گنجور

شمارهٔ ۳۶ - در مدح خواجه ابوالعباس

بیار ساقی زرین نبید و سیمین کاس
به باده حرمت و قدر بهار را بشناس
نبید خور که به نوروز هر که می نخورد
نه از گروه کرامست و نز عداد اناس
نگاه کن که به نوروز چون شده‌ست جهان
چو کارنامهٔ مانی در آبگون قرطاس
فرو کشید گل سرخ روی‌بند از روی
برآورید گل مشکبوی سر ز تراس
همی نثار کند ابر شامگاهی در
همی عبیر کند باد بامدادی آس
درست گویی نخاس گشت باد صبا
درخت گل به مثل چون کنیزک نخاس
خجسته را به جز از خردما ندارد گوش
بنفشه را به جز از کرکما ندارد پاس
هزاردستان این مدحت منوچهری
کند روایت در مدح خواجه ابو العباس
بزرگ بار خدایی که ایزد متعال
یگانه کرد به توفیقش از جمیع الناس
همه به کردن خیرست مر ورا همت
همه به دادن مالست مر ورا وسواس
هزار بار ز عنبر شهیترست به خلق
هزار بار ز آهن قویترست به باس
چو عدل او هست آنجایگه نباشد جور
چو امن او هست آنجایگاه نیست هراس
خدای، عز و جل، از تنش بگرداناد
مکاره دو جهان و وساوس خناس

اطلاعات

وزن: مفاعلن فعلاتن مفاعلن فعلن (مجتث مثمن مخبون محذوف)
قالب شعری: قصیده
منبع اولیه: ویکی‌درج

* با انتخاب متن و لمس متن انتخابی می‌توانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.

برگردان به زبان ساده

بیار ساقی زرین نبید و سیمین کاس
به باده حرمت و قدر بهار را بشناس
هوش مصنوعی: ساقی، شمشیر و کاسه‌ات را پر از شراب کن و باده را با احترام تقدیم کن تا به ارزش و زیبایی بهار پی ببریم.
نبید خور که به نوروز هر که می نخورد
نه از گروه کرامست و نز عداد اناس
هوش مصنوعی: برای جشن نوروز، کسی که شراب نمی‌نوشد، از گروه نیکان و خوبان نیست و جزو درد و رنج کشیدگان به حساب نمی‌آید.
نگاه کن که به نوروز چون شده‌ست جهان
چو کارنامهٔ مانی در آبگون قرطاس
هوش مصنوعی: به جهان نگاه کن که در نوروز چگونه تغییر کرده است، مانند کارنامه‌ی مانی که بر روی کاغذ آبگون نوشته شده است.
فرو کشید گل سرخ روی‌بند از روی
برآورید گل مشکبوی سر ز تراس
هوش مصنوعی: گلی سرخ با ناز و زیبایی از روی خود کنار می‌زند و گلی خوشبو مثل مشک را از تراس به نمایش می‌گذارد.
همی نثار کند ابر شامگاهی در
همی عبیر کند باد بامدادی آس
هوش مصنوعی: ابرهای شبانه باران را به زمین می‌بارند و باد صبحگاهی به آرامی عطر و طراوت را پخش می‌کند.
درست گویی نخاس گشت باد صبا
درخت گل به مثل چون کنیزک نخاس
هوش مصنوعی: باد صبا حقیقت را به درستی بازگو می‌کند، همان‌طور که درخت گل به زیبا بودنش می‌نازد، مانند کنیزکی که در خشوع و زیبایی است.
خجسته را به جز از خردما ندارد گوش
بنفشه را به جز از کرکما ندارد پاس
هوش مصنوعی: شادی و خوشی فقط حاصل خرد و اندیشه است، همان‌طور که بنفشه نمی‌تواند از کرک بی‌خبر باشد.
هزاردستان این مدحت منوچهری
کند روایت در مدح خواجه ابو العباس
هوش مصنوعی: در قلمروهای فراوان، شعر و ستایش منوچهری را درباره خواجه ابوالعباس نقل می‌کنند.
بزرگ بار خدایی که ایزد متعال
یگانه کرد به توفیقش از جمیع الناس
هوش مصنوعی: خداوند بزرگ و یگانه، به لطف خود و با کمک همه مردم توانست تو را برتری بخشد.
همه به کردن خیرست مر ورا همت
همه به دادن مالست مر ورا وسواس
هوش مصنوعی: همه مردم برای انجام کارهای خوب تلاش می‌کنند و برای او که خیالش را راحت کند، همه آن‌ها به بخشیدن مال مشغولند.
هزار بار ز عنبر شهیترست به خلق
هزار بار ز آهن قویترست به باس
هوش مصنوعی: عطر خوش عنبر به اندازه‌ای شیرین و دلپذیر است که اگر هزار بار هم توصیف شود، باز هم بهتر و دلنشین‌تر از آن خواهد بود. اما در مقابل، قدرت و استحکام آهن نیز به مراتب بیشتر و نیرومندتر از سایر چیزهاست.
چو عدل او هست آنجایگه نباشد جور
چو امن او هست آنجایگاه نیست هراس
هوش مصنوعی: هر جا که عدالت خداوند برقرار باشد، ظلم و ستم نمی‌تواند وجود داشته باشد. و هر جا که امنیت او حاکم باشد، ترس و نگرانی وجود نخواهد داشت.
خدای، عز و جل، از تنش بگرداناد
مکاره دو جهان و وساوس خناس
هوش مصنوعی: خداوند، به دور از حیله‌ها و فریب‌های این دنیا و وسوسه‌های پنهان، ما را حفاظت کند.