امیرخسرو دهلویشمارهٔ ۱۰۳۴
یاران که بوده اند ندانم کجا شدند؟
یارب، چه روز بود که از ما جدا شدند؟
گر نوبهار آید و پرسد ز دوستان
گو، ای صبا، که آن همه گلها گیا شدند
ای گل، چو آمدی ز زمین گو چگونه اند؟
آن رویها که در ته گرد فنا شدند
آن سروران که تاج سر خلق بوده اند
اکنون نظاره کن که همه خاک پا شدند
دنیاست خونبهای بسی خلق، وین زمان
بسیار کس که بر سر این خونبها شدند
خورشید بوده اند که رفتند زیر خاک
آن ذره ها که چون همه اندر هوا شدند
آنها که سیمیای جهان شان فریب داد
بگذاشتند کنج و پی کیمیا شدند
بازیچه ایست طفل فریب این متاع دهر
بی عقل مردمان که بدین مبتلا شدند
کس را چه شد که نقد مرادی نمی رسد
مانا که خازنان فلک بینوا شدند
خسرو، گریز کن که وفا نیست در جهان
زاهل جهان که همچو جهان بی وفا شدند
اطلاعات
وزن: مفعول فاعلات مفاعیل فاعلن (مضارع مثمن اخرب مکفوف محذوف)
قالب شعری: غزل
منبع اولیه: ویکی‌درج
* با انتخاب متن و لمس متن انتخابی می‌توانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.
برگردان به زبان ساده
یاران که بوده اند ندانم کجا شدند؟
یارب، چه روز بود که از ما جدا شدند؟
هوش مصنوعی: دوستانم را نمی‌دانم کجا رفتند. ای خدا، چه روزی بود که از ما فاصله گرفتند؟
گر نوبهار آید و پرسد ز دوستان
گو، ای صبا، که آن همه گلها گیا شدند
هوش مصنوعی: اگر بهار دوباره بیاید و از دوستان بپرسد، به او بگو، ای نسیم، که همه آن گلها رفته‌اند.
ای گل، چو آمدی ز زمین گو چگونه اند؟
آن رویها که در ته گرد فنا شدند
هوش مصنوعی: ای گل، وقتی از زمین بیرون آمدی، بگو چه احوالی دارند آن چهره‌ها که در نهایت فراموشی و نابودی رفته‌اند؟
آن سروران که تاج سر خلق بوده اند
اکنون نظاره کن که همه خاک پا شدند
هوش مصنوعی: این بیت به بیان این نکته می‌پردازد که کسانی که در گذشته مقام و عظمت زیادی داشتند و مورد احترام بودند، اکنون به حالت ذلت و ناپایداری افتاده‌اند و ارزش و جایگاه آنها به فراموشی سپرده شده است. در واقع، اوج و سقوط انسان‌ها و تغییر شرایط زندگی را به تصویر می‌کشد.
دنیاست خونبهای بسی خلق، وین زمان
بسیار کس که بر سر این خونبها شدند
هوش مصنوعی: دنیا بهایی است که به خاطر بسیاری از انسان‌ها باید پرداخت شود، و در این زمان افراد زیادی هستند که برای این بها جان خود را فدای آن کرده‌اند.
خورشید بوده اند که رفتند زیر خاک
آن ذره ها که چون همه اندر هوا شدند
هوش مصنوعی: خورشیدهایی بوده‌اند که در زیر خاک مدفون شدند، همان ذراتی که وقتی در هوا پراکنده شدند، درخشش خود را نشان دادند.
آنها که سیمیای جهان شان فریب داد
بگذاشتند کنج و پی کیمیا شدند
هوش مصنوعی: افرادی که ظاهر دنیای آنان آنها را گول زده بود، گوشه‌نشینی را رها کرده و به دنبال حقیقت و معنای عمیق‌تری رفتند.
بازیچه ایست طفل فریب این متاع دهر
بی عقل مردمان که بدین مبتلا شدند
هوش مصنوعی: زندگی مانند بازیچه‌ای است که به دست کودک فریب می‌افتد و این کالاهایی که زمان به ما می‌دهد، عقل را از مردمان گرفته و آنها را به دام می‌اندازد.
کس را چه شد که نقد مرادی نمی رسد
مانا که خازنان فلک بینوا شدند
هوش مصنوعی: چه بر سر آدم‌ها آمده است که مراد و آرزوی واقعی‌شان به دستشان نمی‌رسد؛ زمانی که حتی نگهبانان آسمان هم بی‌پناه و ناامید شده‌اند.
خسرو، گریز کن که وفا نیست در جهان
زاهل جهان که همچو جهان بی وفا شدند
هوش مصنوعی: ای خسرو، از این دنیا بگریز، چون وفا در آن وجود ندارد. در جهانی که همه چیز در آن به بی‌وفایی گراییده، نمی‌توان به صداقت و وفاداری امید داشت.
حاشیه ها
1401/01/06 12:04
محمد حسین اصولی نژاد
سلام
منظور از "گرد" در "آن روی ها که در ته گرد فنا شدند" چیست؟ باتشکر.
1401/01/07 17:04
غزل بختیاری
درود
گل رو مورد خطاب قرار داره که تو از خاک برامدی بگو اون چهره ها که در زمین تبدیل به گرد ( خاک ) شدند چگونه اند
البته نمیدونم اون زمان هم مثل الان ته ( انتها ) به همین معنای مورد استفاده قرار میگرفت یا نه اما احتمال دوم اینه که میگه اون روی که در ته گرد یعنی در زیر زمین فنا شدند چگونه اند
در مورد ته این باید دو تا هجای کوتاه باشه که هیچ نظری در موردش ندارم و اگه کسی توضیحی داره ممنون میشم