شمارهٔ ۴۰ - بمدح الملک شمس الدّین ایتغمش
خسرو تاج بخش شاه جهان
که زتیغش زمانه بر حذرست
تحفۀ چرخ سوی او هردم
مژدۀ فتح و دولتی دگرست
رای او پیرو دولتش برناست
دست او بحر و خنجرش گهرست
خاک پایش زهاب اقبالست
عکس تیغش طلیعۀ ظفرست
چه عجب گرچه زر شود از بیم
دشمنی کز ملک بدو نظرست
هست او آفتاب و خصمش خاک
خاک در تاب آفتاب زرست
نه به تیغ و کمر جهانگیرست
نه به نیروی پنجه تاجورست
پنجه سرو و چنار هم دارند
کوه را نیز تیغ بر کمرست
بخشش ایزدیست دولت او
لاجرم هر زمان فزوده ترست
تیغ را گوتو درنیام بخسب
که خود اقبال شاه کارگرست
آسمان دوش با خرد می گفت :
که بنزدیک ما چنین خبرست
کو بگیرد بتیغ چون خورشید
هرچه خورشید را بران گذرست
خردش گفت خه ، تو پنداری
عرصۀ ملک او همین قدرست؟
نی، که در جنب پادشاهی او
هفت گردون هنوز مختصرست
باش تا صبح دولتش بدهد
کین اثرها هنوز از سحرست
شمارهٔ ۳۹ - ایضا له: پناه و پشت مکارم خدایگان صدورشمارهٔ ۴۱ - ایضا له: به نرد باختن اندر بلا و درد سرست
اطلاعات
وزن: فعلاتن مفاعلن فعلن (خفیف مسدس مخبون)
قالب شعری: قطعه
منبع اولیه: سیاوش جعفری
* با انتخاب متن و لمس متن انتخابی میتوانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.
برگردان به زبان ساده
خسرو تاج بخش شاه جهان
که زتیغش زمانه بر حذرست
هوش مصنوعی: خسرو، پادشاهی که تاج بخش جهان است، به قدری قدرتمند و موثر است که زمانه از شمشیر او میترسد و احتیاط میکند.
تحفۀ چرخ سوی او هردم
مژدۀ فتح و دولتی دگرست
هوش مصنوعی: هدایای زمان به او همیشه نوید پیروزی و موفقیت تازهای را میدهد.
رای او پیرو دولتش برناست
دست او بحر و خنجرش گهرست
هوش مصنوعی: نظر او به جوانان و آیندهاش مثبت و امیدوارکننده است. قدرت او مانند دریا وسیع و با شکوه است و ابزارهایی که در دست دارد، همچون سلاح و ثروت، ارزشمند و گرانبها هستند.
خاک پایش زهاب اقبالست
عکس تیغش طلیعۀ ظفرست
هوش مصنوعی: خاک پای او موجب برکت و خوششانسی است و تیرهای او نشانه پیروزی هستند.
چه عجب گرچه زر شود از بیم
دشمنی کز ملک بدو نظرست
هوش مصنوعی: عجیب است که اگر به خاطر ترس از دشمنی، طلا به وجود آید، چون از این ملک فقط او که به آن نگاه میکند، وجود دارد.
هست او آفتاب و خصمش خاک
خاک در تاب آفتاب زرست
هوش مصنوعی: او مانند خورشید است و دشمنش مانند خاک، که در برابر تابش خورشید، بیاهمیت و بیاثر مینماید.
نه به تیغ و کمر جهانگیرست
نه به نیروی پنجه تاجورست
هوش مصنوعی: این دنیا نه با شمشیر و کمر کسی به دست میآید و نه با قدرت و زور کسی، بلکه چیز دیگری در کار است.
پنجه سرو و چنار هم دارند
کوه را نیز تیغ بر کمرست
هوش مصنوعی: سرو و چنار نیز همچون کوه، برش و زیبایی خاصی دارند.
بخشش ایزدیست دولت او
لاجرم هر زمان فزوده ترست
هوش مصنوعی: بخشش خداوندی باعث میشود که نعمت و برکت او همیشه در حال افزایش باشد.
تیغ را گوتو درنیام بخسب
که خود اقبال شاه کارگرست
هوش مصنوعی: تیغ را به خواب فرو برید، زیرا خود سرنوشت شاه برای شما کارساز است.
آسمان دوش با خرد می گفت :
که بنزدیک ما چنین خبرست
هوش مصنوعی: دیروز آسمان با حکمت و دانش در میان صحبت بود و به من گفت که نزد ما اطلاعات و خبرهایی از این قبیل وجود دارد.
کو بگیرد بتیغ چون خورشید
هرچه خورشید را بران گذرست
هوش مصنوعی: هر کسی که به مانند خورشید تابان با شمشیر به جنگ با دشمن میپردازد، مانند خورشید است که بر تاریکیها غلبه میکند و بر تمامی موانع فایق میآید.
خردش گفت خه ، تو پنداری
عرصۀ ملک او همین قدرست؟
هوش مصنوعی: آیا فکر میکنی که محدوده قدرت و سلطنت او فقط به همین چیزها محدود میشود؟
نی، که در جنب پادشاهی او
هفت گردون هنوز مختصرست
هوش مصنوعی: نی، در کنار عظمت و سلطنت او، حتی هفت آسمان هم هنوز کم و کوچک به نظر میرسند.
باش تا صبح دولتش بدهد
کین اثرها هنوز از سحرست
هوش مصنوعی: صبر کن تا صبح بیاید و نعمتهایش را به تو بدهد، که این نشانهها هنوز از سپیدهدمی هستند که در پیش است.

کمالالدین اسماعیل