یک حاکم سنایی یک حاکم کسایی
یک در عشق و عرفان یک در پارسایی
یک شاه ارادت یک روضه گو شاهی
لیکن دو شه نگنجند در ملک پادشاهی

التماس دعا

جالبه بدونید این شعر اولین سوگنامه مذهبی فارسی هستش و ای کاش براش خوانش ضبط می کردید.

لطفا معنی سلیس و ساده این ابیات کسایی را برام ارسال کنین
باد صبا درآمد فردوس گشت صحرا .....تا آخرین بیتش...ممنونم

کسایی مروزی مشهور به ((شاعر چیره دست طبیعت))

شاعر طبعن منوچهری است

چرا همه ابیات مسجع هستند ولی بیت اول سجع نداره ؟

نخستین سجع ندارد چون میخواهد خواننده را با خودش بکشد

کلنگ: پرنده عظیم‌الجثه مهاجر

چَرغ: پرنده شکاری از نوع باز و شاهین

دورُخ: دورنگ

چنان بر من کند او جور و بیداد
نکردند ال بوسفیان به شبر
چنانچون من بر او گریم نگریید
ابر شبیر زهرا روز محشر
دقیقی مروزی

بسیار زیبا است 

عالیه

بیت پنجم دارای لف و نشر مشوش است 

رنگ نبیذ(شراب خرمایی) <گلگون

هامون <پیروزه

با آمدن فصل بهار، رنگ شراب همچون گل سرخ شده است و دشت و بیابان و دمن همانند فیروزه سبز گشته و درخت هایی..... همچون گنبد های سبز رنگی شده اند. 

بیت هفتم: میانْش دارای ویژگی سبکی است{آوردن کلمات سکون دار}

رهبان =راهبان، کشیشان

طیلسان =لباس سیاه رنگ که کشیش ها می پوشیدند.

چلیپا=چلیپ(صلیب)

بسّد=مرجان

با آمدن بهار و بارش باران، ابرهای تیره و تاری همانند پیراهن تیره رنگ راهبان و کشیشان گسترده و سبز رنگ می شود و از دل این ابرها رعد و برق هایی به صلیب های مرجانی رنگ شبیه است بیرون می یابد و دیده می شود. 

بیت هشتم: گرازیدن =خرامیدن =با ناز و با تکبر راه رفتن ‌[که برای آهو و.. استفاده می شود]

راغ = دامنهٔ کوه

با آمدن فصل بهار و رویش گل ها و گیاهان، آهو در طبیعت با ناز و با تکبر حرکت می‌کند و به این سو و آن سو نگاه می‌کند؛ این آهو در این طبیعت سرسبز بهاری، گاهی به سمت کوه ها و راغ می رود و گاه به سمت صحرا و دشت و دمن حرکت می کند. 

بیت دهم : غلغل =صدای خوش پروندهٔ خوشخوان بلبل

صد هزار =فراوانی و کثرت

با آمدن فصل بهار و رویش گل ها و گیاهان، بلبل بر روی درخت سرو شروع به خواندن آواز هایی کرده،

دراج=شبیه بلبل =پرنده خوش خوان

عروه=نام عاشق  و    عفرا=نام معشوق

در مصراع دوم که تشبیه شده است 

پروندهٔ خوش خوان و رنگین دراج در کنار گل سرخ قرار گرفته و شروع به آواز خوانی کرده، همانگونه که عاشق در کنار معشوق خود می نشیند و با او صحبت می کند. 

بیت یازدهم =به یاسمن بر - به نسترن بر - به نارون بر{کاربرد دو حرف اضافه برای یک متمم}

غوغا= اراذل و اوباش (در معنای قدیم)

معنای جدید : بانگ و فریاد، معنای میدان جنگ هم داریم

با آمدن فصل بهار و رویش گل ها و گیاهان، پرندگان زیبا و خوش خوان [آن سه پرنده]، بر روی گل ها و گیاهان نشسته و آواز می خوانند. 

بیت چهاردهم: دیده داشتن گل و باز کردن دیده به گل <استعارهٔ مکنیه

شکوفا شدن گل < معنای مجازی

شاعر ریخته شدن قطرات باران را بر روی گل را در فصل بهار به بر ریخته شدن عرق ( خوی) بر چهره (گونهٔ) معشوق زیبا روی تشبیه کرده < تشبیه مرکب

دیبا =رنگارنگ

با آمدن فصل بهار و بارش باران، گل ها شکوفا شدند و قطرات باران بر روی گل ها و گلبرگ ها ریخته شده اند و این حالت به حال ریخته شدن قطرات عرق بر روی چهرهٔ معشوق زیبا می ماند ( شبیه است). 

بیت نوزدهم: مشابه با بیت چهاردهم از لحاظ معنا و مفهوم

ژاله = شبنم

گل لاله را به یاقوت تشبیه می کند. 

ژاله به یاقوت؟؟

 یا لاله{سرخ رنگ} به یاقوت{سنگ قیمتی سرخ رنگ} ؟؟

تزاحم صور خیال <فرقی ندارد

در مصراع دوم شاعر "خروج از هنجار" انجام داده است؛ "دُر" همانند "قطرات" زیبا و ارزشمند است. ارکان تشبیه جا به جا شده.

با آمدن بارش باران و فصل بهار، قطراتی بر روی گل لاله سرخ رنگ و یاقوت گون نشسته است و این قطرات به قدری زیبا و ارزشمند است که غواصان در دریا به آن تشبیه می کند. 

بیت بیستم: شاه اسپرغم=ریحان کوهی (معنای مطلق گیاهان) که خوشبو است.

گیاه وقتی یک مدت رشد می کند، سر گیاه می آید زمین و خم می شود. 

جعد= موهای کوچک اطراف پیشانی روییده باشد و پیچ و خم دارد.

با آمدن فصل بهار و بارش باران، گیاهانی رشد کردند اما همچون موی پر پیچ و تاب اطراف پیشانی معشوق بعد از کمی رویش برگشته و بر روی سطح زمین گسترده می شود. 

بیت بیست و دوم: کاشانه =همان خانه های کوچک زمستانی و همان اتاق( معنای مطلق خانه)

حورا =همان حوریان که نماد زیبایی و رنگارنگی اند

شاعر می خواهد از مردم بیرون بیایند و لذت ببرند. 

با آمدن فصل بهار و بارش باران و رویش گل ها و گیاهان، دنیا همانند بهشتی زیبا شده است و بوی خوش همه جا را فرا گرفته و دشت و دمن همچون چهرهٔ فرشتگان زیبا و رنگارنگ شده و دیگر مجال ماندن در خانهٔ زشت نیست. [ ترغیب شاعر برای رفتن به طبیعت و لذت بردن] 

از بیت بیست و سوم تا بیت بیست و ششم موقوف المعانی دارد. 

بیت سوم : خطاب به سبزه. " رویش مرتب و منظم سبزه به چهرهٔ زیبای معشوق تشبیه شده"

مهنّا=چهرهٔ زیبای معشوق<از "هنی" <زنی که زیبا و خوش چهره است {هانیه}

بیت بیست و پنجم : بهار= 1- فصل بهار، 2-بت، 3-شکوفه <مشبه به؛   وجه شبه =زیبایی و مرتب و منظم بودن

نقش =نقاشی 

بیت بیست و ششم: تبرا= بیزاری جستن 

چک = نوشته 

چک تبرا = بیزاری نامه 

شاعر خطاب به سبزه: ای سبزه ای که با آمدن فصل بهار و آب شدن برف ها از دست زمستان رها شدی و همچون چهرهٔ زیبای معشوق، منظم و مرتب در کنار هم نشستی ‌؛ من می دانم که تو شاداب و تر و تازه ای و همچون فصل بهار و یا بیت چین و یا شکوفه های بهاری  زیبایی منحصر به فردی داری؛ و من می دانم که تو همچون تخت پادشاهان و نقاشی چینیان زیبا هستی و من دانم که تو همان گونه که رود مولیان موجب زینت شهر بخارا بود، باعث زیباتر شدن فصل بهار شده ای؛ اما با وجود داشتن این همه زیبایی، من به تو توجهی نخواهم کرد و ابیات بعدی من نشانهٔ بیزاری من از زیبایی های تو و فصل بهار می باشد.

اولین بخش قصیده <تغزّل: عشق و معشوق و وصف بهار و طبیعت

از بیت بیست و ششم تا.... وارد تنه اصلی می شود. 

بیت بیست و هفتم : مشکبوی عالم<عالم مشکبوی <اضافی مقلوب

به واسطهٔ غم درونی که منِ شاعر دارم، این عالم خوشبو و معطر و این فصل بهار خرم و زیبا در چشم من همچون گور تنگ و تاریکی جلوه می کند. 

بیت بیست و هشتم: پیاله <مجاز < مظروف مراد شاعر است{ظرف و مظروف} <شراب

مأوا شدن =جای گیر شدن

به واسطهٔ غمی که در دل من وجود دارد، من از تمام خوشی و لذت های دنیوی [همانند خوردن شراب در فصل زیبا و خرم بهار] بیزارم؛ و من با غم و اندوه و ناله در گوشه ای ساکن شدم و به این زیبایی ها نمی پردازم. 

بیت بیست و نهم: هنجار شکنی در مصراع دوم

غزل=شعر عاشقانه

مقتل = به شعر یا نثری گفته می شود که در مدح شهیدان کربلا و مصیبت های کربلا ذکر شده باشد.

دست شستن<کنایه از کنار گذاشتن

از جهان روی برمی گردانم یا جهان را کنار می گذارم که دیگر به دنبال عزت و شرف نمی روم و دیگر اشعار مدحی و عاشقانه نمی گویم و فقط روی می آورم به سرودن مقتل و گفتن اشعار آیینی. 

بیت سی ام: تولّا≠تبرّا <محبت و دوست داشتن

با گفتن اشعار آیینی من نیت دارم که در باب نوهٔ پیامبر برگزیده و فرزند آقا امیر المؤمنین شعر بگویم و بدین طریق محبت خودم را به این خاندان نشان دهم. 

تخلص تمام شد< به تنه 

بیت سی و یکم : مؤبّد= ابدی، جاویدان

سیّد=بزرگوار

مُمجَّد=ستوده شده

من شاعر نیت دارم در باب نوهٔ پیامبر حضرت محمد (ص) همان پیامبر جاویدان و پیشوا و رئیس یا بزرگ ستوده شده که مایهٔ روشنی جهان است، شعر بگویم. 

بیت سی و دوم: میر سر بریده<امام حسین (ع)

خوابَنیده<کاربرد کهن <خوابانیده

غوغا=اراذل و اوباش <اشاره به لشگریان دشمن

من شاعر قصد دارم در باب پادشاه سر بریده که بر روی خاک خوابانده شده بود و در باب کسی که آبی نکشید اما گرفتار اسیر مشتی اراذل و اوباش شد، سخنی ( شعری یا ابیاتی) بگویم. 

بیت سی و پنجم: خیره =بیهوده

امام حسین (ع) بدون هیچ گونه سببی مجروح گشته و روزگارش تیره و تار شده است و دشمنان بر او چیره شدند بدون آنکه رحم و مروت و توجهی به نسب آقا امام حسین (ع) داشته باشند. 

بیت سی و ششم: برو بر <کاربرد دو حرف اضافه برای یک متمم

شرم و شمر <قلب ناقص

تلمیح به شمر بن ذی الجوشن و سنان بن انس نخعی

ابتر= دُم بریده  <منظور سنان بن انس نخعی <مقطوع النسل<فرزند ذکور نداشته

بطحا=مکّه

این که ‌شاعر، امام حسین (ع) را به کعبه تشبیه کرده <وجه شبه <ارزشمند و بزرگوار. را قبول می کنیم.

لشگریان دشمن <حاجیان که گرد یا اطراف کعبه هستند و می چرخند را قبول نمی کنیم؛ شاعر اشتباه کرده و تشبیه خوبی نیاورده.

شمر بن ذی الجوشن بی حیا و کافر و سنان بن انس مقطوع النسل و ملعون به همراه دیگر لشگریان اطراف امام (ع) را گرفته بودند، همانگونه که حاجیان اطراف کعبه جمع می شوند. 

بیت سی و نهم: مصراع اول <نام سه تا از جنگ ها آمده

خیل =گروه

خونْش=خون امام (ع) <ضرورت وزنی و کاربرد کهن

لشگریان دشمن، جنگ های بدر و صفین و خندق را بهانه کرده و با حماقت تمام و تنفری که دارند، تلاش می کنند تا خون امام (ع) را بریزند و او را شهید کنند. 

بیت چهلم: در میدان جنگ امام (ع) با یزیدیان، خاندان پاک اهل بیت درمانده و آواره شدند و کینه های لشگریان دشمن در این روز آشکار شده است. 

بیت چهل و یکم : ویحک=وای بر شما <خطاب به لشگریان دشمن

پای تا به" تارَک"[فرق سر] <کنایه از تمام وجود

مفاجا=ناگهانی

ای لشگریان دشمن!!! وای برشما باد!! آن کودک خردسال چه گناهی انجام داده بود که ناگهان تمام وجودش غرق خون شد و زخمی شد. 

بیت چهل و دوم: مصقول=سرخ شده

مصراع دوم<بیجاده= یاقوت سرخ

لؤلؤ =مروارید <استعاره از اشک

به واسطهٔ مصیبتی که امام و خاندان اهل بیت (ع) گرفتار شدند، شهربانو شروع به گریه و زاری کرده است به گونه ای که به واسطهٔ زدن بر روی زانو های خود، زانوی او سرخ شده و اشک های سفید و مروارید گون او همانند بیجاده، سرخ و خونین شده است{مصیبت فراوان و اشک های زیاد}. 

بیت چهل و سوم: دیوان <استعاره از لشگریان دشمن

حضرت زینب(س) در میان لشگریان دیوسیرت دشمن، ناله و فریاد سر می داد و آن هایی که مدعی دینداری بودند‌‌؛ همچون آل زیاد و مروان هیچ کاری انجام نمی دادند و به عمد فقط نگاه می کردند. 

بیت چهل و چهارم: تمنّی=آرزو

در مصراع اول و دوم تقابل وجود دارد. 

"گبر <زرتشتیان= آتش پرست.  ترسا <ترسننده =مسیحیان" {به معنای مطلق کافران}

نه تنها مؤمنان آرزو نمی کنند که به جنگ با اهل بیت بروند بلکه هیچ یک از کافران هم چنین کاری انجام نمی دهند[مراد از کافران پیروان مانی و زرتشت و مسیحیان است] و همچنین آرزویی ندارند و لشگریان دشمن نیز بدتر از کافران بودند که به جنگ با اهل بیت (ع) رفتند. 

بیت چهل و نهم: مصراع اول<شمع دین<امام حسین (ع)

مصراع دوم <مسیحا[مشیخا] <مبارک و موعود

مؤمنان ریاکار رشوه می گیرند تا شمع دین امام حسین (ع)، خاموش شود؛ در متقابل مسیحیان، سُم بی ارزش خر مسیح را در طلا می گیرند، یعنی برای همراهان مقدس ترین چیزی که دارند ارزش قائل اند. 

تا بیت چهل و نهم <تنه اصلی بود.

بیت پنجاهم <شریطه و دعا <که متعلق به اهل بیت شده است.

ای کسایی تا زنده ای همانند این شعر، اشعار مقتلی و آئینی بگو و دل های ما را غمگین جریان کربلا کن؛ و در خلال اشعارت بر اهل بیت عصمت و طهارت، آفرین و ستایش و مدح بگو.