اما ای پسر بدان و آگاه باش که اگر ضیعت و خانه خواهی خرید هر چه خواهی از خرید و فروخت حد شرع درو نگاه دار، هر چه بخری در وقت کاسدی بخر و در وقت روایی فروش و سود طلب کن و عیب مدار که گفتهاند: بباید جمید اگر بخواهی خرید، و از مکاس کردن غافل مباش که مکاس و نفیر یک نیمه از تجارت است، اما آنچ نخری باندازهٔ سود و زیان باید خرید؛ اگر خواهی که مفلس نگردی از سود ناکرده خرج مکن، اگر خواهی که بر مایه زیان نکنی از سودی که عاقبت آن زیان خواهد بود بپرهیز و اگر خواهی که با خواستهٔ بسیار باشی و درویش مباشی حسود و آزمند مباش و در همه کارها صبور باش، که صابری دوام عاقلیست و اندر همه کارها از صلاح خویشتن غافل مباش، که غافلی دوم احمقی است. چون کار بر تو پوشیده شود و در شغل بر تو بسته شود زود بر سر رشته شو و صبور باش تا روی کار پدید آید، هیچ کار از شتابزدگی نیکو نشود؛ چون بر سر بیع رسیدی اگر خواهی که خوانه خری در کویی خر که مردم مصلح باشند و به کنارهٔ شهر مخر و اندرین باره مخر و از بهر ارزانی خانهٔ ویران مخر و اول همسایه نگر که گفتهاند: الجار ثم الدار.
بزرجمهر حکیم گوید که: چهار چیز بلای بزرگ است: اول همسایهٔ بد، دوم عیال بسیار، سیوم زن ناسازگار، چهارم تنگدستی و به همسایهٔ علویان البته مخر و از آنِ دانشمندان و خادمان مخر و جهد کن تا در آن کوی خری که توانگرتر تو باشی، اما همسایه مصلح گزین و چون خانه خریدی همسایه را حق و حرمت دار، که چنین گفتهاند: الجار احق و با مردمان کوی و محلت نیکو زندگانی کن و بیماران را پرسیدن رو و خداوندان تعزیت را به تعزیت و به جنازهٔ مردگان رو و به هر شغل که همسایه را باشد با وی موافقت کن، اگر شادی بود با وی شادی کن و به طاقت خویش هدیه فرست، یا خوردنی یا داشتنی، تا محتشمترینِ کوی تو باشی و کودکان کوی و محلت را بپرس و بنواز و پیران کوی را بپرس و حرمت دار و در مسجد کوی جماعت بپای دار و ماه رمضان به شمع و قندیل فرستادن تقصیر مکن، که مردمان با هر کسی آن راه دارند که ایشان با مردمان دارند و بدانک هر چه مردم را باید از نیک و بد از ورزیدهٔ خود یا بدکی باشد، پس ناکردنی مکن و ناگفتنی مگوی، که هر آن کس آن کند که نباید کرد آن بیند که نباید دید؛ اما وطن خویش تا توانی در شهرهای بزرگ ساز و اندر آن شهر باش که ترا سازوارتر باشد؛ خانه چنان خر که بام تو از دیگر بامها بلندتر بوَد، تا چشم مردمان بر خانه تو نیفتد، لکن تو رنج نگرستن از همسایه دور دار و اگر ضیعت خری بیهمسایه و بیمعدن مخر و هر چه خری به فراخ سال خر و تا ضیعت بیمقسوم و بیشبهت یابی با مقسوم و باشبهت مخر و خواستهٔ بیمخاطره ضیعت را شناس اما چون ضیعت خری پیوسته در اندیشهٔ عمارت ضیعت باش، هر روز عمارتی نو همیکن، تا هر وقت دخلی به نوی همییابی؛ البته از عمارت کردن ضیاع و عقار میآسای، که ضیاع به دخل عزیز بود، که اگر بیدخل روا باشد چنان دان که جمله بیابانها ضیاع تست و دخل را جز به عمارت نتوان یافت.
اطلاعات
منبع اولیه: کیانا زرکوب
* با انتخاب متن و لمس متن انتخابی میتوانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.
برگردان به زبان ساده
اما ای پسر بدان و آگاه باش که اگر ضیعت و خانه خواهی خرید هر چه خواهی از خرید و فروخت حد شرع درو نگاه دار، هر چه بخری در وقت کاسدی بخر و در وقت روایی فروش و سود طلب کن و عیب مدار که گفتهاند: بباید جمید اگر بخواهی خرید، و از مکاس کردن غافل مباش که مکاس و نفیر یک نیمه از تجارت است، اما آنچ نخری باندازهٔ سود و زیان باید خرید؛ اگر خواهی که مفلس نگردی از سود ناکرده خرج مکن، اگر خواهی که بر مایه زیان نکنی از سودی که عاقبت آن زیان خواهد بود بپرهیز و اگر خواهی که با خواستهٔ بسیار باشی و درویش مباشی حسود و آزمند مباش و در همه کارها صبور باش، که صابری دوام عاقلیست و اندر همه کارها از صلاح خویشتن غافل مباش، که غافلی دوم احمقی است. چون کار بر تو پوشیده شود و در شغل بر تو بسته شود زود بر سر رشته شو و صبور باش تا روی کار پدید آید، هیچ کار از شتابزدگی نیکو نشود؛ چون بر سر بیع رسیدی اگر خواهی که خوانه خری در کویی خر که مردم مصلح باشند و به کنارهٔ شهر مخر و اندرین باره مخر و از بهر ارزانی خانهٔ ویران مخر و اول همسایه نگر که گفتهاند: الجار ثم الدار.
هوش مصنوعی: ای پسر، خوب به یاد داشته باش که اگر میخواهی خانه یا زمین بخری، باید همواره حدود شرعی را رعایت کنی. خریدهایت را در زمان کسادی انجام بده و در زمان رونق به فکر فروش و کسب سود باش. عیبی در خریدهایت نبین زیرا گفتهاند باید درست و با دقت خرید کنی. از معاملات و خرید و فروش غافل نشو، چرا که اینها بخش مهمی از تجارت هستند. خریدت باید متناسب با سود و زیانت باشد. اگر نمیخواهی بیپول شوی، از سودی که هنوز به دست نیاوردهای، خرج نکن. اگر نمیخواهی دچار زیان شوی، از سودهایی که ممکن است منجر به زیان شوند، دوری کن. برای آنکه در زندگی به خواستههایت برسی و زندگی دشواری نداشته باشی، باید حسود و طماع نباشی و در تمام کارها صبور باشی. صبر، نشانه عقل و تفکر است. در هر کاری که انجام میدهی، به خیر خودت توجه کن و از غفلت بپرهیز، زیرا غافل بودن نشانه حماقت است. اگر در کارهایت به مشکل برخوردی، صبور باش و به سرعت عمل نکن؛ هیچ کاری از شتابزدگی نتیجه خوبی نمیگیرد. وقتی به معامله رسیدی، اگر میخواهی خانهای بخری، در محلهای بخر که مردم آنجا اهل اصلاح و تدبیر باشند و از خرید در حاشیه شهر اجتناب کن. همچنین، به همسایههایت توجه کن، زیرا همسایه خوب، از خود خانه مهمتر است.
بزرجمهر حکیم گوید که: چهار چیز بلای بزرگ است: اول همسایهٔ بد، دوم عیال بسیار، سیوم زن ناسازگار، چهارم تنگدستی و به همسایهٔ علویان البته مخر و از آنِ دانشمندان و خادمان مخر و جهد کن تا در آن کوی خری که توانگرتر تو باشی، اما همسایه مصلح گزین و چون خانه خریدی همسایه را حق و حرمت دار، که چنین گفتهاند: الجار احق و با مردمان کوی و محلت نیکو زندگانی کن و بیماران را پرسیدن رو و خداوندان تعزیت را به تعزیت و به جنازهٔ مردگان رو و به هر شغل که همسایه را باشد با وی موافقت کن، اگر شادی بود با وی شادی کن و به طاقت خویش هدیه فرست، یا خوردنی یا داشتنی، تا محتشمترینِ کوی تو باشی و کودکان کوی و محلت را بپرس و بنواز و پیران کوی را بپرس و حرمت دار و در مسجد کوی جماعت بپای دار و ماه رمضان به شمع و قندیل فرستادن تقصیر مکن، که مردمان با هر کسی آن راه دارند که ایشان با مردمان دارند و بدانک هر چه مردم را باید از نیک و بد از ورزیدهٔ خود یا بدکی باشد، پس ناکردنی مکن و ناگفتنی مگوی، که هر آن کس آن کند که نباید کرد آن بیند که نباید دید؛ اما وطن خویش تا توانی در شهرهای بزرگ ساز و اندر آن شهر باش که ترا سازوارتر باشد؛ خانه چنان خر که بام تو از دیگر بامها بلندتر بوَد، تا چشم مردمان بر خانه تو نیفتد، لکن تو رنج نگرستن از همسایه دور دار و اگر ضیعت خری بیهمسایه و بیمعدن مخر و هر چه خری به فراخ سال خر و تا ضیعت بیمقسوم و بیشبهت یابی با مقسوم و باشبهت مخر و خواستهٔ بیمخاطره ضیعت را شناس اما چون ضیعت خری پیوسته در اندیشهٔ عمارت ضیعت باش، هر روز عمارتی نو همیکن، تا هر وقت دخلی به نوی همییابی؛ البته از عمارت کردن ضیاع و عقار میآسای، که ضیاع به دخل عزیز بود، که اگر بیدخل روا باشد چنان دان که جمله بیابانها ضیاع تست و دخل را جز به عمارت نتوان یافت.
هوش مصنوعی: بزرجمهر حکیم میگوید چهار چیز میتواند باعث مصیبت بزرگ شود: همسایه بد، داشتن همسر و خانواده زیاد، زن ناسازگار و کمبود پول. همچنین میفرماید که باید ارتباط خود را با همسایههای خوب و معتمد برقرار کنیم و به احترام آنها توجه کنیم. زمان خرید خانه، باید به انتخاب همسایههای خوب دقت کنیم و به حقوق و احترام آنها اهمیت دهیم. با مردم محله خوب رفتار کنیم و در زمان شادی یا غم در کنارشان باشیم. لازم است که از حال یکدیگر باخبر باشیم و به بزرگترهای محله احترام بگذاریم. در مساجد محله نماز بخوانیم و در ماه رمضان، با روشن کردن شمع و چراغ، به خوبی یاد کنیم. باید با مردم با نیکی رفتار کنیم و اگر خطایی از ما سر زد، به دنبال جبران آن باشیم. در نهایت، بهتر است در شهرهای بزرگ، خانهای بسازید که توجیهپذیرتر باشد و از همسایهها دوری کنید. خانهتان باید بهگونهای باشد که توجه مردم را جلب نکند و در عین حال، سرمایهگذاری در ملک و املاک، بهترین راه برای داشتن درآمد است. اگر به درستی در این زمینه عمل کنید، میتوانید از خطرات و مشکلات در امان بمانید.