گنجور

شمارهٔ ۳۰ - وله ایضا

رستم و بهرام را بهم چه مصاف است
این دو خلف را بهم چه خشم و خلاف است
مایهٔ سودا در این صداع چه چیز است
سود محاکا در این حدیث چه لاف است
معجز این گر نهنگ بحر فشان است
حجت آن اژدهای کوه شکاف است
از پی یک صره‌ای ز سیم و زر زرد
بر دو محک سپیدشان چه مصاف است
هر دو چو صبح از عمود گنبد کافند
صبح بلی از عمود گنبد کاف است
آب زدند آسیای کام ز کینه
کینه چه دارند کاسیا به کفاف است
هر دو الوفند و از سر دو الفشان
از پی میم است جنگ نز پی کاف است
بر در تسعین کنند جنگ شبان روز
درگه عشرین ز جنگ هر دو معاف است
گر ز یک انگشتری خاصهٔ جمشید
دیو چهارم به پیششان به طواف است
دیو دلی می‌کنند بر سر خاتم
خاتم جمشید داشتن نه گزاف است
ناف بر این شغلشان زده است زمانه
خاک چنین شغل خون آهوی ناف است
بس کن خاقانیا مطایبه زیرا
باطن او درد و ظاهرش همه صاف است
ساحری از قاف تا به قاف تو داری
مشرق و مغرب تو را دو نقطهٔ قاف است
قبلهٔ هرکس کسی است قبلهٔ جانت
تاج سر خاندان عبد مناف است
بر شعرا نطق شد حرام به دورت
سحر حلال آنکه با دم تو مضاف است
بافتن ریسمان نه معجزه باشد
معجز داود بین که آهن باف است

اطلاعات

وزن: مفتعلن فاعلات مفتعلن فع (منسرح مثمن مطوی منحور)
قالب شعری: قصیده
منبع اولیه: ویکی‌درج

* با انتخاب متن و لمس متن انتخابی می‌توانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.

حاشیه ها

1398/02/04 15:05

این قصیده بر وزن مفتعلن فاعلاتُ مفتعلن فع یعنی بر وزن منسرح مطوی منحور سروده شده است. اما یعضی مصرع های آن بر وزن مفتعلن فاعلن مفتعلن فع می باشد و فاعلن از مفعولاتُ مکشوف می باشد. مانند این مصرع
هر دو الوفند و از سَر دو اَلِفشان ؛ هردو الوفند و از (مفتعلن فاعلن) سَر دو اَلِفشان (مفتعلن فع)

1398/02/04 15:05

بس کن خاقانیا مطایبه زیرا باطن او درد و ظاهرش همه صاف است
از مفهوم این بیت چنین مستفاد می شود بعض از حروف الفبا مانند کاف را که در ابیات بالا به کار برده مقصودش طنز بوده و کاف اول کلماتی بوده که مستهجن بوده و فقط حرف اول آن را برای اینکه خیلی خالی از نزاکت نباشد در شعرش آورده است. البته در بعضی موارد نیز شماره حروف در ابجد مرادش بوده است و خواسته کمی یا زیادی را بیان کند مثلا گفته جنگشان بر سر میم و کاف است. میم چهل است و کاف در حروف ابجذ بیست است. البته باز باید گفت المعنی فی بطن الشاعر.