قوله تعالی: «جَنَّاتِ عَدْنٍ» بهشتهای همیشی، «الَّتِی وَعَدَ الرَّحْمنُ» آن بهشتها که رحمن وعده داد «عِبادَهُ بِالْغَیْبِ» بندگان خویش را نادیده، «إِنَّهُ کانَ وَعْدُهُ مَأْتِیًّا (۶۱)» وعده اللَّه تعالی آمدنی است.
«لا یَسْمَعُونَ فِیها لَغْواً» نشنوند در آن هیچ سخن نابکار بیهوده، «إِلَّا سَلاماً» مگر سخنی بسلامت. «وَ لَهُمْ رِزْقُهُمْ فِیها» و روزی ایشان در آن میرسد، «بُکْرَةً وَ عَشِیًّا» (۶۲) بامداد و شبانگاه.
«تِلْکَ الْجَنَّةُ الَّتِی نُورِثُ مِنْ عِبادِنا» آن بهشت که ما میراث رسانیدیم از بندگان خویش، «مَنْ کانَ تَقِیًّا» (۶۳) او را که پرهیزگار است.
«وَ ما نَتَنَزَّلُ إِلَّا بِأَمْرِ رَبِّکَ» فرو نمی‌آئیم مگر بفرمان خداوند تو «لَهُ ما بَیْنَ أَیْدِینا» او راست آنچه پیش ما، «وَ ما خَلْفَنا» و آنچه پس ما، «وَ ما بَیْنَ ذلِکَ» و آنچه میان ماست «وَ ما کانَ رَبُّکَ نَسِیًّا» (۶۴) و خداوند تو هرگز فراموش کار نبود و نیست.
«رَبُّ السَّماواتِ وَ الْأَرْضِ» خداوند آسمانها و زمین، «وَ ما بَیْنَهُما» و هر چه میان آسمان و زمین است، «فَاعْبُدْهُ» او را پرست، «وَ اصْطَبِرْ لِعِبادَتِهِ» و بر پرستش وی شکیبا باش. «هَلْ تَعْلَمُ لَهُ سَمِیًّا» (۶۵) هیچ دانی او را همنامی و مانندی؟
«وَ یَقُولُ الْإِنْسانُ» و میگوید مردم، «أَ إِذا ما مِتُّ» باشد که من بمیرم؟
«لَسَوْفَ أُخْرَجُ حَیًّا» (۶۶) آری براستی مرا از خاک زنده بیرون آرند؟
«أَ وَ لا یَذْکُرُ الْإِنْسانُ» نیندیشد مردم و در یاد ندارد، «أَنَّا خَلَقْناهُ مِنْ قَبْلُ» که ما از نخست بیافریدیم او را «وَ لَمْ یَکُ شَیْئاً» (۶۷) و خود هیچ چیز نبود؟
«فَوَ رَبِّکَ» بخداوند تو، «لَنَحْشُرَنَّهُمْ» که ایشان را فراهم آریم «وَ الشَّیاطِینَ» و دیوان، «ثُمَّ لَنُحْضِرَنَّهُمْ» آن گه ایشان را حاضر آریم «حَوْلَ جَهَنَّمَ» گرد بر گرد دوزخ، «جِثِیًّا» (۶۸) بزانوها در نشسته.
«ثُمَّ لَنَنْزِعَنَّ مِنْ کُلِّ شِیعَةٍ» آن گه پس بیرون ستانیم و جدا کنیم از هر گروهی، «أَیُّهُمْ أَشَدُّ عَلَی الرَّحْمنِ عِتِیًّا» (۶۹) کیست از ایشان که بر رحمن شوخ‌تر است و دلیرتر و گردن کش‌تر.
«ثُمَّ لَنَحْنُ أَعْلَمُ» آن گه ما دانائیم، «بِالَّذِینَ هُمْ أَوْلی بِها صِلِیًّا» (۷۰) بایشان که سزاترند بسوختن بآن.
«وَ إِنْ مِنْکُمْ» و نیست از شما هیچکس «إِلَّا وارِدُها» مگر بدوزخ رسیدنی، «کانَ عَلی رَبِّکَ حَتْماً مَقْضِیًّا» (۷۱) بر خداوند تو بریدنی است و درواخ کرده «ثُمَّ نُنَجِّی الَّذِینَ اتَّقَوْا» رهانیم ایشان را که از شرک بپرهیزیدند. «وَ نَذَرُ الظَّالِمِینَ فِیها جِثِیًّا» (۷۲) و فرو گذاریم کافران را در آن بر وی در افتاده.
«وَ إِذا تُتْلی عَلَیْهِمْ» و چون بر ایشان خوانند، «آیاتُنا بَیِّناتٍ» سخنان ما چنان روشن و پیدا، «قالَ الَّذِینَ کَفَرُوا لِلَّذِینَ آمَنُوا» جواب دهند کافران گرویدگان را «أَیُّ الْفَرِیقَیْنِ» که از ما دو گروه کدامست؟ «خَیْرٌ مَقاماً» بجایگاه به؟ «وَ أَحْسَنُ نَدِیًّا» (۷۳) و که را بنا و منزل نیکوتر؟
«وَ کَمْ أَهْلَکْنا قَبْلَهُمْ مِنْ قَرْنٍ» و چند هلاک کردیم پیش از ایشان از گروه گروه، «هُمْ أَحْسَنُ أَثاثاً وَ رِءْیاً» (۷۴) که با رخت تر بودند و با سازتر از ایشان.
«قُلْ مَنْ کانَ فِی الضَّلالَةِ» گوی هر که در بی راهی است، «فَلْیَمْدُدْ لَهُ الرَّحْمنُ مَدًّا» رحمن وی را مدد می‌کند و می‌پیوندد پیوستنی. «حَتَّی إِذا رَأَوْا ما یُوعَدُونَ» تا آن گه که بینند آنچه ایشان را همی وعده دهد «إِمَّا الْعَذابَ وَ إِمَّا السَّاعَةَ» یا عذاب یا رستخیز بمرگ. «فَسَیَعْلَمُونَ» آری آگاه شوند و بدانند «مَنْ هُوَ شَرٌّ مَکاناً» که آن کیست که جایگاه او بتر، «وَ أَضْعَفُ جُنْداً» (۷۵) و سپاه او سست‌تر و فروتر.
«وَ یَزِیدُ اللَّهُ الَّذِینَ اهْتَدَوْا هُدیً» و اللَّه تعالی راست راهانرا راهنمایی می‌فزاید «وَ الْباقِیاتُ الصَّالِحاتُ» و کارها و سخنان پاینده نیک، «خَیْرٌ عِنْدَ رَبِّکَ ثَواباً» بنزدیک خداوند تو در پاداش به است، «وَ خَیْرٌ مَرَدًّا» (۷۶) و بازگشت را به است.
«أَ فَرَأَیْتَ الَّذِی کَفَرَ بِآیاتِنا» دیدی آن مرد که کافر شد بآیات ما؟ «وَ قالَ لَأُوتَیَنَّ مالًا وَ وَلَداً» (۷۷) و گفت مرا مال دهند و فرزند.
«أَطَّلَعَ الْغَیْبَ» او را بر نادیده دیدار افتاد که پوشیده بدانست؟ «أَمِ اتَّخَذَ عِنْدَ الرَّحْمنِ عَهْداً» (۷۸) یا بنزدیک رحمن دست افکند که پیمان نهاد؟
«کَلَّا» نه چنانست. «سَنَکْتُبُ ما یَقُولُ» آری بنویسیم بر وی آنچه میگوید، «وَ نَمُدُّ لَهُ مِنَ الْعَذابِ مَدًّا» (۷۹) و او را عذاب پیوندیم فرا عذاب پیوستنی.
«وَ نَرِثُهُ ما یَقُولُ» آن مال و فرزند که امروز دادیم و آنچه بدو رسید فردا باز ستانیم، «وَ یَأْتِینا فَرْداً» (۸۰) تا آید بی مال و بی فرزند تنها.
«وَ اتَّخَذُوا مِنْ دُونِ اللَّهِ آلِهَةً» و فرود از اللَّه تعالی خدایان گرفتند، «لِیَکُونُوا لَهُمْ عِزًّا» (۸۱) تا ایشان را انبوهی باشند و یار.
«کَلَّا» نه عزّ باشند ایشان را نه یار. «سَیَکْفُرُونَ بِعِبادَتِهِمْ» آری کافر شوند فردا به پرستگاری ایشان، «وَ یَکُونُونَ عَلَیْهِمْ ضِدًّا» (۸۲) و فردا بر ایشان جز زآن باشد که بیوسند.
«أَ لَمْ تَرَ» نمی‌بینی، «أَنَّا أَرْسَلْنَا الشَّیاطِینَ عَلَی الْکافِرِینَ» که بر گماشتیم شیاطین را بر کافران، «تَؤُزُّهُمْ أَزًّا» (۸۳) تا ایشان را میخیزانند ببدکاری خیزایندنی.
«فَلا تَعْجَلْ عَلَیْهِمْ» مشتاب بر ایشان، «إِنَّما نَعُدُّ لَهُمْ عَدًّا» (۸۴) که ما روزگار عمر ایشان میشماریم شمردنی.
«یَوْمَ نَحْشُرُ الْمُتَّقِینَ» آن روز که فراهم آریم پرهیزگاران را، «إِلَی الرَّحْمنِ وَفْداً» (۸۵) تا با رحمن برند ایشان را، سواران، ایمن و شاد.
«وَ نَسُوقُ الْمُجْرِمِینَ» و رانیم ناگرویدگان بدکار را «إِلی جَهَنَّمَ وِرْداً» (۸۶) بسوی دوزخ، پیادگان، تشنگان.
«لا یَمْلِکُونَ الشَّفاعَةَ» نتوانند و ندارند و نیاوند شفاعت، «إِلَّا مَنِ اتَّخَذَ عِنْدَ الرَّحْمنِ عَهْداً»
(۸۷) مگر او که نزدیک رحمن پیمان گرفت.
«وَ قالُوا اتَّخَذَ الرَّحْمنُ وَلَداً» (۸۸) گفتند که رحمن فرزند گرفت.
«لَقَدْ جِئْتُمْ شَیْئاً إِدًّا» (۸۹) چیزی آوردید سخت بیگانه و بزرگ.
«تَکادُ السَّماواتُ» نزدیک باشید و کامید آسمانها «یَتَفَطَّرْنَ مِنْهُ» که بشکافد و پاره شود. «وَ تَنْشَقُّ الْأَرْضُ» و زمین باشکافید، «وَ تَخِرُّ الْجِبالُ هَدًّا» (۹۰) و کوه‌ها شکسته و پاره پاره درهم اوفتند.
«أَنْ دَعَوْا لِلرَّحْمنِ وَلَداً» (۹۱) که ایشان خدای تعالی را فرزند گفتند.
«وَ ما یَنْبَغِی لِلرَّحْمنِ أَنْ یَتَّخِذَ وَلَداً» (۹۲) و نسزد رحمن را که فرزند گیرد.
«إِنْ کُلُّ مَنْ فِی السَّماواتِ» نیست هر که در آسمان و زمین کسست، «إِلَّا آتِی الرَّحْمنِ عَبْداً» (۹۳) مگر آمدنی فردا برحمن بر بندگی.
«لَقَدْ أَحْصاهُمْ» همه را دانسته است و با همه تاوسته، «وَ عَدَّهُمْ عَدًّا» (۹۴) و همه را شمرده است شمردنی.
«وَ کُلُّهُمْ آتِیهِ» و همگان آمدنی‌اند باو، «یَوْمَ الْقِیامَةِ فَرْداً» (۹۵) روز رستخیز تنها.
«إِنَّ الَّذِینَ آمَنُوا وَ عَمِلُوا الصَّالِحاتِ» ایشان که بگرویدند و کارهای نیک کردند «سَیَجْعَلُ لَهُمُ الرَّحْمنُ وُدًّا» (۹۶) دوست دارد رحمن ایشان را بدلها.
«فَإِنَّما یَسَّرْناهُ بِلِسانِکَ» این قرآن آسان کردیم خواندن آن بر زبان تو، «لِتُبَشِّرَ بِهِ الْمُتَّقِینَ» تا بشارت دهی بآن پرهیزگاران را، و «وَ تُنْذِرَ بِهِ قَوْماً لُدًّا» (۹۷) و آگاه کنی و بیم نمایی باین قرآن گروهی پیچندگان و ستیزه گردن‌کشان را.
«وَ کَمْ أَهْلَکْنا قَبْلَهُمْ مِنْ قَرْنٍ» و چند کندیم و تباه کردیم پیش از ایشان از گروه گروه. «هَلْ تُحِسُّ مِنْهُمْ مِنْ أَحَدٍ» هیچکس می‌بینی از ایشان «أَوْ تَسْمَعُ لَهُمْ رِکْزاً» (۹۸) یا هیچ آوازی و حسی و حرکتی از ایشان میشنوی.
برگردان به زبان ساده
قوله تعالی: «جَنَّاتِ عَدْنٍ» بهشتهای همیشی، «الَّتِی وَعَدَ الرَّحْمنُ» آن بهشتها که رحمن وعده داد «عِبادَهُ بِالْغَیْبِ» بندگان خویش را نادیده، «إِنَّهُ کانَ وَعْدُهُ مَأْتِیًّا (۶۱)» وعده اللَّه تعالی آمدنی است.
هوش مصنوعی: بهشتهای دائمی که خداوند رحمان به بندگان خود وعده داده و این وعده حتماً تحقق خواهد یافت.
«لا یَسْمَعُونَ فِیها لَغْواً» نشنوند در آن هیچ سخن نابکار بیهوده، «إِلَّا سَلاماً» مگر سخنی بسلامت. «وَ لَهُمْ رِزْقُهُمْ فِیها» و روزی ایشان در آن میرسد، «بُکْرَةً وَ عَشِیًّا» (۶۲) بامداد و شبانگاه.
هوش مصنوعی: در آنجا هیچ سخن بیهوده و ناپسندی نخواهند شنید مگر سلامتی و نیکی. همچنین روزی آنها در آنجا در صبح و شب به آنها میرسد.
«تِلْکَ الْجَنَّةُ الَّتِی نُورِثُ مِنْ عِبادِنا» آن بهشت که ما میراث رسانیدیم از بندگان خویش، «مَنْ کانَ تَقِیًّا» (۶۳) او را که پرهیزگار است.
هوش مصنوعی: این بهشت که ما به بندگان خود به ارث می‌دهیم، متعلق به کسانی است که پرهیزگارند.
«وَ ما نَتَنَزَّلُ إِلَّا بِأَمْرِ رَبِّکَ» فرو نمی‌آئیم مگر بفرمان خداوند تو «لَهُ ما بَیْنَ أَیْدِینا» او راست آنچه پیش ما، «وَ ما خَلْفَنا» و آنچه پس ما، «وَ ما بَیْنَ ذلِکَ» و آنچه میان ماست «وَ ما کانَ رَبُّکَ نَسِیًّا» (۶۴) و خداوند تو هرگز فراموش کار نبود و نیست.
هوش مصنوعی: ما فقط به فرمان پروردگار تو فرود می‌آییم. آنچه در مقابل ماست و آنچه پشت سر ماست و آنچه در میان این دو قرار دارد، همه از آن اوست. و پروردگار تو هرگز فراموشکار نبوده و نیست.
«رَبُّ السَّماواتِ وَ الْأَرْضِ» خداوند آسمانها و زمین، «وَ ما بَیْنَهُما» و هر چه میان آسمان و زمین است، «فَاعْبُدْهُ» او را پرست، «وَ اصْطَبِرْ لِعِبادَتِهِ» و بر پرستش وی شکیبا باش. «هَلْ تَعْلَمُ لَهُ سَمِیًّا» (۶۵) هیچ دانی او را همنامی و مانندی؟
هوش مصنوعی: خداوند آسمانها و زمین و همه چیزهایی که بین آن‌هاست، را عبادت کن و در این عبادت شکیبا باش. آیا می‌دانی که آیا برای او هیچ نام یا همتایی وجود دارد؟
«وَ یَقُولُ الْإِنْسانُ» و میگوید مردم، «أَ إِذا ما مِتُّ» باشد که من بمیرم؟
هوش مصنوعی: و انسان میگوید: آیا وقتی می‌میرم...؟
«لَسَوْفَ أُخْرَجُ حَیًّا» (۶۶) آری براستی مرا از خاک زنده بیرون آرند؟
هوش مصنوعی: آری، به زودی مرا از خاک زنده می‌کنند؟
«أَ وَ لا یَذْکُرُ الْإِنْسانُ» نیندیشد مردم و در یاد ندارد، «أَنَّا خَلَقْناهُ مِنْ قَبْلُ» که ما از نخست بیافریدیم او را «وَ لَمْ یَکُ شَیْئاً» (۶۷) و خود هیچ چیز نبود؟
هوش مصنوعی: آیا انسان به یاد نمی‌آورد که ما او را از پیش آفریدیم، در حالی که او هیچ چیز نبود؟
«فَوَ رَبِّکَ» بخداوند تو، «لَنَحْشُرَنَّهُمْ» که ایشان را فراهم آریم «وَ الشَّیاطِینَ» و دیوان، «ثُمَّ لَنُحْضِرَنَّهُمْ» آن گه ایشان را حاضر آریم «حَوْلَ جَهَنَّمَ» گرد بر گرد دوزخ، «جِثِیًّا» (۶۸) بزانوها در نشسته.
هوش مصنوعی: به خدا قسم، ما آنها و شیاطین را جمع خواهیم کرد، سپس آنها را دور دوزخ حاضر خواهیم کرد، در حالی که به زانو نشسته‌اند.
«ثُمَّ لَنَنْزِعَنَّ مِنْ کُلِّ شِیعَةٍ» آن گه پس بیرون ستانیم و جدا کنیم از هر گروهی، «أَیُّهُمْ أَشَدُّ عَلَی الرَّحْمنِ عِتِیًّا» (۶۹) کیست از ایشان که بر رحمن شوخ‌تر است و دلیرتر و گردن کش‌تر.
هوش مصنوعی: سپس از هر گروهی جدا خواهیم کرد و بیرون خواهیم آورد، که کدامیک از آنها در مقابل رحمن سرسخت‌تر و مظاهر شجاعت و گردن‌کشی بیشتری دارد.
«ثُمَّ لَنَحْنُ أَعْلَمُ» آن گه ما دانائیم، «بِالَّذِینَ هُمْ أَوْلی بِها صِلِیًّا» (۷۰) بایشان که سزاترند بسوختن بآن.
هوش مصنوعی: سپس ما قطعاً آگاهیم به کسانی که بیشتر شایسته آتش هستند.
«وَ إِنْ مِنْکُمْ» و نیست از شما هیچکس «إِلَّا وارِدُها» مگر بدوزخ رسیدنی، «کانَ عَلی رَبِّکَ حَتْماً مَقْضِیًّا» (۷۱) بر خداوند تو بریدنی است و درواخ کرده «ثُمَّ نُنَجِّی الَّذِینَ اتَّقَوْا» رهانیم ایشان را که از شرک بپرهیزیدند. «وَ نَذَرُ الظَّالِمِینَ فِیها جِثِیًّا» (۷۲) و فرو گذاریم کافران را در آن بر وی در افتاده.
هوش مصنوعی: هیچ‌یک از شما نیست مگر اینکه به دوزخ وارد خواهد شد. این وعده‌ای حتمی از طرف پروردگار تو است. سپس کسانی که تقوا پیشه کرده‌اند را نجات خواهیم داد و کافران را در آنجا رها خواهیم کرد که در میان آنها به زانو درآمده‌اند.
«وَ إِذا تُتْلی عَلَیْهِمْ» و چون بر ایشان خوانند، «آیاتُنا بَیِّناتٍ» سخنان ما چنان روشن و پیدا، «قالَ الَّذِینَ کَفَرُوا لِلَّذِینَ آمَنُوا» جواب دهند کافران گرویدگان را «أَیُّ الْفَرِیقَیْنِ» که از ما دو گروه کدامست؟ «خَیْرٌ مَقاماً» بجایگاه به؟ «وَ أَحْسَنُ نَدِیًّا» (۷۳) و که را بنا و منزل نیکوتر؟
هوش مصنوعی: زمانی که آیات روشن ما بر آنها خوانده می‌شود، کافران به مؤمنان پاسخ می‌دهند که کدامیک از این دو گروه در مقام و جایگاه بهتر هستند و کدام یک زندگی شایسته‌تری دارند؟
«وَ کَمْ أَهْلَکْنا قَبْلَهُمْ مِنْ قَرْنٍ» و چند هلاک کردیم پیش از ایشان از گروه گروه، «هُمْ أَحْسَنُ أَثاثاً وَ رِءْیاً» (۷۴) که با رخت تر بودند و با سازتر از ایشان.
هوش مصنوعی: و چندین گروه از مردم را قبل از آنها نابود کردیم که از نظر ثروت و ظاهر، از آنها بهتر بودند.
«قُلْ مَنْ کانَ فِی الضَّلالَةِ» گوی هر که در بی راهی است، «فَلْیَمْدُدْ لَهُ الرَّحْمنُ مَدًّا» رحمن وی را مدد می‌کند و می‌پیوندد پیوستنی. «حَتَّی إِذا رَأَوْا ما یُوعَدُونَ» تا آن گه که بینند آنچه ایشان را همی وعده دهد «إِمَّا الْعَذابَ وَ إِمَّا السَّاعَةَ» یا عذاب یا رستخیز بمرگ. «فَسَیَعْلَمُونَ» آری آگاه شوند و بدانند «مَنْ هُوَ شَرٌّ مَکاناً» که آن کیست که جایگاه او بتر، «وَ أَضْعَفُ جُنْداً» (۷۵) و سپاه او سست‌تر و فروتر.
هوش مصنوعی: بفرمایید، هر که در گمراهی است، رحمت خداوند او را یاری می‌کند و به او پیوند می‌زند. تا زمانی که آنچه به آن وعده داده شده را ببینند، یا عذاب یا روز قیامت. آنگاه خواهند دانست که چه کسی در موقعیت بدتری قرار دارد و نیروهای او ضعیف‌تر هستند.
«وَ یَزِیدُ اللَّهُ الَّذِینَ اهْتَدَوْا هُدیً» و اللَّه تعالی راست راهانرا راهنمایی می‌فزاید «وَ الْباقِیاتُ الصَّالِحاتُ» و کارها و سخنان پاینده نیک، «خَیْرٌ عِنْدَ رَبِّکَ ثَواباً» بنزدیک خداوند تو در پاداش به است، «وَ خَیْرٌ مَرَدًّا» (۷۶) و بازگشت را به است.
هوش مصنوعی: خداوند به کسانی که هدایت یافته‌اند، هدایت بیشتری عطا می‌کند و اعمال و سخنان پایدار و نیکو، نزد پروردگار تو از نظر پاداش بهتر است و بازگشتی نیکو دارد.
«أَ فَرَأَیْتَ الَّذِی کَفَرَ بِآیاتِنا» دیدی آن مرد که کافر شد بآیات ما؟ «وَ قالَ لَأُوتَیَنَّ مالًا وَ وَلَداً» (۷۷) و گفت مرا مال دهند و فرزند.
هوش مصنوعی: آیا به آن شخص که به آیات ما کفر ورزید نگاه کردی؟ او گفت که من مال و فرزندی خواهم داشت.
«أَطَّلَعَ الْغَیْبَ» او را بر نادیده دیدار افتاد که پوشیده بدانست؟ «أَمِ اتَّخَذَ عِنْدَ الرَّحْمنِ عَهْداً» (۷۸) یا بنزدیک رحمن دست افکند که پیمان نهاد؟
هوش مصنوعی: آیا او بر اسرار غیب آگاه شد که آنها را پنهان می‌داند؟ یا آیا نزد خداوند رحمن پیمانی دارد که به آن دست یافته است؟
«کَلَّا» نه چنانست. «سَنَکْتُبُ ما یَقُولُ» آری بنویسیم بر وی آنچه میگوید، «وَ نَمُدُّ لَهُ مِنَ الْعَذابِ مَدًّا» (۷۹) و او را عذاب پیوندیم فرا عذاب پیوستنی.
هوش مصنوعی: نه، اینگونه نیست. ما آنچه او میگوید را ثبت خواهیم کرد و عذاب را به او بسیار خواهیم رسانید.
«وَ نَرِثُهُ ما یَقُولُ» آن مال و فرزند که امروز دادیم و آنچه بدو رسید فردا باز ستانیم، «وَ یَأْتِینا فَرْداً» (۸۰) تا آید بی مال و بی فرزند تنها.
هوش مصنوعی: ما آنچه را که به او داده‌ایم، همانا مال و فرزندی که در این دنیا به او بخشیده‌ایم، روزی بازپس می‌گیریم و او به تنهایی و بدون مال و فرزند به سوی ما می‌آید.
«وَ اتَّخَذُوا مِنْ دُونِ اللَّهِ آلِهَةً» و فرود از اللَّه تعالی خدایان گرفتند، «لِیَکُونُوا لَهُمْ عِزًّا» (۸۱) تا ایشان را انبوهی باشند و یار.
هوش مصنوعی: آنان به جز خداوند، خدایانی را برگزیدند تا برای خودشان قدرت و عزت پیدا کنند و در کنارشان یار و یاوری داشته باشند.
«کَلَّا» نه عزّ باشند ایشان را نه یار. «سَیَکْفُرُونَ بِعِبادَتِهِمْ» آری کافر شوند فردا به پرستگاری ایشان، «وَ یَکُونُونَ عَلَیْهِمْ ضِدًّا» (۸۲) و فردا بر ایشان جز زآن باشد که بیوسند.
هوش مصنوعی: قطعاً آنها نه قدرتی دارند و نه یاری. فردا به پرستش آنها کافر خواهند شد و در آن روز بر آنها فقط کفر و انزجار وجود خواهد داشت.
«أَ لَمْ تَرَ» نمی‌بینی، «أَنَّا أَرْسَلْنَا الشَّیاطِینَ عَلَی الْکافِرِینَ» که بر گماشتیم شیاطین را بر کافران، «تَؤُزُّهُمْ أَزًّا» (۸۳) تا ایشان را میخیزانند ببدکاری خیزایندنی.
هوش مصنوعی: آیا نمی‌بینی که ما شیاطین را به سوی کافران فرستاده‌ایم تا آنها را به بدکاری وادار کنند؟
«فَلا تَعْجَلْ عَلَیْهِمْ» مشتاب بر ایشان، «إِنَّما نَعُدُّ لَهُمْ عَدًّا» (۸۴) که ما روزگار عمر ایشان میشماریم شمردنی.
هوش مصنوعی: «هرگز نسبت به آنها شتاب نکنید، زیرا ما فقط روزهای عمرشان را میشماریم.»
«یَوْمَ نَحْشُرُ الْمُتَّقِینَ» آن روز که فراهم آریم پرهیزگاران را، «إِلَی الرَّحْمنِ وَفْداً» (۸۵) تا با رحمن برند ایشان را، سواران، ایمن و شاد.
هوش مصنوعی: در آن روز، پرهیزگاران را گرد هم می‌آوریم تا به سوی خداوند رحمان بروند؛ در حالی که سوار بر مرکب‌هایی ایمن و شاداب هستند.
«وَ نَسُوقُ الْمُجْرِمِینَ» و رانیم ناگرویدگان بدکار را «إِلی جَهَنَّمَ وِرْداً» (۸۶) بسوی دوزخ، پیادگان، تشنگان.
هوش مصنوعی: و مجرمان را به سمت جهنم سوق می‌دهیم، مانند کسانی که پیاده و تشنه به سوی آن می‌روند.
«لا یَمْلِکُونَ الشَّفاعَةَ» نتوانند و ندارند و نیاوند شفاعت، «إِلَّا مَنِ اتَّخَذَ عِنْدَ الرَّحْمنِ عَهْداً»
هوش مصنوعی: آنها نمی‌توانند شفاعت کنند، مگر افرادی که نزد خداوند رحمان پیمانی داشته باشند.
(۸۷) مگر او که نزدیک رحمن پیمان گرفت.
هوش مصنوعی: مگر آن کسی که با رحمان پیمانی بسته است.
«وَ قالُوا اتَّخَذَ الرَّحْمنُ وَلَداً» (۸۸) گفتند که رحمن فرزند گرفت.
هوش مصنوعی: آنها گفتند که خداوند رحمن فرزندی انتخاب کرده است.
«لَقَدْ جِئْتُمْ شَیْئاً إِدًّا» (۸۹) چیزی آوردید سخت بیگانه و بزرگ.
هوش مصنوعی: شما چیزی آورده‌اید که بسیار عجیب و بزرگ است.
«تَکادُ السَّماواتُ» نزدیک باشید و کامید آسمانها «یَتَفَطَّرْنَ مِنْهُ» که بشکافد و پاره شود. «وَ تَنْشَقُّ الْأَرْضُ» و زمین باشکافید، «وَ تَخِرُّ الْجِبالُ هَدًّا» (۹۰) و کوه‌ها شکسته و پاره پاره درهم اوفتند.
هوش مصنوعی: آسمانها به شدت نزدیک به شکستگی و پاره شدن هستند. زمین نیز در حال شکافتن است و کوه‌ها به طرز سختی فرومی‌ریزد و متلاشی می‌شوند.
«أَنْ دَعَوْا لِلرَّحْمنِ وَلَداً» (۹۱) که ایشان خدای تعالی را فرزند گفتند.
هوش مصنوعی: در این آیه، به کسانی اشاره شده که خداوند را دارای فرزند می‌دانند.
«وَ ما یَنْبَغِی لِلرَّحْمنِ أَنْ یَتَّخِذَ وَلَداً» (۹۲) و نسزد رحمن را که فرزند گیرد.
هوش مصنوعی: و برای رحمن شایسته نیست که فرزندی داشته باشد.
«إِنْ کُلُّ مَنْ فِی السَّماواتِ» نیست هر که در آسمان و زمین کسست، «إِلَّا آتِی الرَّحْمنِ عَبْداً» (۹۳) مگر آمدنی فردا برحمن بر بندگی.
هوش مصنوعی: همه‌ی کسانی که در آسمانها و زمین هستند، جز این نیست که فردا به سوی رحمان به عنوان بندگانش خواهند آمد.
«لَقَدْ أَحْصاهُمْ» همه را دانسته است و با همه تاوسته، «وَ عَدَّهُمْ عَدًّا» (۹۴) و همه را شمرده است شمردنی.
هوش مصنوعی: همه آنها را به خوبی می‌شناسد و به تمام جزئیات آگاه است، و تمامی آنان را با دقت شمرده است.
«وَ کُلُّهُمْ آتِیهِ» و همگان آمدنی‌اند باو، «یَوْمَ الْقِیامَةِ فَرْداً» (۹۵) روز رستخیز تنها.
هوش مصنوعی: همه آنها در روز قیامت به سوی او خواهند آمد و هر یک به تنهایی در آن روز حاضر خواهند شد.
«إِنَّ الَّذِینَ آمَنُوا وَ عَمِلُوا الصَّالِحاتِ» ایشان که بگرویدند و کارهای نیک کردند «سَیَجْعَلُ لَهُمُ الرَّحْمنُ وُدًّا» (۹۶) دوست دارد رحمن ایشان را بدلها.
هوش مصنوعی: کسانی که ایمان آورده و کارهای نیک انجام داده‌اند، مورد محبت و لطف خداوند رحمن قرار خواهند گرفت و خداوند برای آنان محبت و دوستی ایجاد خواهد کرد.
«فَإِنَّما یَسَّرْناهُ بِلِسانِکَ» این قرآن آسان کردیم خواندن آن بر زبان تو، «لِتُبَشِّرَ بِهِ الْمُتَّقِینَ» تا بشارت دهی بآن پرهیزگاران را، و «وَ تُنْذِرَ بِهِ قَوْماً لُدًّا» (۹۷) و آگاه کنی و بیم نمایی باین قرآن گروهی پیچندگان و ستیزه گردن‌کشان را.
هوش مصنوعی: ما این قرآن را به زبان تو آسان کرده‌ایم تا پرهیزگاران را مژده دهی و گروهی سرسخت و جدال‌گر را آگاه و بیمناک کنی.
«وَ کَمْ أَهْلَکْنا قَبْلَهُمْ مِنْ قَرْنٍ» و چند کندیم و تباه کردیم پیش از ایشان از گروه گروه. «هَلْ تُحِسُّ مِنْهُمْ مِنْ أَحَدٍ» هیچکس می‌بینی از ایشان «أَوْ تَسْمَعُ لَهُمْ رِکْزاً» (۹۸) یا هیچ آوازی و حسی و حرکتی از ایشان میشنوی.
هوش مصنوعی: ما گروه‌های زیادی را قبل از آنها نابود کردیم. آیا هیچ‌یک از آنها را می‌بینی یا صدایی از آنها میشنوی؟
میبدی