گنجور

۸ - النوبة الاولى

قوله تعالی یا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُوا ای ایشان که بگرویدند، لا تَتَّخِذُوا الْیَهُودَ وَ النَّصاری‌ أَوْلِیاءَ جهودان و ترسایان را بدوستان مدارید،، بَعْضُهُمْ أَوْلِیاءُ بَعْضٍ ایشان دوستان یکدیگرند، وَ مَنْ یَتَوَلَّهُمْ مِنْکُمْ و هر که ایشان را همدل دارد، و بدوستی گیرد از شما، فَإِنَّهُ مِنْهُمْ وی از ایشانست.

إِنَّ اللَّهَ لا یَهْدِی الْقَوْمَ الظَّالِمِینَ (۵۱) که اللَّه راه نمای نیست آن کس را که کافر است.

فَتَرَی الَّذِینَ فِی قُلُوبِهِمْ مَرَضٌ می‌بینی منافقان را که در دل بیماری دارند، یُسارِعُونَ فِیهِمْ در صحبت جهودان میشتابند، یَقُولُونَ نَخْشی‌ میگویند میترسیم، أَنْ تُصِیبَنا دائِرَةٌ که مگر روزی بما دائره‌ای رسد، فَعَسَی اللَّهُ أَنْ یَأْتِیَ بِالْفَتْحِ مگر که اللَّه فتح آرد گشادکار، أَوْ أَمْرٍ مِنْ عِنْدِهِ یا کاری از نزدیک خویش، فَیُصْبِحُوا عَلی‌ ما أَسَرُّوا فِی أَنْفُسِهِمْ منافقان در آنچه پنهان میداشتند در نفس خویش، نادِمِینَ (۵۲) پشیمانان گشتند.

وَ یَقُولُ الَّذِینَ آمَنُوا و مؤمنان میگفتند: أَ هؤُلاءِ الَّذِینَ أَقْسَمُوا بِاللَّهِ اینان آنند که سوگند میخوردند بخدا، جَهْدَ أَیْمانِهِمْ بهر سوگند که دانستند و خواستند و توانستند، إِنَّهُمْ لَمَعَکُمْ که ایشان با شمااند، حَبِطَتْ أَعْمالُهُمْ باطل شد کردارهای ایشان فَأَصْبَحُوا خاسِرِینَ (۵۳) و زیان‌کارانند.

یا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُوا ای ایشان که بگرویدند، مَنْ یَرْتَدَّ مِنْکُمْ عَنْ دِینِهِ هر که از شما برگردد از دین خویش، فَسَوْفَ یَأْتِی اللَّهُ بِقَوْمٍ آری اللَّه قومی آرد، یُحِبُّهُمْ که خدای ایشان را دوست دارد، وَ یُحِبُّونَهُ و ایشان اللَّه را دوست دارند، أَذِلَّةٍ عَلَی الْمُؤْمِنِینَ مؤمنان را نرم جانب و خوش باشند، أَعِزَّةٍ عَلَی الْکافِرِینَ بر کافران سخت و بزور و نابخشاینده، یُجاهِدُونَ فِی سَبِیلِ اللَّهِ بازمیکوشند از بهر خدا، وَ لا یَخافُونَ لَوْمَةَ لائِمٍ و نترسند از زبان زدن ملامت کنندگان، ذلِکَ فَضْلُ اللَّهِ آن فضل خداوند است، یُؤْتِیهِ مَنْ یَشاءُ آن را دهد که خود خواهد، وَ اللَّهُ واسِعٌ عَلِیمٌ (۵۴) و اللَّه فراخ توان است دانا.

إِنَّما وَلِیُّکُمُ اللَّهُ وَ رَسُولُهُ خداوند و کارساز و یار شما و همدم شما اللَّه است و رسول وی، وَ الَّذِینَ آمَنُوا و پس مؤمنان، الَّذِینَ یُقِیمُونَ الصَّلاةَ آنان.

که نماز بپای میدارند، وَ یُؤْتُونَ الزَّکاةَ و زکاة مال میدهند، وَ هُمْ راکِعُونَ (۵۵)، و ایشان پشت خم دادگان.

وَ مَنْ یَتَوَلَّ اللَّهَ وَ رَسُولَهُ و هر که خود را خدای گزیند و رسول وی وَ الَّذِینَ آمَنُوا و ایشان که گرویده‌اند، فَإِنَّ حِزْبَ اللَّهِ هُمُ الْغالِبُونَ سپاه خدااند که غالبان ایشان‌اند.

۷ - النوبة الثالثة: قوله تعالی: إِنَّا أَنْزَلْنَا التَّوْراةَ فِیها هُدیً وَ نُورٌ هم مدح است و هم تشریف‌ و هم تعظیم. مدح بسزا، و تعظیم نیکو، و تشریف تمام. مدح جلال الوهیّت، تعظیم کلام احدیّت، تشریف بندگان در راه خدمت. مدح با ذات میگردد، و تعظیم با صفات، تشریف با افعال. جلال خود را خود ستود، و تعظیم صفات خود خود نهاد. دانست بعلم قدیم که نهاد بشریّت و عجز عبودیت هرگز مبادی جلال الوهیّت در نیابد، و بشناخت کمال احدیّت نرسد، و عزّت قرآن باین عجز گواهی میدهد که: وَ ما قَدَرُوا اللَّهَ حَقَّ قَدْرِهِ، و مصطفی (ص) که سیّد خافقین و جمال ثقلین است چون بر بساط قربت بمقام معاینت رسید، گفت: «لا احصی ثناء علیک، انت کما اثنیت علی نفسک»:۸ - النوبة الثانیة: قوله تعالی: یا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُوا لا تَتَّخِذُوا الْیَهُودَ وَ النَّصاری‌ هر چند که حکم این آیت بر عموم است که البته هیچ مؤمن را نیست که با جهودان و ترسایان موالات گیرد، چنان که آنجا گفت: لا یَتَّخِذِ الْمُؤْمِنُونَ الْکافِرِینَ أَوْلِیاءَ مِنْ دُونِ الْمُؤْمِنِینَ، جای دیگر گفت: لا تَتَّخِذُوا عَدُوِّی وَ عَدُوَّکُمْ أَوْلِیاءَ، اما علی الخصوص نزول این آیت را سببی هست، و علما در آن مختلف‌اند. عطیّة بن سعید العوفی و زهری گفتند: سبب آن بود که روز بدر چون آن هزیمت و شکستگی بر کافران افتاد، جماعتی مسلمانان با قومی جهودان که نزدیکان و دوستان ایشان بودند میگفتند ایمان آرید، پیش از آنکه شما را روزی دیگر چون روز بدر پیش آید، و آن گه خود هیچ بر جای نمانید. مالک بن الضیف که از جهودان بود جواب داد که: شما بدان غره گشتید که جمعی از قریش بکشتید، از آنکه ایشان را در جنگ و تدبیر آن علم نبود، و ساز آن کار نداشتند، اگر ما را روزی پیش آید بینید که شما را بر ما دست نبود، و ما به آئیم.

اطلاعات

منبع اولیه: کتابخانهٔ تصوف

* با انتخاب متن و لمس متن انتخابی می‌توانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.