قوله تعالی: «وَ مَنْ أَعْرَضَ عَنْ ذِکْرِی» هر که روی گرداند از باد و سخن من، «فَإِنَّ لَهُ مَعِیشَةً ضَنْکاً» او راست زیستی بتنگی و سختی، «وَ نَحْشُرُهُ یَوْمَ الْقِیامَةِ أَعْمی» (۱۲۴) و بینگیزیم فردا او را چنان که نه حجّت بیند خود را نه عذر.
«قالَ رَبِّ لِمَ حَشَرْتَنِی أَعْمی» گوید خداوند من چرا مرا چنین انگیختی؟
«وَ قَدْ کُنْتُ بَصِیراً» (۱۲۵) و من چاره خویش و حجت و دسترس خویش دیدمی.
«قالَ کَذلِکَ أَتَتْکَ» اللَّه گوید او را هم چنان که بتو آمد، «آیاتُنا فَنَسِیتَها» پیغامها و بگذاشتی آن را، «وَ کَذلِکَ الْیَوْمَ تُنْسی» (۱۲۶) امروز هم چنان ترا بگذاریم.
«وَ کَذلِکَ نَجْزِی مَنْ أَسْرَفَ» و هم چنان پاداش دهیم آن کس را که بگزاف رود، «وَ لَمْ یُؤْمِنْ بِآیاتِ رَبِّهِ» و بنگرود بسخنان خداوند خویش، «وَ لَعَذابُ الْآخِرَةِ أَشَدُّ وَ أَبْقی» (۱۲۷) و عذاب آن جهان سخت‌تر پاینده‌تر از عذاب این جهان.
«أَ فَلَمْ یَهْدِ لَهُمْ» باز ننمود بایشان، «کَمْ أَهْلَکْنا قَبْلَهُمْ مِنَ الْقُرُونِ» که چند هلاک کردیم پیش از ایشان از گروه گروه، «یَمْشُونَ فِی مَساکِنِهِمْ» می‌روند در جایگاه های گذاشته پس ایشان. «إِنَّ فِی ذلِکَ لَآیاتٍ لِأُولِی النُّهی» (۱۲۸) درین که نمودیم نشانهاست زیرکان را و خردمندان را. «وَ لَوْ لا کَلِمَةٌ سَبَقَتْ مِنْ رَبِّکَ» گرنه سخنی بودی پیش رفته از خداوند تو «لَکانَ لِزاماً» در پیچیدندی در ایشان و در رسیدندی و فرو گرفتندی، عذاب خداوند تو، «وَ أَجَلٌ مُسَمًّی» (۱۲۹) و اگر نه روزهای پسین نام زد کرده بودی.
«فَاصْبِرْ عَلی ما یَقُولُونَ» شکیبایی کن بر آنچه ترا میگویند، «وَ سَبِّحْ بِحَمْدِ رَبِّکَ» بپاکی بستای و بسزاواری یاد کن و پاک دان خداوند خویش را، «قَبْلَ طُلُوعِ الشَّمْسِ وَ قَبْلَ غُرُوبِها» پیش از بر آمدن آفتاب و پیش از فرو شدن آن، «وَ مِنْ آناءِ اللَّیْلِ فَسَبِّحْ» و از ساعتهای شب هم بستای او را و نماز کن، «وَ أَطْرافَ النَّهارِ» و بر گوشه‌های روز، «لَعَلَّکَ تَرْضی» (۱۳۰) تا مگر ترا خشنود کند تا خشنود شوی.
«وَ لا تَمُدَّنَّ عَیْنَیْکَ» و مکش نگرستن دو چشم خویش را، «إِلی ما مَتَّعْنا بِهِ» بآنچه بر خود دار کردیم و فرا داشتیم بآن، «أَزْواجاً مِنْهُمْ» مردی چند وزنی چند از ایشان، «زَهْرَةَ الْحَیاةِ الدُّنْیا» شکوفه این جهانی که بیفروزد و به نپاید، «لِنَفْتِنَهُمْ فِیهِ» تا ایشان را بآن فنته می‌کنیم و می‌آزمائیم، «وَ رِزْقُ رَبِّکَ خَیْرٌ وَ أَبْقی» (۱۳۱) و روزی خداوند تو روز بروز به و برکت آن پاینده‌تر.
«وَ أْمُرْ أَهْلَکَ بِالصَّلاةِ» و کسان خویش را بنماز فرمای، «وَ اصْطَبِرْ عَلَیْها» و خود بر نماز کردن شکیبایی کن، «لا نَسْئَلُکَ رِزْقاً» از تو نمی‌خواهیم که داشت خودساز و خود را روزی ده، «نَحْنُ نَرْزُقُکَ» ما خود ترا داریم و روزی رسانیم، «وَ الْعاقِبَةُ لِلتَّقْوی» (۱۳۲) و سرانجام پیروزی بپرهیزگاری است.
«وَ قالُوا لَوْ لا یَأْتِینا بِآیَةٍ مِنْ رَبِّهِ» میگویند چرا بما نشانی و معجزه‌ای نیارد از خداوند خویش، «أَ وَ لَمْ تَأْتِهِمْ» نرسید بایشان، «بَیِّنَةُ ما فِی الصُّحُفِ الْأُولی» (۱۳۳) خبر درست من از کتابهای پیشین،.
«وَ لَوْ أَنَّا أَهْلَکْناهُمْ بِعَذابٍ مِنْ قَبْلِهِ» و اگر ما ایشان را هلاک کردیمی بعذابی پیش از پیغام، «لَقالُوا رَبَّنا» ایشان گفتندی خداوند ما، «لَوْ لا أَرْسَلْتَ إِلَیْنا رَسُولًا» چرا رسولی نفرستادی بما؟ «فَنَتَّبِعَ آیاتِکَ» تا ما پذیرفتیمی و متابعت کردیمی سخنان تو، «مِنْ قَبْلِ أَنْ نَذِلَّ وَ نَخْزی» (۱۳۴) پیش از آنکه ما خوار گشتیمی و رسوا؟
«قُلْ کُلٌّ مُتَرَبِّصٌ فَتَرَبَّصُوا» بگوی ما چشم داریم و شما می‌دارید «فَسَتَعْلَمُونَ» آری بدانید، «مَنْ أَصْحابُ الصِّراطِ السَّوِیِّ» که خداوندان راه راست که‌اند، «وَ مَنِ اهْتَدی» (۱۳۵) و بدانید که راهبران بصواب که‌اند.
اطلاعات
منبع اولیه: کتابخانهٔ تصوف
* با انتخاب متن و لمس متن انتخابی می‌توانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.
برگردان به زبان ساده
قوله تعالی: «وَ مَنْ أَعْرَضَ عَنْ ذِکْرِی» هر که روی گرداند از باد و سخن من، «فَإِنَّ لَهُ مَعِیشَةً ضَنْکاً» او راست زیستی بتنگی و سختی، «وَ نَحْشُرُهُ یَوْمَ الْقِیامَةِ أَعْمی» (۱۲۴) و بینگیزیم فردا او را چنان که نه حجّت بیند خود را نه عذر.
هوش مصنوعی: هر کس که از یاد و ذکر من روی بگرداند، به زندگی‌ای سخت و تنگ دچار خواهد شد و روز قیامت او را به صورتی محشور می‌کنیم که نه بتواند حقیقت را ببیند و نه برای خود عذری داشته باشد.
«قالَ رَبِّ لِمَ حَشَرْتَنِی أَعْمی» گوید خداوند من چرا مرا چنین انگیختی؟
هوش مصنوعی: خداوند میگوید: «پروردگارا، چه دلیلی داشت که مرا در حالی که نابینا هستم جمع کردی؟»
«وَ قَدْ کُنْتُ بَصِیراً» (۱۲۵) و من چاره خویش و حجت و دسترس خویش دیدمی.
هوش مصنوعی: «و من در گذشته بینا و آگاه بودم.»
«قالَ کَذلِکَ أَتَتْکَ» اللَّه گوید او را هم چنان که بتو آمد، «آیاتُنا فَنَسِیتَها» پیغامها و بگذاشتی آن را، «وَ کَذلِکَ الْیَوْمَ تُنْسی» (۱۲۶) امروز هم چنان ترا بگذاریم.
هوش مصنوعی: خداوند میگوید: همان‌طور که پیام‌های ما به تو رسید و تو آنها را فراموش کردی، امروز نیز تو را فراموش خواهیم کرد.
«وَ کَذلِکَ نَجْزِی مَنْ أَسْرَفَ» و هم چنان پاداش دهیم آن کس را که بگزاف رود، «وَ لَمْ یُؤْمِنْ بِآیاتِ رَبِّهِ» و بنگرود بسخنان خداوند خویش، «وَ لَعَذابُ الْآخِرَةِ أَشَدُّ وَ أَبْقی» (۱۲۷) و عذاب آن جهان سخت‌تر پاینده‌تر از عذاب این جهان.
هوش مصنوعی: ما هم چنین به کسانی که از حد خود بگذرند پاداش می‌دهیم و به آیات پروردگارشان ایمان نیاورند. عذاب آخرت بسیار شدیدتر و ماندگارتر از عذاب این دنیا است.
«أَ فَلَمْ یَهْدِ لَهُمْ» باز ننمود بایشان، «کَمْ أَهْلَکْنا قَبْلَهُمْ مِنَ الْقُرُونِ» که چند هلاک کردیم پیش از ایشان از گروه گروه، «یَمْشُونَ فِی مَساکِنِهِمْ» می‌روند در جایگاه های گذاشته پس ایشان. «إِنَّ فِی ذلِکَ لَآیاتٍ لِأُولِی النُّهی» (۱۲۸) درین که نمودیم نشانهاست زیرکان را و خردمندان را. «وَ لَوْ لا کَلِمَةٌ سَبَقَتْ مِنْ رَبِّکَ» گرنه سخنی بودی پیش رفته از خداوند تو «لَکانَ لِزاماً» در پیچیدندی در ایشان و در رسیدندی و فرو گرفتندی، عذاب خداوند تو، «وَ أَجَلٌ مُسَمًّی» (۱۲۹) و اگر نه روزهای پسین نام زد کرده بودی.
هوش مصنوعی: آیا به آنان هدایت نشد که چند گروه قبل از آنها را هلاک کردیم؟ آنهایی که در سرزمین‌هایشان راه می‌رفتند. در این، نشانه‌هایی برای خردمندان و صاحب‌نظران وجود دارد. و اگر نه اینکه وعده‌ای از سوی پروردگارت قبلًا صادر شده بود، عذاب خدا بر ایشان نازل می‌شد و آرامشی که برای آنها تعیین شده بود به سر می‌رسید.
«فَاصْبِرْ عَلی ما یَقُولُونَ» شکیبایی کن بر آنچه ترا میگویند، «وَ سَبِّحْ بِحَمْدِ رَبِّکَ» بپاکی بستای و بسزاواری یاد کن و پاک دان خداوند خویش را، «قَبْلَ طُلُوعِ الشَّمْسِ وَ قَبْلَ غُرُوبِها» پیش از بر آمدن آفتاب و پیش از فرو شدن آن، «وَ مِنْ آناءِ اللَّیْلِ فَسَبِّحْ» و از ساعتهای شب هم بستای او را و نماز کن، «وَ أَطْرافَ النَّهارِ» و بر گوشه‌های روز، «لَعَلَّکَ تَرْضی» (۱۳۰) تا مگر ترا خشنود کند تا خشنود شوی.
هوش مصنوعی: به آنچه که دیگران میگویند صبر کن و به ستایش پروردگارت بپرداز. این کار را پیش از طلوع و غروب خورشید انجام بده و همچنین در ساعات شب و در اوقات مختلف روز، تا شاید خداوند تو را خشنود کند.
«وَ لا تَمُدَّنَّ عَیْنَیْکَ» و مکش نگرستن دو چشم خویش را، «إِلی ما مَتَّعْنا بِهِ» بآنچه بر خود دار کردیم و فرا داشتیم بآن، «أَزْواجاً مِنْهُمْ» مردی چند وزنی چند از ایشان، «زَهْرَةَ الْحَیاةِ الدُّنْیا» شکوفه این جهانی که بیفروزد و به نپاید، «لِنَفْتِنَهُمْ فِیهِ» تا ایشان را بآن فنته می‌کنیم و می‌آزمائیم، «وَ رِزْقُ رَبِّکَ خَیْرٌ وَ أَبْقی» (۱۳۱) و روزی خداوند تو روز بروز به و برکت آن پاینده‌تر.
هوش مصنوعی: «چشمت را به آنچه ما به گروهی از آنان داده‌ایم، ندو.» این بیان می‌کند که نباید به نعمت‌های زودگذر دنیا و زیبایی‌های آن چشم بدوزی. «زیبایی‌های این زندگی دنیوی» شبیه شکوفه‌هایی هستند که سریعاً می‌ریزند و زود گذرند. هدف از این آزمون‌ها و فریب‌ها این است که ما را مورد آزمایش قرار دهند. اما «معاش و برکت خداوند» برای تو بهتر و پایدارتر است.
«وَ أْمُرْ أَهْلَکَ بِالصَّلاةِ» و کسان خویش را بنماز فرمای، «وَ اصْطَبِرْ عَلَیْها» و خود بر نماز کردن شکیبایی کن، «لا نَسْئَلُکَ رِزْقاً» از تو نمی‌خواهیم که داشت خودساز و خود را روزی ده، «نَحْنُ نَرْزُقُکَ» ما خود ترا داریم و روزی رسانیم، «وَ الْعاقِبَةُ لِلتَّقْوی» (۱۳۲) و سرانجام پیروزی بپرهیزگاری است.
هوش مصنوعی: به خانواده‌ات دستور بده که نماز بخوانند و خودت نیز بر انجام آن صبوری کن. ما از تو نمی‌خواهیم که برای ما روزی فراهم کنی، چرا که ما خودت را روزی می‌دهیم. و در نهایت، پیروزی از آن پرهیزگاران است.
«وَ قالُوا لَوْ لا یَأْتِینا بِآیَةٍ مِنْ رَبِّهِ» میگویند چرا بما نشانی و معجزه‌ای نیارد از خداوند خویش، «أَ وَ لَمْ تَأْتِهِمْ» نرسید بایشان، «بَیِّنَةُ ما فِی الصُّحُفِ الْأُولی» (۱۳۳) خبر درست من از کتابهای پیشین،.
هوش مصنوعی: آنها میگویند چرا نشانه‌ای از خدایش به ما نمی‌آورد؟ آیا به آنها نرسیده است که در کتابهای پیشین حقایق مشخصی وجود دارد؟
«وَ لَوْ أَنَّا أَهْلَکْناهُمْ بِعَذابٍ مِنْ قَبْلِهِ» و اگر ما ایشان را هلاک کردیمی بعذابی پیش از پیغام، «لَقالُوا رَبَّنا» ایشان گفتندی خداوند ما، «لَوْ لا أَرْسَلْتَ إِلَیْنا رَسُولًا» چرا رسولی نفرستادی بما؟ «فَنَتَّبِعَ آیاتِکَ» تا ما پذیرفتیمی و متابعت کردیمی سخنان تو، «مِنْ قَبْلِ أَنْ نَذِلَّ وَ نَخْزی» (۱۳۴) پیش از آنکه ما خوار گشتیمی و رسوا؟
هوش مصنوعی: اگر ما آنها را قبل از اینکه پیامبری برایشان بفرستیم، هلاک می‌کردیم، میگفتند: «خدای ما، چرا برای ما پیامبری نفرستادی تا ما به آیات تو گوش دهیم و از آنها پیروی کنیم، قبل از اینکه خوار و رسوا شویم؟»
«قُلْ کُلٌّ مُتَرَبِّصٌ فَتَرَبَّصُوا» بگوی ما چشم داریم و شما می‌دارید «فَسَتَعْلَمُونَ» آری بدانید، «مَنْ أَصْحابُ الصِّراطِ السَّوِیِّ» که خداوندان راه راست که‌اند، «وَ مَنِ اهْتَدی» (۱۳۵) و بدانید که راهبران بصواب که‌اند.
هوش مصنوعی: بگویید همه منتظرند و شما هم منتظر باشید. آری، به زودی خواهید دانست که چه کسانی از پیروان راه راست هستند و چه کسانی هدایت یافته‌اند.
میبدی