آسمانها و زمین خالقی دارد
و با تفکر و ممارست هم باز
در حل این معما میمانی

باسلام
نکته یعنی موضوع مهمی که با دقت نظر کشف شود , همچنین به معنی سخنی خاص که هر کسی ان را نمی داند نیز معنی شده ( برپایه فرهنگ لغت دهخدا و عمید ) اینجانب بر این باور هستم که مقصود خیام از دل یعنی مردم عادی از دیدگاه خیام نکته براو پوشیده نمانده است , او در حال تدریس است

نقطه و نکته هر دو از نوک فارسی ساخته شده اند و نقطه اثر نوک کلک است بر کاغذ
برگرفته از یادداشتهای حاشیه ای امین کیخا در گنجور

با پوزش از درج نشدن نامم

درود دوستان این رباعی از جند جهت مهم و قابل تامل و تفکر است 1.ابراز خیام به ناتوانی در درک و حل معمایی که به اشتباه ما ان را هستی فرض میکنیم که در مصرع دوم بیت اول به ما میخواهد بفهماند که این معمارا حل کرده اند2.جه کسانی حل معما را بلدند (زیرکان دانایی) که در مصرع دوم میکوید حال این اشخاص جه کسانیند؟3.در بیت دوم أشعره به منطقی میشود که بهشت را فیزیکی و در عالم امکان در نظر میکیرند که قابل ساخون است4.در مصرع اخر دوباره سوالی مطرح میشود که خاص خیام و فلسفه نهیلیستی اوست که به بایان کار انسان در این جهان اشاره دارد ویا به سؤال مهمی دیکر انکه ما در برابر قضاوت جهان دکر بیخبریم. حال میبینیم که فلسفه منطق فیزیک تاریخ هنر ادبیات را جکونه خیام کنار هم نهاده است در جهار بیت 

در جهار مصرع نه جهار بیت

خیام می گوید ای دل و نفس انسان تو قادر نیستی راز و رمز دنیا و هستی را درک کنی و نمی توانی اسرار پروردگار هستی را بفهمی. بهتر است در همین دنیا با نعمت های موجود که ممکن است در بهشت نیز باشد مشغول باشی و لذت ببری، زیرا آنجایی که بهشت نام نهادند، ممکن است به آن وارد گردی یا اصلا رنگش را هم نبینی.

اینجا ز می ناب بهشتی می‌ساز،

شعر خیام واضحه
خواهشا تفسیر به رای نکنید
خیام اینجا تردید در وجود اخرت کرده .

شاعر میگه نقد با نسیه معامله نکن وعده بهشت در آگره شاید باشه شاید هم نباشه

داره میگه باید درست درمون تلاش کنی

آنقدر زیبا خیام در این رباعی به همگان گوشزد میکند که اگر در این دنیا به باور بهشت نرسی و خودت را باور نکنی که همین الآن هم در بهشت زندگی میکنی و سبک زندگی تو در هم ابعاد وجودیت مانند زمانی نیست که در بهشت خواهی بود هرگز بهشت موعود را نیز تجربه نخواهی کرد ...
اینجا که تو در گمان آنی آن هست
آنجا که تو مانده گمانی این هست
در ذهن نکو خاک و گلی پیدا نیست
گر کوزه گری زمین به آن تعداد است
م - ع

معنای شعر کاملا واضح و روشن است.لطفا و خواهشا توضیح بیهوده و تفسیر به رای نفرمایید

توی نرم افزار گنجور رومیزی، رباعی 161 مصرع اول نوشته که "ایدل تو به اسرار معما نرسی..."

توی گنجور رومیزی نوشته مصرع اول بیت دوم نوشته که: " اینجا به می لعل، بهشتی می‌ساز"

ای دل تو به اسرار معما نرسی

در نکتهٔ زیرکان دانا نرسی

اینجا به می لعل بهشتی می ساز

کانجا که بهشت است رسی یا نرسی