گنجور

شمارهٔ ۵۸

از جنبش بحر قدم برخاست موجی بی عدد
وز موج دریای ازل پرگشت صحرای ابد
اندر سرای لم یزل با شاهد عین ازل
سر درهم آرد دایره از پیش برخیزد عدد
اندر جهان پر عدد واحد احد نبود ولی
از حطه ملک صمد واحد بود عین احد
اندر یکی صد بین نهان، درصد یکی‌ را بین عیان
از یکی گفتم بدان صد را ز یک یکرا ز صد
لیکن جهان جسم و جان گرچه شد از دریا عیان
برروی بحر بیکران باشد چو بر دریا زبد
من بر مثال ماهیم افتاده از دریا برون
باشد که موجی در رسد بازم بدر بادر کشد
وقتست کآن خورشید باد، آن ماه، آن ناهید ما
از برج دل طالع شود از اندرون سر برزند
آن آفتاب مشرقی پیدا شود در مغربی
کز مغربی را آینه پنهان نباشد در نمد

اطلاعات

وزن: مستفعلن مستفعلن مستفعلن مستفعلن (رجز مثمن سالم)
قالب شعری: غزل
منبع اولیه: همراهان گنجور

* با انتخاب متن و لمس متن انتخابی می‌توانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.

برگردان به زبان ساده

از جنبش بحر قدم برخاست موجی بی عدد
وز موج دریای ازل پرگشت صحرای ابد
هوش مصنوعی: از حرکت دریا، موجی به وجود آمد که تعدادش قابل شمارش نیست و از موج بی‌پایان دریا، بیابانی ابدی شکل گرفت.
اندر سرای لم یزل با شاهد عین ازل
سر درهم آرد دایره از پیش برخیزد عدد
هوش مصنوعی: در خانه ابدی و بی‌زمان، با زیبایی که از همیشه وجود دارد، دایره‌ای شکل به هم می‌خورد و عدد از ابتدا به جلو می‌رود.
اندر جهان پر عدد واحد احد نبود ولی
از حطه ملک صمد واحد بود عین احد
هوش مصنوعی: در این جهان که پر از شمارش‌های گوناگون است، هیچ چیز به‌عنوان یک واحد مستقل وجود ندارد. اما از نظر صفات و ویژگی‌های ملکوتی، تنها یک حقیقت واحد وجود دارد که آن حقیقت، همانا خداوند یک و یگانه است.
اندر یکی صد بین نهان، درصد یکی‌ را بین عیان
از یکی گفتم بدان صد را ز یک یکرا ز صد
هوش مصنوعی: در یک مکان، صد حقیقت پنهان وجود دارد، اما در یک درصد از آن‌ها، حقیقتی آشکار است. من از یکی گفتم که به آن صد اشاره دارد، چون حقیقت یکی به تنهایی از وجود صد تکه جداست.
لیکن جهان جسم و جان گرچه شد از دریا عیان
برروی بحر بیکران باشد چو بر دریا زبد
هوش مصنوعی: هرچند که جهان مادی و معنوی به صورت واضح و مشخص از دریا ظاهر شده است، ولی درواقع در روی دریای بی‌پایان، همچون کف دریا، وجود دارد.
من بر مثال ماهیم افتاده از دریا برون
باشد که موجی در رسد بازم بدر بادر کشد
هوش مصنوعی: من مثل ماهی هستم که از دریا به کنار افتاده‌ام و وقتی که موجی به من برخورد کند، دوباره به دریا برمی‌گردم.
وقتست کآن خورشید باد، آن ماه، آن ناهید ما
از برج دل طالع شود از اندرون سر برزند
هوش مصنوعی: زمانی خواهد رسید که آن خورشید و ماه و زهره از قلب ما بیرون می‌آیند و طلوع می‌کنند.
آن آفتاب مشرقی پیدا شود در مغربی
کز مغربی را آینه پنهان نباشد در نمد
هوش مصنوعی: آن خورشید طلوع‌کننده از شرق، در غرب نیز نمایان می‌شود، به گونه‌ای که در غرب، آینه‌ای وجود ندارد که توانایی پنهان کردن نور او را داشته باشد.