شمارهٔ ۷۲
شاه بتان ماه رخان عرب رسید
با قامت چو نخل و لب چون رطب رسید
لب بر لبم نهاد و روان کرد عاقبت
جانم بلب رسید چو جانم بلب رسید
چون جان تازه یافت لبم از لبان او
ایدل بیا که موسم عیش و طرب رسید
محبوب را نگر که چون عاشق نواز شد
مطلوب را نگر که بگاه طلب رسید
این سلطنت ز فقر و فنا گشت حاصلم
وین ملک نیمروز مرا نیمشب رسید
رنجی نکش که لایق بیقدر و قیمتی است
هر راحتی که آن بکسی بی تعب رسید
بیحرمت و ادب نرسد مرد هیچ جا
هرجا کسی رسید ز راه ادب رسید
بی نسبت و نسب نشده کی رسید بدوست؟!
ایدوست کس بدوست ز راه نسب رسید
برداشت مغربی سبب مغربی ز راه
تا بی سبب بحضرت آن بی سبب رسید
اطلاعات
وزن: مفعول فاعلات مفاعیل فاعلن (مضارع مثمن اخرب مکفوف محذوف)
قالب شعری: غزل
منبع اولیه: همراهان گنجور
* با انتخاب متن و لمس متن انتخابی میتوانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.
برگردان به زبان ساده
شاه بتان ماه رخان عرب رسید
با قامت چو نخل و لب چون رطب رسید
هوش مصنوعی: شاه زیبایانی با چهرههای ماهتابی از سرزمین عرب آمد. قامت او مانند درخت نخل بلند و لبهایش مثل خرما شیرین و لطیف بود.
لب بر لبم نهاد و روان کرد عاقبت
جانم بلب رسید چو جانم بلب رسید
هوش مصنوعی: او لبش را بر لب من گذاشت و در نهایت جانم از شدت احساس به لبانم رسید، وقتی که جانم به اوج خود رسید.
چون جان تازه یافت لبم از لبان او
ایدل بیا که موسم عیش و طرب رسید
هوش مصنوعی: وقتی که جانم دوباره جوان شد و انرژی تازهای به دست آوردم، لبان او مانند طعمی شیرین به من زندگی دوباره بخشید. بیا و با من باش، چون زمان خوشی و شادی فرار رسیده است.
محبوب را نگر که چون عاشق نواز شد
مطلوب را نگر که بگاه طلب رسید
هوش مصنوعی: به محبوبت نگاه کن که چگونه با محبت و ناز خود به عاشق پاسخ میدهد. همچنین به آنچه که آرزویش را داری توجه کن که در زمان مناسب به سراغت میآید.
این سلطنت ز فقر و فنا گشت حاصلم
وین ملک نیمروز مرا نیمشب رسید
هوش مصنوعی: این سلطنت و قدرتی که به دست آوردهام، از فقر و نابودی به وجود آمده است، و اکنون این سرزمین که در اوج روز بود، به نیمهشب رسیده است.
رنجی نکش که لایق بیقدر و قیمتی است
هر راحتی که آن بکسی بی تعب رسید
هوش مصنوعی: رنجی نکش، زیرا هر راحتی که بدون سختی به کسی برسد، ارزش و اهمیت کمی دارد.
بیحرمت و ادب نرسد مرد هیچ جا
هرجا کسی رسید ز راه ادب رسید
هوش مصنوعی: هیچ مردی در هیچجا محترم و باادب نیست مگر اینکه از طریق ادب به جایی برسد. هر جا که کسی به موفقیت یا جایی میرسد، این موفقیت نتیجهی ادب و احترام اوست.
بی نسبت و نسب نشده کی رسید بدوست؟!
ایدوست کس بدوست ز راه نسب رسید
هوش مصنوعی: هیچکس به دوستی حقیقی دست نیافته مگر از طریق نسبت و ارتباط. هیچکس دیگر به دوستی نرسیده است جز اینکه از راه نسب و وابستگی به آن شخص باشد.
برداشت مغربی سبب مغربی ز راه
تا بی سبب بحضرت آن بی سبب رسید
هوش مصنوعی: از نظر معنایی، این جمله به این اشاره دارد که دلیل تغییر و جهتگیری افراد یا امور به شکل مغرب یا غربی، به واسطهی عوامل و انگیزههای خاصی است. اما در نهایت، اگر ما به مقصدی دست یابیم، ممکن است آن مقصد بدون سبب و استدلال قابل توجیه باشد. به عبارت دیگر، گاهی اوقات به هدفی میرسیم که دلایل مشخصی برای آن نداریم.