کمال خجندیشمارهٔ ۸۶۹
عشق حالیست که جبریل بر آن نیست امین
صاحب حال شناسد سخن اهل یقین
جرعه بر سر خاک از می عشق افشاندند
عرش و کرسی همه بر خاک نهادند جبین
مرغ فردوس درین پرده نوازد دستان
طوطی قدس ازین آینه گیرد تلقین
اهل فتوی که فرو رفته کلک و ورقند
مشرکانند که اقرار ندارند بدین
مفلسی عشق ندارد هوس منصب و جاه
خاک این راه به از مملکت روی زمین
شب قرب است مرو ای دل غمدیده به خواب
که سر زنده دلان حیف بود در بالین
ای که روشن نشدت حال دل سوختگان
همچو شمع از سر جان خیز و بر آتش بنشین
باد روشن به تماشای رخت چشم کمال
این دعا را ز همه خلق جهان باد آمین
اطلاعات
وزن: فعلاتن فعلاتن فعلاتن فعلن (رمل مثمن مخبون محذوف)
قالب شعری: غزل
منبع اولیه: سید جابر موسوی
* با انتخاب متن و لمس متن انتخابی می‌توانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.
برگردان به زبان ساده
عشق حالیست که جبریل بر آن نیست امین
صاحب حال شناسد سخن اهل یقین
هوش مصنوعی: عشق حالتی است که حتی فرشته‌ای چون جبریل هم نمی‌تواند آن را درک کند. تنها کسی که در این حالت و مقام دلدادگی آگاه است، اهل یقین و کسانی هستند که به حقیقت عشق واقف‌اند.
جرعه بر سر خاک از می عشق افشاندند
عرش و کرسی همه بر خاک نهادند جبین
هوش مصنوعی: نوشیدن یک جرعه از می عشق بر سر خاک، باعث شد که عرش و کرسی نیز به زمین بیفتند و همه چیز تحت تاثیر آن قرار گرفت.
مرغ فردوس درین پرده نوازد دستان
طوطی قدس ازین آینه گیرد تلقین
هوش مصنوعی: پرنده‌ای زیبا و بهشتی در این فضا آهنگ می‌سازد و طوطی پرآوازه از این آینه درس و الهام می‌گیرد.
اهل فتوی که فرو رفته کلک و ورقند
مشرکانند که اقرار ندارند بدین
هوش مصنوعی: افرادی که در مورد دین فتوا می‌دهند اما خود در بند کلک و فریب هستند، در حقیقت مانند مشرکانند، زیرا به حقیقت این موضوع اعتراف نمی‌کنند.
مفلسی عشق ندارد هوس منصب و جاه
خاک این راه به از مملکت روی زمین
هوش مصنوعی: عاشق واقعی به دنبال مقام و ثروت نیست، او به دنیا و امکانات آن اهمیت نمی‌دهد و این مسیر را بر هر کشوری بر روی زمین ارجح می‌داند.
شب قرب است مرو ای دل غمدیده به خواب
که سر زنده دلان حیف بود در بالین
هوش مصنوعی: شب عاشقانه‌ای است، ای دل پرغم، در خواب نرو، زیرا جا برای سر زنده دلان در این شب زیبا گرامی است و حیف است که از دست برود.
ای که روشن نشدت حال دل سوختگان
همچو شمع از سر جان خیز و بر آتش بنشین
هوش مصنوعی: ای کسی که حال دل سوختگان همچون شعله‌ی شمع روشن نشده است، از جان خود برخیز و بر آتش بنشین.
باد روشن به تماشای رخت چشم کمال
این دعا را ز همه خلق جهان باد آمین
هوش مصنوعی: باد روشن به تماشای زیبایی تو آمده است و همه مردم جهان دعا می‌کنند که این کمال و زیبایی همواره پایدار بماند.
حاشیه ها
1402/04/22 11:07
حسین فرزند ماه جمال و منصور محمدنظامی
خوشحالم که شاعر چنین دعایی می کند:
باد روشن به تماشای رخت چشم کمال
این دعا را ز همه خلق جهان باد آمین.
عکس این نوع دعا را مولانا گفته است در بیت زیر:
آتش است این بانگ نای و نیست باد
هر که این آتش ندارد نیست باد
یعنی رویکرد حذفی، لعن و نفرین. من با نگرش خجندی ارتباط برقرار می کنم. و راستش را بخواهید تعجب کردم از مولانا که رویکرد حذفی در آن بیت پیش گرفت.