گنجور

بخش ۲ - پایان سرودن مثنوی‌های خمسه

شکر حق را که از خزاین غیب
ریخت چندان جواهرم در جیب
که ازان نقد قیمتی به سه سال
کردم این پنج گنج مالامال
یک یک این پنج نامه تا پایان
عرضه کردم به چشم دانایان
هر کسی را چنانکه روی نمود
در بد و نیک گفت و گوی نمود
زینهمه ناقدان نکته‌شناس
هر کسی، زد دمی به وهم و قیاس
لیک، آن کاندرین خزاین پر
مهره قلب دور کرد ز در
به سکه در علم راست تدبیر است
راستی هم شهاب و هم تیر است
راستی ساکن اندرو به صواب
چون الف راست در میان شهاب
او شهاب و دل و تنش ز اخیار
نیرین مشارق الانوار
من بدو عرضه کرده نامه خویش
او با صلاح رانده خامه خویش
دیده هر بیت را رقم به رقم
رنج بر خود نهاد و منت هم
شمع من یافته ضیاء از وی
مس گشته کیمیا از وی!

اطلاعات

وزن: فعلاتن مفاعلن فعلن (خفیف مسدس مخبون)
قالب شعری: مثنوی
منبع اولیه: ویکی‌درج

* با انتخاب متن و لمس متن انتخابی می‌توانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.

برگردان به زبان ساده

شکر حق را که از خزاین غیب
ریخت چندان جواهرم در جیب
هوش مصنوعی: سپاسگزار خدایی هستم که از گنجینه‌های پنهان، جواهرات زیادی را به من اهدا کرده است.
که ازان نقد قیمتی به سه سال
کردم این پنج گنج مالامال
هوش مصنوعی: به مدت سه سال بر روی این سرمایه ارزشمند کار کردم و اکنون این پنج گنج را پر از ثروت دارم.
یک یک این پنج نامه تا پایان
عرضه کردم به چشم دانایان
هوش مصنوعی: این پنج نامه را یکی یکی به بینش و فهم دانایان تقدیم کردم تا در پایان به آن نگاه کنند.
هر کسی را چنانکه روی نمود
در بد و نیک گفت و گوی نمود
هوش مصنوعی: هر شخصی را بر اساس ظاهری که از خود ارائه می‌دهد، در مورد خوبی‌ها و بدی‌هایش قضاوت می‌کنند و درباره‌اش صحبت می‌شود.
زینهمه ناقدان نکته‌شناس
هر کسی، زد دمی به وهم و قیاس
هوش مصنوعی: از بین این همه منتقدان دقیق و نکته‌سنج، هر کسی لحظه‌ای به خیال و تصور خود می‌پردازد.
لیک، آن کاندرین خزاین پر
مهره قلب دور کرد ز در
هوش مصنوعی: اما آن کسی که با محبت‌های فراوان، گنجینه‌های قلب را از در دور کرده است.
به سکه در علم راست تدبیر است
راستی هم شهاب و هم تیر است
هوش مصنوعی: امتحان در علم به گونه‌ای مهم است که درک صحیح و تدبیر در آن به ما کمک می‌کند. در این راستا، حقیقت به دو صورت می‌تواند نمایان شود: هم به مانند شهاب درخشانی که با نورش ما را راهنمایی می‌کند و هم به شکل تیری که به هدف می‌زند و نشانه‌گیری دقت و هدفمندی را نشان می‌دهد.
راستی ساکن اندرو به صواب
چون الف راست در میان شهاب
هوش مصنوعی: در دنیای حقیقت، بندگان راست‌گو و درستکار مانند حرف "الف" در میان ستاره‌ها قرار دارند و به درستی و صداقت خود ثابت قدم هستند.
او شهاب و دل و تنش ز اخیار
نیرین مشارق الانوار
هوش مصنوعی: او مانند شهابی درخشان است و دل و وجودش از نیکان و نیکوکاران درخشان‌تر و نورانی‌تر است.
من بدو عرضه کرده نامه خویش
او با صلاح رانده خامه خویش
هوش مصنوعی: من نامه‌ام را به او ارائه کردم و او به خوبی و با تدبیر، قلمش را هدایت کرد.
دیده هر بیت را رقم به رقم
رنج بر خود نهاد و منت هم
هوش مصنوعی: هر بخشی از این شعر نشان‌دهنده سختی و زحمت‌هایی است که به دوش شاعر بوده و در کنار آن، سنگینی بار انتظارات و توقعات را نیز تجربه کرده است. شاعر همواره با چشمانش به مشکلات و رنج‌ها نگاه می‌کند و این بار را بر دوش خود احساس می‌کند.
شمع من یافته ضیاء از وی
مس گشته کیمیا از وی!
هوش مصنوعی: شمع من نور خود را از او گرفته و مس من به خاطر او به طلا تبدیل شده است!