اطلاعات
وزن: مفعول مفاعیل مفاعیل فعل (وزن رباعی)
قالب شعری: رباعی
منبع اولیه: کتابخانهٔ تصوف
* با انتخاب متن و لمس متن انتخابی می‌توانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.
برگردان به زبان ساده
قوله تعالی: یا أَهْلَ الْکِتابِ لِمَ تُحَاجُّونَ فِی إِبْراهِیمَ الآیة... از روی حقیقت این آیت اشارتست بلطف خدای با بندگان، و پسندیدن طاعت ایشان، و جزاء آن دادن به اضعاف کردار ایشان. خلیل اللَّه (ع) که در راه توحید منزل داشت و در حقیقت تفرید هر چیز جز اللَّه بگذاشت، و همه درباخت، مال بمهمان داد، و فرزند بقربان داد، و خود را بنیران. ربّ العالمین آن از وی بپسندید، و حکایت کرد از وی، و گفت: فَإِنَّهُمْ عَدُوٌّ لِی إِلَّا رَبَّ الْعالَمِینَ ابراهیم (ع) آنست که هر چه دون ماست همه را بدشمن گرفت، و دوستی ما بر همه اختیار کرد، بزبان حال گوید:
هوش مصنوعی: در این آیه اشاره شده است که خداوند با بندگان خود لطف می‌کند و از فرمانبرداری آنها استقبال می‌کند و به این طاعت پاداشی چند برابر میدهد. ابراهیم (ع) به عنوان خلیل الله، در مسیر توحید قرار داشت و هر چیزی غیر از خدا را رها کرد. او تمام دارایی‌های خود را به مهمانانش بخشید و حتی فرزندش را قربانی کرد و خود را نیز تسلیم خداوند کرد. خداوند این اعمال او را پسندید و داستان او را نقل کرد. ابراهیم (ع) به وضوح نشان داد که هر چه جز خداست برای او دشمن است و او تنها دوستی خدا را بر همه چیز دیگر ترجیح داد.
امروز که ماه من مرا مهمان است
بخشیدن جان و دل مرا پیمانست
هوش مصنوعی: امروز که محبوب من به دیدن من آمده است، تصمیم گرفته‌ام که جان و دل خود را به او هدیه کنم.
دل را خطری نیست، سخن در جانست
جان افشانم که روز جان افشانست
هوش مصنوعی: دل نگران نیست، چون داستان در درون وجود من است. به همین خاطر، وجودم را در روزی که به جانم اهمیت می‌دهم، فدای آن می‌کنم.
لا جرم ربّ العزّة نقاب ضنّت بر روی خلّت وی فرو گذاشت و حجاب غیرت در میان وی و خلق نگه‌داشت. همه در دعوی کردند که وی ماراست، ربّ العزّت گفت: نی، که او خدا راست، وَ اتَّخَذَ اللَّهُ إِبْراهِیمَ خَلِیلًا. جهودان و ترسایان و مشرکان هر کسی در وی دعوی کردند، ربّ العزّت او را از همه بری کرد و بخود قریب کرد.
هوش مصنوعی: بی‌تردید خداوند برتری، پرده‌ای از خفا بر روی او قرار داد و حجاب غیرت را میان او و دیگران حفظ کرد. همه ادعا کردند که او متعلق به آنهاست، اما خداوند فرمود: نه، او متعلق به من است. و خداوند ابراهیم را دوست خود انتخاب کرد. یهودیان، مسیحیان و مشرکان هر یک ادعایی در مورد او داشتند، اما خداوند او را از همه آنها آزاد کرد و به خود نزدیک ساخت.
ما کانَ إِبْراهِیمُ یَهُودِیًّا وَ لا نَصْرانِیًّا وَ لکِنْ کانَ حَنِیفاً مُسْلِماً نظیر این، قصّه سلمان است بروز خندق، هر کس درو دعوی کردند. مهاجران گفتند: از ماست، انصار گفتند: از ماست، مصطفی (ص) گفت: «نه آن و نه این، بلکه از ماست، سلمان منّا اهل البیت».
هوش مصنوعی: ابراهیم نه یهودی بود و نه مسیحی، بلکه یک مسلمان خالص و مؤمن بود. داستان سلمان در روز خندق هم همین را نشان میدهد. هر گروهی در مورد او دعوی کرد؛ مهاجران گفتند: او متعلق به ماست، انصار هم گفتند: او از ماست. اما پیامبر (ص) فرمود: «نه او از این گروه است و نه از آن گروه، بلکه سلمان از ما اهل بیت است».
سلمان در جستن دین حق و راه مصطفی (ص) چندان ریاضت بر خود نهاد تا خود را تسلیم کرد تا او را به بندگی بفروختند. چنان که در قصّه وی بیاید، که بدایت کار که طالب حق بود و در جست‌وجوی مصطفی (ص) و دین وی بود، در دیار حجاز زنی از جهینه او را بخرید و او را شبانی فرمود و زبان حالش میگوید:
هوش مصنوعی: سلمان به دنبال دین راستین و راه پیامبر (ص) به شدت خود را تحت فشار قرار داد و آن‌قدر ریاضت کشید که نهایتاً تسلیم شد و به بندگی فروخته شد. داستان او این‌گونه است که در آغاز، وقتی به دنبال حق و دین پیامبر (ص) بود، در سرزمین حجاز زنی از قبیله‌اش او را خرید و به او کار چوپانی سپرد. زبان حال او بیانگر جست‌وجوی عمیقش برای حقیقت است.
گردان گردان به بندگیت افتادم
آن دولت شد که گفتمی آزادم
هوش مصنوعی: به خاطر بندگی و خدمت به تو، به شادی و خوشبختی رسیدم، آن خوشبختی که قبلاً درباره‌اش صحبت می‌کردم و می‌گفتم که آزاد شده‌ام.
لا جرم چون آزادی خویش در آرزوی مشاهده مصطفی (ص) خرج کرد، مصطفی (ص) با وی این کرامت کرد که از همه باز برید و با پناه عصمت خویش گرفت.
هوش مصنوعی: به طور حتم، وقتی فردی آزادی خود را صرف آرزوی دیدار پیامبر (ص) کرد، پیامبر (ص) به او لطفی فرمود و او را از همه چیز جدا ساخته و به پناهگاه عصمت خود پذیرفت.
من رفع خطوة الینا وجد نعمة لدینا و من وقع علیه غبار موکبنا ظهرت علیه آثار نعمنا.
هوش مصنوعی: هر کس به سمت ما بیاید، نعمتی از جانب ما را خواهد یافت و هر کسی که غبار کاروان ما بر او بیفتد، آثار نعمت‌های ما بر او نمایان خواهد شد.
و فی الخبر: من تقرّب الیّ شبرا تقرّبت الیه ذراعا، و من تقرّب الیّ ذراعا تقرّبت الیه باعا و من اتانی مشیا اتیته هرولة!
هوش مصنوعی: در این متن بیان شده که اگر کسی یک قدم به سوی من نزدیک شود، من دو قدم به سوی او نزدیک می‌شوم و اگر او دو قدم به من نزدیک شود، من به او چهار قدم نزدیک‌تر می‌شوم. همچنین، اگر کسی به سمت من با پای پیاده بیاید، من به سوی او با شتاب می‌روم.
بعزّت عزیز که اگر یک قدم در راه خدمت حق برداری هزاران نواله نعمت از مائده لطفش برداری! منک یسیر خدمة و منه کثیر نعمة، منک قلیل طاعة و منه جلیل رحمة، منک قدم واحد و منه کرم وافر.
هوش مصنوعی: با عزت و ارادت، اگر تنها یک قدم در راه خدمت به حق برداری، هزاران نعمت از مائده لطف او دریافت خواهی کرد! از تو کارکم، اما نعمت‌های او بی شمار و فراوان است؛ از تو اطاعت کمی انتظار می‌رود، ولی رحمت و بزرگی او بسیار است؛ یک گام از تو کافی است و از او کرم و generosity فراوان می‌رسد.
خلیل (ع) قدمی چند برداشت در راه حق چنان که گفت: «انّی ذاهب الی ربّی» ربّ العزّت آن قدم از وی بپسندید، و جهانیان را بر اتّباع او خواند فَاتَّبِعُوا مِلَّةَ إِبْراهِیمَ حَنِیفاً. ابراهیم روی بما نهاد و هر که ما را میخواهد تا بر پی وی روان باشد. فرمان آمد که: یا محمد (ص)! یا مهتر عالم، یا سیّد ولد آدم! ابراهیم را فرزند نجیب تویی، و قرّة العین مملکت تویی، تو سزاوارتری که اتّباع وی کنی که قدر امیران امیران دانند، و آن گه امّت تو که بهترین امم ایشانند. این است که ربّ العالمین گفت: إِنَّ أَوْلَی النَّاسِ بِإِبْراهِیمَ لَلَّذِینَ اتَّبَعُوهُ وَ هذَا النَّبِیُّ وَ الَّذِینَ آمَنُوا آن گه تابع و متبوع همه فراهم گرفت، و تاج ولایت و محبت بر فرق ایمان ایشان نهاد و گفت: و اللَّهُ وَلِیُّ الَّذِینَ آمَنُوا خدای یار و دوست مؤمنان است و بایشان نزدیک، و لطیف و مهربان است، و مهربانی وی نه امروزینه که از ازل تا جاودان است.
هوش مصنوعی: حضرت خلیل (ع) در مسیر حق گام برداشت و به سوی پروردگار خود رفت. خداوند این اقدام او را پسندید و مردم را به پیروی از او دعوت کرد. ابراهیم (ع) الگو و پیشوای کسانی شد که می‌خواهند در مسیر او قدم بگذارند. فرمانی به پیامبر اسلام (ص) داده شد که او فرزند ابراهیم و برترین انسان‌هاست و سزاوار است از او پیروی کند. در این میان، خداوند اشاره کرد که امت محمد (ص) بهترین امت‌ها هستند. خداوند فرمود: نزدیک‌ترین افراد به ابراهیم، کسانی هستند که از او پیروی کردند و همچنین پیامبر و مؤمنان. سپس ریاست و محبت به مؤمنان عطا شد و بیان شد که خداوند حامی و دوست مؤمنان است و از زمان‌های دور تا همیشه با آنها مهربان است.
میبدی