گنجور

شمارهٔ ۱۲۲ - مدح سیف الدوله محمود

رسید نامه فتح و ظفر ز شاهنشاه
به سیف دولت شاه بلند حشمت و جاه
که برد حاجب نعمان سپه سوی مکران
به بخت و دولت سلطان به فر و عون اله
به تیغ روز نکو خواه ملک کرد سپید
به گرز روز بداندیش شاه کرد سیاه
ببست کفر و ضلال و مخالفی را در
گشاد سنت و اسلام و ایمنی را راه
کنون که حاجب نعمان بکرد این خدمت
بیافت بی شک تصحیف نام خویش از شاه
ایا گداخته بد خواه را به تیغ گران
ایا گذاشته از اوج چرخ پر کلاه
ز حمله تو بلرزد به آب در ماهی
ز صولت تو به رزم اندرون بترسد ماه
فتوح خواهد بودن ازین سپس هر روز
به دولت تو و تأیید و فر شاهنشاه
همیشه باد ز فتح و ظفر سوی تو نفر
همیشه کار بادا به کام نیکو خواه
عماد ملک و شریعت همیشه بادا راست
همیشه پشت بداندیش ملک باد دو تاه

اطلاعات

وزن: مفاعلن فعلاتن مفاعلن فعلن (مجتث مثمن مخبون محذوف)
قالب شعری: قطعه
منبع اولیه: ویکی‌درج

* با انتخاب متن و لمس متن انتخابی می‌توانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.

برگردان به زبان ساده

رسید نامه فتح و ظفر ز شاهنشاه
به سیف دولت شاه بلند حشمت و جاه
هوش مصنوعی: نامه‌ای از سوی پادشاه به سیف دولت ارسال شده که خبر از پیروزی و موفقیت می‌دهد. این پیغام نشان‌دهنده‌ی مقام و منزلت بالای سیف دولت در دربار است.
که برد حاجب نعمان سپه سوی مکران
به بخت و دولت سلطان به فر و عون اله
هوش مصنوعی: حاجب نعمان سپاه را به سوی مکران هدایت کرد و این اقدام به خاطر بخت و نعمت سلطانی بود که به او برخوردار بود و همچنین به یاری خداوند انجام شد.
به تیغ روز نکو خواه ملک کرد سپید
به گرز روز بداندیش شاه کرد سیاه
هوش مصنوعی: در این بیت به تضاد بین روز خوب و روز بد اشاره شده است. روز خوب مانند شمشیری است که به وسیله آن ملک روشن و پایدار می‌شود، در حالی که روز بد به مانند گرزی است که بر سر شاه و کشور می‌خورد و شرایط را تیره و تار می‌کند. به عبارتی، روزهای خوب و بد تاثیرات متفاوتی بر سرنوشت و وضعیت حکومت دارند.
ببست کفر و ضلال و مخالفی را در
گشاد سنت و اسلام و ایمنی را راه
هوش مصنوعی: دینی که به کفر و گمراهی و مخالفت پایان می‌دهد، در راستای سنن اسلامی و امنیت واقعی گشایش می‌آورد.
کنون که حاجب نعمان بکرد این خدمت
بیافت بی شک تصحیف نام خویش از شاه
هوش مصنوعی: اکنون که دربار نعمان این کار را انجام داد، بدون شک نام خودش را از شاه اصلاح کرد.
ایا گداخته بد خواه را به تیغ گران
ایا گذاشته از اوج چرخ پر کلاه
هوش مصنوعی: آیا کسی که در دلش کینه و بدخواهی دارد، به خاطر تیغ نیش به او آسیب می‌زند یا او توانسته است از بلندای آسمان بر سر دیگران کلاه بگذارد؟
ز حمله تو بلرزد به آب در ماهی
ز صولت تو به رزم اندرون بترسد ماه
هوش مصنوعی: از قدرت و حمله تو، حتی آب در دل ماهی به لرزه می‌آید و ماه از جنگ و صلابت تو در وحشت است.
فتوح خواهد بودن ازین سپس هر روز
به دولت تو و تأیید و فر شاهنشاه
هوش مصنوعی: از این پس هر روز به خاطر قدرت و حمایت شاهنشاه، پیروزی و موفقیت به دست خواهد آمد.
همیشه باد ز فتح و ظفر سوی تو نفر
همیشه کار بادا به کام نیکو خواه
هوش مصنوعی: همیشه باد به سوی تو نوید پیروزی و موفقیت می‌آورد و همیشه کارها به نحو نیکو برای تو پیش می‌رود.
عماد ملک و شریعت همیشه بادا راست
همیشه پشت بداندیش ملک باد دو تاه
هوش مصنوعی: در این شعر می‌توان گفت: امید است که پایه‌های حکومت و قوانین همواره استوار بمانند و همواره دشمنان و بداندیشان نتوانند بر قدرت و امنیت کشور تاثیر بگذارند.