گنجور

شمارهٔ ۱۱۱

روی نکو بی وجود ناز نباشد
ناز چه ارزد اگر نیاز نباشد
راه حجاز ار امید وصل توان داشت
سر قدم رهروان دراز نباشد
مست می عشق را نماز مفرمای
کانک نمی رد برو نماز نباشد
مطرب دستانسرای مجلس او را
سوز بود گرچه هیچ ساز نباشد
حیف بود دست شه بخون گدایان
صید ملخ کار شاهباز نباشد
بنده چو محمود شد خموش که سلطان
در ره معنی بجز ایاز نباشد
پیش کسانی که صاحبان نیازند
هیچ تنعّم ورای ناز نباشد
خاطر مردم بلطف صید توان کرد
دل نبرد هر که دلنواز نباشد
کس متصور نمی شود که چو خواجو
هندوی آن چشم ترکتاز نباشد

اطلاعات

وزن: مفتعلن فاعلات مفتعلن فع (منسرح مثمن مطوی منحور)
قالب شعری: غزل
منبع اولیه: ویکی‌درج

* با انتخاب متن و لمس متن انتخابی می‌توانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.

برگردان به زبان ساده

روی نکو بی وجود ناز نباشد
ناز چه ارزد اگر نیاز نباشد
هوش مصنوعی: زیبایی و وجود بالا ارزش زیادی ندارد، اگر در کنار آن نیاز و ضرورت نباشد. اعتبار و ارزش ناز و زیبایی در حقیقت به نیاز و طلبی که از آن می‌شود وابسته است.
راه حجاز ار امید وصل توان داشت
سر قدم رهروان دراز نباشد
هوش مصنوعی: اگر در جستجوی وصالی از زمین حجاز امیدی باشد، پس قدم‌های راهروان دیگر طولانی نخواهد بود.
مست می عشق را نماز مفرمای
کانک نمی رد برو نماز نباشد
هوش مصنوعی: عشق و شور و حالت سرمستی به قدری عمیق است که در این حالت کسی نمی‌تواند به عبادت و نماز توجه کند. در واقع، وقتی در عشق غوطه‌ور هستی، نماز و عبادت دیگر معنای خود را از دست می‌دهند.
مطرب دستانسرای مجلس او را
سوز بود گرچه هیچ ساز نباشد
هوش مصنوعی: آهنگساز مجلس احساس عمیقی دارد و با وجود اینکه هیچ سازی در دست ندارد، همچنان شور و شوقی در دلش احساس می‌کند.
حیف بود دست شه بخون گدایان
صید ملخ کار شاهباز نباشد
هوش مصنوعی: ای کاش که دست پادشاه به خون گدایان آلوده نشود، زیرا شکار ملخ کار شاهباز نیست.
بنده چو محمود شد خموش که سلطان
در ره معنی بجز ایاز نباشد
هوش مصنوعی: وقتی که بنده مانند محمود سکوت می‌کند، به این دلیل است که در درک معنا، جز ایاز، کسی در نزد سلطان وجود ندارد.
پیش کسانی که صاحبان نیازند
هیچ تنعّم ورای ناز نباشد
هوش مصنوعی: در برابر افرادی که نیازمند هستند، هیچ گونه خوش‌گذری و لذت‌جویی بیش از حد مطلوب نیست.
خاطر مردم بلطف صید توان کرد
دل نبرد هر که دلنواز نباشد
هوش مصنوعی: اگر کسی دلنشین و دلگرم‌کننده نباشد، نمی‌تواند توجه و عشق مردم را جلب کند. در واقع، فقط با داشتن لطف و محبت می‌توان به دل‌ها نفوذ کرد و آن‌ها را به خود جذب کرد.
کس متصور نمی شود که چو خواجو
هندوی آن چشم ترکتاز نباشد
هوش مصنوعی: هیچ‌کس نمی‌تواند تصور کند که چشمان زیبای ترکتاز خواجو هندوی وجود نداشته باشد.