخگویی قرار خواهد گرفت.
وَ یَوْمَ یَحْشُرُهُمْ وَ ما یَعْبُدُونَ مِنْ دُونِ اللَّهِ روز رستخیز بینگیزیم ایشان را و آنچه می‌پرستند فرود از اللَّه از مردمان و فریشتگان، فَیَقُولُ أَ أَنْتُمْ أَضْلَلْتُمْ عِبادِی هؤُلاءِ گوید آن شما بودید که بی راه کردید بندگان من؟ أَمْ هُمْ ضَلُّوا السَّبِیلَ (۱۷) یا ایشان خود از راه بیفتادند؟ قالُوا سُبْحانَکَ گویند پاکی و بی‌عیبی ترا ما کانَ یَنْبَغِی لَنا أَنْ نَتَّخِذَ مِنْ دُونِکَ مِنْ أَوْلِیاءَ سزا نبود ما را که ما را بخدایی گرفتند فرود از تو وَ لکِنْ مَتَّعْتَهُمْ وَ آباءَهُمْ لکن برخوردار کردی ایشان را و پدران ایشان را، حَتَّی نَسُوا الذِّکْرَ تا یاد فراموش کردند، وَ کانُوا قَوْماً بُوراً (۱۸) و قومی بودند نیست شده.
هوش مصنوعی: در روز قیامت، خداوند بندگان خود و آنچه را که به جز او می‌پرستیدند، محشور می‌کند. او از آنها می‌پرسد آیا شما بندگان من را گمراه کردید یا اینکه خودشان از راه راست منحرف شدند؟ آنها در پاسخ می‌گویند: "پروردگارا، تو را از عیب و نقص به دور می‌دانیم. سزاوار نبود که ما به جای تو ولی و سرپرستی انتخاب کنیم، ولی تو آنها و پدرانشان را برخوردار کردی تا اینکه یاد تو را فراموش کردند و به گروهی نابود شده تبدیل شدند."
فَقَدْ کَذَّبُوکُمْ بِما تَقُولُونَ پس دروغ زن کردند شما را در آنچه شما می‌گفتید، فَما تَسْتَطِیعُونَ صَرْفاً نتوانند که از خویشتن باز گردانند.
هوش مصنوعی: آنها به آنچه شما می‌گفتید، دروغ گفتند و نمی‌توانند خود را از این دروغ‌ها دور کنند.
وَ لا نَصْراً و نتوانند که یکدیگر را به کار آیند وَ مَنْ یَظْلِمْ مِنْکُمْ و هر که کافر شود از شما، نُذِقْهُ عَذاباً کَبِیراً (۱۹) بچشانیم او را عذابی بزرگ.
هوش مصنوعی: و هیچ کمکی وجود ندارد و آنها نمی‌توانند یکدیگر را یاری دهند. و هر کسی از شما کافر شود، ما او را با عذاب بزرگی مواجه می‌سازیم.
میبدی