خاقانیغزل شمارهٔ ۳۳
بخت بدرنگ من امروز گم است
یارب این رنگ سواد از چه خم است
دلدل دل ز سر خندق غم
چون جهانم که بس افکنده سم است
با من امروز فلک را به جفا
آشتی نیست همه اشتلم است
شد چو کشتی به کژی کار فلک
که عنانش محل پاردم است
دولت امروز زن و خادم راست
کاین امیر ری و آن شاه قم است
هر که را نعمت و مال آمد و جاه
سفلگی را بعهم کلبهم است
تا به درگاه خدا داری روی
زر آلوده سگ حلقه دم است
باز چون بر در خلق افتد کار
زر بر سفله خدای دوم است
این کرم جستن خاقانی چیست
که کرم در همه آفاق گم است
اطلاعات
وزن: فعلاتن فعلاتن فعلن (رمل مسدس مخبون محذوف)
قالب شعری: غزل
منبع اولیه: ویکی‌درج
* با انتخاب متن و لمس متن انتخابی می‌توانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.
برگردان به زبان ساده
بخت بدرنگ من امروز گم است
یارب این رنگ سواد از چه خم است
هوش مصنوعی: ای خدای مهربان، امروز بخت من بسیار بد و تار شده است. نمی‌دانم این تیرگی و مشکلات از چه چیزی ناشی می‌شود.
دلدل دل ز سر خندق غم
چون جهانم که بس افکنده سم است
هوش مصنوعی: دل من مانند دنیایی است که به شدت در غم و اندوه غرق شده و مانند گودالی عمیق پر از زهر و آسیب است.
با من امروز فلک را به جفا
آشتی نیست همه اشتلم است
هوش مصنوعی: امروز وضعیت برای من خوب نیست و احساس می‌کنم که هر چیزی در اطرافم به من بدی می‌کند. همه‌چیز به نفع من پیش نمی‌رود.
شد چو کشتی به کژی کار فلک
که عنانش محل پاردم است
هوش مصنوعی: زمانی که کشتی به خاطر ناخرسندی و ناپایداری دنیای پیرامونش دچار تزلزل می‌شود، باید توجه کرد که کنترل و رهبری آن در دستان من است.
دولت امروز زن و خادم راست
کاین امیر ری و آن شاه قم است
هوش مصنوعی: امروز، خوشبختی و نعمت در دست زن و خدمتگزار واقعی است، زیرا این دو مقام و جایگاه بالایی دارند.
هر که را نعمت و مال آمد و جاه
سفلگی را بعهم کلبهم است
هوش مصنوعی: هر کسی که نعمت و ثروت به دست آورد و به مقام و جاه برسد، از نظر روحی و اخلاقی به پستی و ذلت سقوط می‌کند.
تا به درگاه خدا داری روی
زر آلوده سگ حلقه دم است
هوش مصنوعی: تا زمانی که در کنار خدا هستی، حتی زنگار و ناپاکی‌ها نمی‌تواند تو را از مسیر درست دور کند. مانند سگی که به دمی آویخته است، نشان‌دهنده ضعف است و نباید به آن توجه کرد.
باز چون بر در خلق افتد کار
زر بر سفله خدای دوم است
هوش مصنوعی: وقتی که وضعیت اقتصادی جامعه خراب شود و زر و مال به دست افراد پست و ناتوان بیفتد، نشان می‌دهد که خداوند در این زمان دیگر در حال نظارت بر اوضاع نیست.
این کرم جستن خاقانی چیست
که کرم در همه آفاق گم است
هوش مصنوعی: چرا خاقانی به دنبال صفات و کیفیت‌های خوب و نیکو است در حالی که آن ویژگی‌ها در همه جا پراکنده و نایابند؟
حاشیه ها
1400/09/27 09:11
Teddy
در بیت پنج، اشاره به زنی شده که امیر ری هست. حدس من این هست که منظور او در اینجا سیده ملک خاتون دختر اسپهبد رستم طبری معروف به ام الملوک هست که مادر پادشاهان ری و همدان بوده و چون دو پسرش سن کمی داشتن در یک دوره چند ساله حاکم این دو منطقه بوده و ماجرای نامه‌ای که به سلطان محمود نوشته هم معروف هست.
اما از لحاظ تاریخی عمر خاقانی و ملک خاتون به همدیگه نمیخوره و خاقانی حدودا صد سال پس از ملک خاتون زندگی کرده.
1403/01/11 21:04
فؤاد
در بیت ششم، مصرع دوم تضمین آیۀ قرآن در مورد اصحاب کهف است. «رابِعُهُم کَلبُهُم» یعنی چهارمین ایشان سگ ایشان بود.