گنجور

شمارهٔ ۱ - نعت رسول خداست صل و سلم علیه

ماه معین چیست خاک پای محمد
حبل متین ربقه ولای محمد
خلقت عالم برای نفع بشر شد
خلقت نوع بشر برای محمد
سوده همه قدسیان جبین ارادت
بر ته نعلین عرش سای محمد
عروه وثقی بس است دین و دول را
ریشه ای از گوشه ردای محمد
جان گرامی دریغ نیست ز عشقش
جان من و صد چو من فدای محمد
جای محمد درون خلوت جان است
نیست مرا دیگری به جای محمد
حد ثنایش به جز خدا که شناسد
من که و اندیشه ثنای محمد
لیس کلامی یفی بنعت کماله
صل الهی علی النبی و آله
نور بقا آمد آفتاب محمد
پرده آن نور خاک و آب محمد
بست نقابی ز آب و خاک وگرنه
رتبه امکان نداشت تاب محمد
چشم خدابین به جز خدای نبیند
چون ز میان برفتد نقاب محمد
افسر کونین گشت کاف لعمرک
از شرف دولت خطاب محمد
چون شب اسری کشید سرمه مازاغ
نقش سوی کی شود حجاب محمد
دولت فردا به هیچ باب نیابد
هر که شد امروز رد باب محمد
هر چه بود درج در صحیفه هستی
منتخبی باشد از کتاب محمد
لیس کلامی یفی بنعت کماله
صل الهی علی النبی و آله
گر نبود پرده صفات محمد
خلق بسوزد ز نور ذات محمد
شاه مخوانش که کجروی ست چو فرزین
هر که درین عرصه نیست مات محمد
ساخته چون زر ناب ناسره مس را
پرتو اکسیر التفات محمد
مستی او از شراب ساقی باقی
مستی باقی ز باقیات محمد
سایه نهان شد چو آفتاب حقیقت
تافت عیان از همه جهات محمد
در صف هیجا به وقت صولت اعدا
کوه خجل مانده از ثبات محمد
من که زنم در سخنوری دم اعجاز
عاجزم از شرح معجزات محمد
لیس کلامی یفی بنعت کماله
صل الهی علی النبی و آله
چرخ که خم شد پی سجود محمد
هست حبابی ز بحر جود محمد
مطرب دستانسرای بزم صفا را
نیست سرودی به از درود محمد
پایه قدر مقربان ملایک
با همه رفعت بود فرود محمد
جز لمعات جمال اقدم اقدس
نامده در دیده شهود محمد
بولهب آسا ز آتش تب تبت
سوخته بادا تن حسود محمد
شیوه صدیقیان وفا و محبت
عادت بوجهلیان جحود محمد
بهر سقوط درک هبوط مخالف
فوق سعود فلک صعود محمد
لیس کلامی یفی بنعث کماله
صل الهی علی النبی و آله
حق شب اسری چو داد بار محمد
از همه بالا گرفت کار محمد
گوهر اسرار ذات و مخزن اسما
کرد در آن تیره شب نثار محمد
خواجگی کاینات داد خدایش
لیک به فقر آمد افتخار محمد
بعد حق آن دم که کس نبود به صورت
غیر ابوبکر یار غار محمد
شد دو سه تاری که عنکبوت تنیدش
بر در آن غار پرده دار محمد
گر پی ارباب شوق باد بهاری
خار و خسی آرد از دیار محمد
همچو مژه بر دو دیده تا دم محشر
جام کنم آن را به یادگار محمد
لیس کلامی یفی بنعت کماله
صل الهی علی النبی و آله
ای شده طافح ز فیض کاس محمد
ز آدم و عالم مکن قیاس محمد
وحدت مستور در مطاوی کثرت
بار دگر سر زد از لباس محمد
یک سر مو از حقش جدا نشناسد
هر که شد امروز حق شناس محمد
تا به قیامت مصون بود ز تزلزل
دین قویم قوی اساس محمد
جیش عدو گشته با وفور جلادت
منهزم از هیبت هراس محمد
حفظ حق اندر لباس نسج عناکب
داشته از بأس خصم پاس محمد
هر چه کند التماس در حق امت
حق نکند رد التماس محمد
لیس کلامی یفی بنعت کماله
صل الهی علی النبی و آله
ماه بود عکسی از جمال محمد
مشک شمیمی ز زلف و خال محمد
در چمن «فاستقم » قدم ننهاده
سرو روانی به اعتدال محمد
حرف شناسان نقش کلک قدم را
صد مدد آمد ز میم و دال محمد
یافت چو روی بتان ز خال معنبر
دین هدی زینت از بلال محمد
چند نشینی درین سراچه ظلمت
محتجب از نیر کمال محمد
روزنه بگشا که تافت بر همه عالم
پرتو خورشید بی زوال محمد
دست به دامان آل زن که نباشد
جز به محمد مآل آل محمد
لیس کلامی یفی بنعت کماله
صل الهی علی النبی و آله
حرز امان چیست نعت و نام محمد
صل علی سید الانام محمد
بهره نیابی ز ذوق مشرب مستان
تا نچشی جرعه ای ز جام محمد
چرخ برین با همه مدارج رفعت
هست کمین پایه از مقام محمد
پیک نسیم شمال ای شده محرم
در حرم جاه و احترام محمد
بهر خدا چون به عز عرض رسانی
از قبل بیدلان سلام محمد
شرح کنی افتقار و عجز رهی را
با کرم خاص و لطف عام محمد
بو که درآیم بدین وسیله دولت
در کنف ظل اهتمام دولت
لیس کلامی یفی بنعت کماله
صل الهی علی النبی و آله
مهبط وحی خداست جان محمد
کاشف سر هدی بیان محمد
شاه نشانان بارگاه جلالند
خاک نشینان آستان محمد
گشته نشانمند هر نبی به نشانی
محو نشانها بود نشان محمد
هست به مهمانسرای نعمت هستی
عالم و آدم طفیل خوان محمد
با همه اشجار چیست روضه جنت
چند نهالی ز بوستان محمد
گر به مراحل ز عرش دارمش اعلی
نیست غلو در علو شان محمد
شد صدف گوش هوش عارف و عامی
پر گهر از لعل درفشان محمد
لیس کلامی یفی بنعت کماله
صل الهی علی النبی و آله
صبح هدی تافت از جبین محمد
عرصه دنیا گرفت دین محمد
گشت به فحوای «ما رمیت » هویدا
سر یدالله ز آستین محمد
از پس و از پیش هر چه بوده و باشد
دیده عیان چشم تیزبین محمد
طوق نه گردن سران جهان است
حلقه گیسوی عنبرین محمد
نقد همه کاینات آمده قاصر
از ثمن گوهر ثمین محمد
تخت نشانان تاج بخش کشیده
باج گدایان ره نشین محمد
غیر جهان آفرین کسی نشناسد
در دو جهان حد آفرین محمد
لیس کلامی یفی بنعت کماله
صل الهی علی النبی و آله
هر که نه رو آورد به راه محمد
کی بودش راه در پناه محمد
هست برون از دو کون اگر چه به ظاهر
خاک مدینه است تکیه گاه محمد
داد ز خیل مسومین مددش حق
ضعف چو شد لاحق سپاه محمد
کوکبه حسن آفتاب شکسته ست
شعشعه طلعت چو ماه محمد
چون گه دعوت زبان گشاده به دعوی
بوده حجر تا شجر گواه محمد
با گنه همچو کوه چشم شفاعت
باشدم از عفو کوه کاه محمد
خرمن شور و شر تمام بشر را
نیم شرر بس ز برق آه محمد
لیس کلامی یفی بنعت کماله
صل الهی علی النبی و آله
مطلع صبح صفاست روی محمد
منبع احسان و لطف خوی محمد
سلسله کاینات را سببی نیست
جز شکن زلف مشکبوی محمد
باد صبا ای رسول یثرب و بطحا
خیز و قدم نه به جست و جوی محمد
بر رخم از خون دل دو رود روان بین
تحفه رسان این درود سوی محمد
چشم رمد دیده بر ره است کرم کن
کحل جلایی ز خاک کوی محمد
مرهم راحت جراحت دگران را
جان من و داغ آرزوی محمد
دولت جامی بس اینکه می گذراند
عمر گرامی به گفت و گوی محمد
لیس کلامی یفی بنعت کماله
صل الهی علی النبی و آله

اطلاعات

وزن: مفتعلن فاعلات مفتعلن فع (منسرح مثمن مطوی منحور)
قالب شعری: ترجیع بند
منبع اولیه: ویکی‌درج

* با انتخاب متن و لمس متن انتخابی می‌توانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.

برگردان به زبان ساده

ماه معین چیست خاک پای محمد
حبل متین ربقه ولای محمد
هوش مصنوعی: ماه معین به چه چیزی می‌ماند؟ به خاک پای محمد. پیوند محکم و استوار، وابستگی و عشق به ولایت محمد است.
خلقت عالم برای نفع بشر شد
خلقت نوع بشر برای محمد
هوش مصنوعی: جهان به خاطر بهره‌مندی انسان‌ها آفریده شده و وجود انسان‌ها نیز به خاطر پیامبر محمد است.
سوده همه قدسیان جبین ارادت
بر ته نعلین عرش سای محمد
هوش مصنوعی: جنبش پیشانی‌های مقدس همه موجودات، در احترام و ارادت به زیرپنجه‌های عرش محمد قرار دارد.
عروه وثقی بس است دین و دول را
ریشه ای از گوشه ردای محمد
هوش مصنوعی: این جمله به این معناست که دین و حکومت، به مانند پیوندی محکم و اساسی، به محمد (ص) وابسته هستند و ارتباط عمیقی با ایشان دارند. به عبارتی، اصول و پایه‌های اصلی دین و سیاست از شخصیت و سیره‌ی محمد (ص) نشأت می‌گیرد.
جان گرامی دریغ نیست ز عشقش
جان من و صد چو من فدای محمد
هوش مصنوعی: عشق به محمد برای من ارزشمندتر از جانم است و جانم و تمام کسانی که مثل من هستند، فدای او می‌شود.
جای محمد درون خلوت جان است
نیست مرا دیگری به جای محمد
هوش مصنوعی: جایگاه محمد در دل و جان من است و هیچ کس دیگری را نمی‌توانم به جای او بگذارم.
حد ثنایش به جز خدا که شناسد
من که و اندیشه ثنای محمد
هوش مصنوعی: حدیثی جز خداوند وجود ندارد که نشان دهد من چه کسی هستم و همچنین تفکر من درباره ستایش پیامبر محمد(ص) چیست.
لیس کلامی یفی بنعت کماله
صل الهی علی النبی و آله
هوش مصنوعی: هیچ کلامی نمی‌تواند به درستی توصیف‌کننده‌ی کمالات و ویژگی‌های پیامبر و خاندان او باشد.
نور بقا آمد آفتاب محمد
پرده آن نور خاک و آب محمد
هوش مصنوعی: نور جاودانی از چهره‌ی محمد می‌تابد و این نور در وجود خاک و آب او نهفته است.
بست نقابی ز آب و خاک وگرنه
رتبه امکان نداشت تاب محمد
هوش مصنوعی: این بیت به این معناست که اگر انسان فقط به جنبه‌های جسمی و مادی خود یعنی آب و خاک محدود می‌شد، هیچ‌گاه نمی‌توانست به مقام و مرتبه عالی محمد (ص) دست یابد. در واقع، اشاره به این است که وجود انسانی فراتر از جنبه‌های مادی و ظاهری است و باید به ابعاد روحانی و معنوی توجه شود تا به تکامل و درجات بالای انسانی دست یافت.
چشم خدابین به جز خدای نبیند
چون ز میان برفتد نقاب محمد
هوش مصنوعی: چشم کسی که به خدا نگاه می‌کند، جز خدا چیزی نمی‌بیند. زمانی که پرده‌ی محمد کنار برود، این حقیقت روشن می‌شود.
افسر کونین گشت کاف لعمرک
از شرف دولت خطاب محمد
هوش مصنوعی: این بیت نشان‌دهنده‌ی مقام و شرف بالای پیامبر محمد (ص) است که در آن به رتبه و منزلت او اشاره شده و او را فرمانروای جهانیان معرفی می‌کند. بر این اساس، از این پیامبر به عنوان کسی یاد شده که به دلیل ویژگی‌های خاص و فضائلش، در موقعیتی ممتاز قرار دارد.
چون شب اسری کشید سرمه مازاغ
نقش سوی کی شود حجاب محمد
هوش مصنوعی: وقتی شب به پایان می‌رسد و سرمه‌ای در چشم‌ها کشیده می‌شود، دیگر چه زمانی پرده‌ای خواهد بود که مانع دیدن جمال محمد (ص) شود؟
دولت فردا به هیچ باب نیابد
هر که شد امروز رد باب محمد
هوش مصنوعی: هر کسی که امروز از در محمد (پیامبر اسلام) طرد شده باشد، در آینده هیچ دولتی و برکتی به دست نخواهد آورد.
هر چه بود درج در صحیفه هستی
منتخبی باشد از کتاب محمد
هوش مصنوعی: هر آنچه در دنیای هستی وجود دارد، انتخاب شده و به نوعی از آموزه‌های پیامبر محمد (ص) برگرفته شده است.
لیس کلامی یفی بنعت کماله
صل الهی علی النبی و آله
هوش مصنوعی: هیچ کلامی نمی‌تواند به طور کامل ویژگی‌های کمال پیامبر و اهل بیت او را توصیف کند.
گر نبود پرده صفات محمد
خلق بسوزد ز نور ذات محمد
هوش مصنوعی: اگر پرده و حجابی از صفات محمد نبود، مردم به واسطه نور وجود او آتش می‌گرفتند.
شاه مخوانش که کجروی ست چو فرزین
هر که درین عرصه نیست مات محمد
هوش مصنوعی: در اینجا بیان می‌شود که فردی را نباید شاه نامید یا او را در ردیف بزرگان قرار داد، چون او از مسیر درست دور شده است. همچنین اشاره به این می‌شود که هر کسی که در این میدان نیست، به نوعی در برابر شخصیت‌های بزرگ و محترم، همچون محمد، ناتوان و بی‌تأثیر است.
ساخته چون زر ناب ناسره مس را
پرتو اکسیر التفات محمد
هوش مصنوعی: این بیت به این معناست که محمد با توجه به دقت و توجه خاصی که دارد، مانند زر ناب (طلا) می‌تواند چیزهای بی‌ارزش و کم‌مقدار (مانند مس) را به ارزش و زیبایی تبدیل کند. به عبارتی، قدرت و تأثیر او می‌تواند حتی بدترین و بی‌نقص‌ترین چیزها را به جلوه‌ای زیبا و ارزشمند بدل کند.
مستی او از شراب ساقی باقی
مستی باقی ز باقیات محمد
هوش مصنوعی: مستی او ناشی از شراب ساقی است، ولی آن مستی، از باقی‌مانده‌هایی است که به یاد محمد باقی مانده است.
سایه نهان شد چو آفتاب حقیقت
تافت عیان از همه جهات محمد
هوش مصنوعی: زمانی که حقیقت محمد مانند آفتاب روشن شد، سایه‌ای که در پنهان بود، ناپدید شد و نور او از همه جهات نمایان شد.
در صف هیجا به وقت صولت اعدا
کوه خجل مانده از ثبات محمد
هوش مصنوعی: در زمانی که دشمنان در صف هیجان به هم حمله می‌کنند، کوه‌ها از پایداری محمد شرمنده و خجالت‌زده هستند.
من که زنم در سخنوری دم اعجاز
عاجزم از شرح معجزات محمد
هوش مصنوعی: من در فن بیان و سخنوری ضعیف هستم و نمی‌توانم شگفتی‌ها و معجزات پیامبر محمد را به خوبی توصیف کنم.
لیس کلامی یفی بنعت کماله
صل الهی علی النبی و آله
هوش مصنوعی: هیچ واژه‌ای نمی‌تواند به‌خوبی وصف‌کننده‌ی کمالات و ویژگی‌های برجسته‌ی پیامبر و اهل بیت او باشد.
چرخ که خم شد پی سجود محمد
هست حبابی ز بحر جود محمد
هوش مصنوعی: وقتی که آسمان در برابر سجده محمد خم می‌شود، این مانند حبابی است که از دریاى بخشش محمد بیرون آمده است.
مطرب دستانسرای بزم صفا را
نیست سرودی به از درود محمد
هوش مصنوعی: ای نوازندهٔ خوش‌صحنهٔ مجالس شادی، هیچ آهنگی دل‌انگیزتر از درود بر محمد (ص) وجود ندارد.
پایه قدر مقربان ملایک
با همه رفعت بود فرود محمد
هوش مصنوعی: مقام و جایگاه نزدیکان خداوند، حتی با تمام بزرگی و عظمتشان، در مقایسه با مرتبه و مقام محمد (ص) پایین‌تر است.
جز لمعات جمال اقدم اقدس
نامده در دیده شهود محمد
هوش مصنوعی: جز نور زیبایی که از قدم مقدس او در چشم مشاهده آمده، هیچ چیز دیگری نیست.
بولهب آسا ز آتش تب تبت
سوخته بادا تن حسود محمد
هوش مصنوعی: بگذار آتش عشق تو دلم را بسوزاند و تن حسود را از بین ببرد. محمد!
شیوه صدیقیان وفا و محبت
عادت بوجهلیان جحود محمد
هوش مصنوعی: صدیق‌ها به وفا و محبت شناخته می‌شوند، در حالی که جهل و انکار از ویژگی‌های افرادی است که برعکس آن‌ها عمل می‌کنند.
بهر سقوط درک هبوط مخالف
فوق سعود فلک صعود محمد
هوش مصنوعی: برای رسیدن به مقامات بالا و عظمت، گاهی لازم است که از موانع و مشکلات عبور کرد. آنچه در این مسیر وجود دارد، تأکید بر این است که برای دستیابی به اوج و کمال، باید از پایین‌ترین مراحل آغاز کرد و با تلاش و صبر به سوی قله‌های بلندتر حرکت کرد.
لیس کلامی یفی بنعث کماله
صل الهی علی النبی و آله
هوش مصنوعی: هیچ کلامی نمی‌تواند توصیف‌کننده‌ی تمام ویژگی‌های پروردگار و پیامبر و خاندان او باشد.
حق شب اسری چو داد بار محمد
از همه بالا گرفت کار محمد
هوش مصنوعی: حق شب معراج، هنگامی که بار رسالت بر دوش محمد قرار گرفت، مقام و مرتبه او را از همه بالاتر برد.
گوهر اسرار ذات و مخزن اسما
کرد در آن تیره شب نثار محمد
هوش مصنوعی: در آن شب تاریک، گنجینه‌ای از رازهای وجود و نام‌ها را به محمد هدیه کرد.
خواجگی کاینات داد خدایش
لیک به فقر آمد افتخار محمد
هوش مصنوعی: خداوند صاحب همه جهان است و به حضرت محمد افتخار می‌کند، اما خود محمد به فقر و نیاز سربلند است.
بعد حق آن دم که کس نبود به صورت
غیر ابوبکر یار غار محمد
هوش مصنوعی: زمانی که هیچ‌کس در کنار پیامبر محمد (ص) نبود، جز ابوبکر که همدم او در غار بود.
شد دو سه تاری که عنکبوت تنیدش
بر در آن غار پرده دار محمد
هوش مصنوعی: چند تار عنکبوت بر در غاری که پرده‌دار آن محمد است، به وجود آمده و به حالت خواب‌آلودی درآمده است. این نشان‌دهنده‌ی تقدس مکان و نشانی از سکوت و گذشته‌ای است که در آنجا وجود داشته است.
گر پی ارباب شوق باد بهاری
خار و خسی آرد از دیار محمد
هوش مصنوعی: اگر شوق واقعی به محبوب داشته باشی، حتی خار و خس هم می‌تواند از دیار محمد (پیشوای بزرگ) به تو برسد.
همچو مژه بر دو دیده تا دم محشر
جام کنم آن را به یادگار محمد
هوش مصنوعی: تا روز قیامت مانند مژه‌ها بر دو چشمم نگه می‌دارم آن را به یادگار محمد.
لیس کلامی یفی بنعت کماله
صل الهی علی النبی و آله
هوش مصنوعی: هیچ کلامی نمی‌تواند به طور کامل و شایسته مقام و شخصیت نیکوی پیامبر و خاندان او را توصیف کند.
ای شده طافح ز فیض کاس محمد
ز آدم و عالم مکن قیاس محمد
هوش مصنوعی: ای کسی که از برکت کاسه‌ی فیض محمد (ص)، به فضیلت رسیده‌ای، میان انسان‌ها و جهانیان نتوان مقایسه‌ای با مقام محمد (ص) انجام داد.
وحدت مستور در مطاوی کثرت
بار دگر سر زد از لباس محمد
هوش مصنوعی: در دل تفاوت‌ها و گوناگونی‌ها، یگانگی و هماهنگی پنهانی وجود دارد که دوباره خود را در وجود محمد نشان داد.
یک سر مو از حقش جدا نشناسد
هر که شد امروز حق شناس محمد
هوش مصنوعی: هرکس که امروز به حقیقت محمد(ص) پی برده است، حتی کوچک‌ترین چیزهایی که متعلق به حق است را از او جدا نمی‌داند.
تا به قیامت مصون بود ز تزلزل
دین قویم قوی اساس محمد
هوش مصنوعی: تا قیامت دین محکم و استوار محمد محفوظ خواهد ماند و هرگز ناپایدار نخواهد شد.
جیش عدو گشته با وفور جلادت
منهزم از هیبت هراس محمد
هوش مصنوعی: دشمن به خاطر قدرت و شجاعت تو، دچار ترس و وحشت شده و از جلوه‌گری پیامبر گریزان است.
حفظ حق اندر لباس نسج عناکب
داشته از بأس خصم پاس محمد
هوش مصنوعی: حفظ حق در پوشش و جامه‌ای از زحمت به دوش کشیده شده در برابر نیروی دشمنان محمد.
هر چه کند التماس در حق امت
حق نکند رد التماس محمد
هوش مصنوعی: هر چه محمد (ص) برای امت خود درخواست کند، خداوند هرگز دعایش را رد نمی‌کند.
لیس کلامی یفی بنعت کماله
صل الهی علی النبی و آله
هوش مصنوعی: هیچ کلامی نمی‌تواند به خوبی وصف ویژگی‌های کمال پیامبر و اهل بیت او را بیان کند.
ماه بود عکسی از جمال محمد
مشک شمیمی ز زلف و خال محمد
هوش مصنوعی: عکسی از زیبایی محمد بود که بوی خوشی از مو و انار از صورت او به مشام می‌رسید.
در چمن «فاستقم » قدم ننهاده
سرو روانی به اعتدال محمد
هوش مصنوعی: در باغ، درخت سرو کم نظیری که به اعتدال و زیبایی محمد اشاره دارد، هیچ گام محکم و ثابتی نگذاشته است.
حرف شناسان نقش کلک قدم را
صد مدد آمد ز میم و دال محمد
هوش مصنوعی: آشنایان به زبان و هنر، گام‌های محمد را به خوبی می‌شناسند و درک می‌کنند که از نام او، یعنی میم و دال (محمد)، چه انرژی و نیرویی به وجود آمده است.
یافت چو روی بتان ز خال معنبر
دین هدی زینت از بلال محمد
هوش مصنوعی: وقتی که با زیبایی صورت معشوقه‌ها آشنا شدم، راهنمای دین را از زینت‌های جذاب بلال محمد دریافت کردم.
چند نشینی درین سراچه ظلمت
محتجب از نیر کمال محمد
هوش مصنوعی: چندین بار در این مکان تاریک و پنهان نشسته‌ای، در حالی که نور کمال محمد (ص) از تو دور است.
روزنه بگشا که تافت بر همه عالم
پرتو خورشید بی زوال محمد
هوش مصنوعی: دروازه را باز کن تا نور بی‌پایان خورشید محمد بر سراسر جهان بتابد.
دست به دامان آل زن که نباشد
جز به محمد مآل آل محمد
هوش مصنوعی: وقتی به خانواده زن پیامبر نگریسته شود، نمی‌توان به جز محبتی که به خاندان پیامبر وجود دارد، دیگری را یافت.
لیس کلامی یفی بنعت کماله
صل الهی علی النبی و آله
هوش مصنوعی: هیچ سخنی نمی‌تواند به خوبی وصف کمالات و فضایل پیامبر و خاندان او باشد.
حرز امان چیست نعت و نام محمد
صل علی سید الانام محمد
هوش مصنوعی: حرز امان به معنای پناهگاه و محافظ است و در اینجا به ویژگی‌های خاص و نیکوی پیامبر اسلام اشاره دارد. همچنین، از او به عنوان سید انام یعنی بهترین و بزرگ‌ترین انسان‌ها یاد می‌شود. این بیت بیانگر جایگاه والای محمد (ص) و نقش او در حفاظت و هدایت انسان‌ها است.
بهره نیابی ز ذوق مشرب مستان
تا نچشی جرعه ای ز جام محمد
هوش مصنوعی: اگر از حظ و لذت دنیای عاشقان بهره‌مند نشوی، هرگز طعم شیرین نوشیدن از جام محمد را نخواهی چشید.
چرخ برین با همه مدارج رفعت
هست کمین پایه از مقام محمد
هوش مصنوعی: این بیت به این معناست که کهکشان و آسمان با تمام بلندی و عظمت خود، در مقایسه با مقام و جایگاه محمد (ص)، در واقع در کمین و زیر پای او قرار دارد. به عبارت دیگر، جایگاه معنوی و روحانی محمد (ص) بسیار بالاتر از هر چیزی در جهان است.
پیک نسیم شمال ای شده محرم
در حرم جاه و احترام محمد
هوش مصنوعی: ای نسیم شمال، تو که در حریم مقام و احترام محمد وارد شده‌ای، به ما پیام بیاور.
بهر خدا چون به عز عرض رسانی
از قبل بیدلان سلام محمد
هوش مصنوعی: وقتی به خاطر خدا به این مقام می‌رسی، از طرف دلسوختگان، سلامی از طرف پیامبر محمد به تو می‌رسد.
شرح کنی افتقار و عجز رهی را
با کرم خاص و لطف عام محمد
هوش مصنوعی: در این بیت، شاعر احساس ناتوانی و نیازمندی خود را به تصویر می‌کشد و در عین حال به رحمت و محبت خاص پیامبر محمد اشاره می‌کند که شامل حال همگان می‌شود. به عبارت دیگر، او می‌خواهد بگوید که با وجود ضعف و نیاز، محبت و لطف پیامبر همه را در بر می‌گیرد و به آنها امید می‌دهد.
بو که درآیم بدین وسیله دولت
در کنف ظل اهتمام دولت
هوش مصنوعی: به محض این‌که وارد این فضا شوم، به واسطه‌ی حمایت و توجه دولت، به موفقیت و خوشبختی دست پیدا می‌کنم.
لیس کلامی یفی بنعت کماله
صل الهی علی النبی و آله
هوش مصنوعی: هیچ کلامی نمی‌تواند به خوبی وصف کمالات و ویژگی‌های الهی پیامبر و اهل بیت او باشد.
مهبط وحی خداست جان محمد
کاشف سر هدی بیان محمد
هوش مصنوعی: محل نزول وحی الهی، وجود پیامبر محمد است که راز هدایت را برای انسان‌ها نمایان می‌سازد.
شاه نشانان بارگاه جلالند
خاک نشینان آستان محمد
هوش مصنوعی: پادشاهان و بزرگان، در بارگاه خود جلال و شکوه دارند، اما آنانی که در خاک و فقر زندگی می‌کنند، در برابر آستان محمد ارادت و تواضع دارند.
گشته نشانمند هر نبی به نشانی
محو نشانها بود نشان محمد
هوش مصنوعی: هر پیامبری نشانه خاصی دارد، اما نشانه محمد (ص) به گونه‌ای است که همه نشانه‌ها در او محو و از بین رفته‌اند.
هست به مهمانسرای نعمت هستی
عالم و آدم طفیل خوان محمد
هوش مصنوعی: در این دنیا، همه موجودات و انسان‌ها در مهمانسرایی به نام نعمت زندگی می‌کنند که همه چیز به برکت وجود محمد (ص) به آنها عطا شده است.
با همه اشجار چیست روضه جنت
چند نهالی ز بوستان محمد
هوش مصنوعی: در میان تمام درختان بهشتی، چند نهال از باغ محمد وجود دارد.
گر به مراحل ز عرش دارمش اعلی
نیست غلو در علو شان محمد
هوش مصنوعی: اگرچه او به بالاترین مقام‌ها برسد، اما در عظمت جایگاه محمد هیچ مبالغه‌ای وجود ندارد.
شد صدف گوش هوش عارف و عامی
پر گهر از لعل درفشان محمد
هوش مصنوعی: گوش هوش عارف و عامی مانند صدفی شده است که از گوهرهای درخشان محمد پر شده است.
لیس کلامی یفی بنعت کماله
صل الهی علی النبی و آله
هوش مصنوعی: هیچ کلامی نمی‌تواند به خوبی وصف کمالات الهی و پیامبر و خانواده‌اش باشد.
صبح هدی تافت از جبین محمد
عرصه دنیا گرفت دین محمد
هوش مصنوعی: صبح هدایت از چهره محمد تابید و دین محمد در دنیای بشر گسترش یافت.
گشت به فحوای «ما رمیت » هویدا
سر یدالله ز آستین محمد
هوش مصنوعی: در این بیت، به روشنی نشان داده شده است که حمایت و یاری خداوند، از طریق پیامبر محمد (ص) به چشم می‌خورد. به نوعی، اشاره می‌شود که خداوند از طریق اقدامات پیامبر، به یاری مؤمنان می‌شتابد و اشاره به قدرت و حمایت الهی دارد.
از پس و از پیش هر چه بوده و باشد
دیده عیان چشم تیزبین محمد
هوش مصنوعی: هر چیزی که در گذشته وجود داشته و هر چیزی که ممکن است در آینده رخ دهد، با چشمی تیزبین و آگاه، برای محمد روشن و آشکار است.
طوق نه گردن سران جهان است
حلقه گیسوی عنبرین محمد
هوش مصنوعی: حلقه‌ای که به دور گردن بزرگان دنیا بگردد، در واقع به گردن گیسوان خوشبوی محمد است.
نقد همه کاینات آمده قاصر
از ثمن گوهر ثمین محمد
هوش مصنوعی: تمام موجودات دنیا برتری و ارزش واقعی خود را نمی‌توانند در مقابل گوهری چون محمد به نمایش بگذارند و از ارزش او ناتوان هستند.
تخت نشانان تاج بخش کشیده
باج گدایان ره نشین محمد
هوش مصنوعی: بزرگان و پادشاهان که به دنبال قدرت و مقام هستند، در برابر نیازمندان و گداهایی که در مسیر پیامبر قرار دارند، احساس حقارت می‌کنند و به صورت غیرمستقیم به آن‌ها باج می‌دهند. این نشان‌دهنده تضاد میان قدرت و بندگی است.
غیر جهان آفرین کسی نشناسد
در دو جهان حد آفرین محمد
هوش مصنوعی: هیچ‌کس در دو جهان جز خالق جهان، کسی را نشناسد که حد و مرز آفرینش محمد را تعیین کند.
لیس کلامی یفی بنعت کماله
صل الهی علی النبی و آله
هوش مصنوعی: هیچ کلامی نمی‌تواند به خوبی توصیف کننده‌ی ویژگی‌های کمال پیامبر و اهل بیت او باشد.
هر که نه رو آورد به راه محمد
کی بودش راه در پناه محمد
هوش مصنوعی: هر کسی که به مسیر محمد روی نیاورد، آیا می‌تواند در سایه و حمایت محمد قرار گیرد؟
هست برون از دو کون اگر چه به ظاهر
خاک مدینه است تکیه گاه محمد
هوش مصنوعی: در جهانی فراتر از دو جهان وجود دارد، هرچند که به چشم می‌آید که خاک مدینه محلی برای استراحت و آرامش پیامبر محمد (ص) است.
داد ز خیل مسومین مددش حق
ضعف چو شد لاحق سپاه محمد
هوش مصنوعی: شخصی از میان افراد آسیب‌دیده فریاد می‌زند و درخواست کمک می‌کند؛ در آن حال که قوه حق به یاری‌اش می‌آید و کمکی که می‌طلبد به او می‌دهد، همان‌طور که در سپاه محمد(ص) نیز چنین بوده است.
کوکبه حسن آفتاب شکسته ست
شعشعه طلعت چو ماه محمد
هوش مصنوعی: زیبایی حسن همچون آفتاب آسیب دیده است و جلا و درخشش چهره محمد مانند ماه می‌درخشد.
چون گه دعوت زبان گشاده به دعوی
بوده حجر تا شجر گواه محمد
هوش مصنوعی: هرگاه که زمان دعوت فرا رسد، زبان به سخن باز می‌شود و در این میان، سنگ و درخت گواهی بر رسالت محمد می‌دهند.
با گنه همچو کوه چشم شفاعت
باشدم از عفو کوه کاه محمد
هوش مصنوعی: من با گناه‌هایی به اندازه کوه، به شفاعت و طلب عفو از خداوند پرداختم، و می‌خواهم که عفو و رحمت محمد (ص) را به اندازه کاه بخواهم.
خرمن شور و شر تمام بشر را
نیم شرر بس ز برق آه محمد
هوش مصنوعی: تمام شور و شادی‌های انسانی به اندازه‌ای نیست که به یک جرقه از عشق محمد برسد.
لیس کلامی یفی بنعت کماله
صل الهی علی النبی و آله
هوش مصنوعی: این جمله بیانگر این است که هیچ سخنی قادر نیست به طور کامل صفات بی‌نظیر پیامبر و خانواده‌اش را توصیف کند و و شایستگی‌های آنان را کاملاً بیان کند.
مطلع صبح صفاست روی محمد
منبع احسان و لطف خوی محمد
هوش مصنوعی: طلوع صبح با زیبایی همراه است و چهره محمد، منبع بخشش و مهربانی اوست.
سلسله کاینات را سببی نیست
جز شکن زلف مشکبوی محمد
هوش مصنوعی: سلسله آفرینش هیچ دلیلی ندارد جز زیبایی و جذابیت موی خوشبوی محمد.
باد صبا ای رسول یثرب و بطحا
خیز و قدم نه به جست و جوی محمد
هوش مصنوعی: ای باد صبا، که فرستاده ی یثرب و بطحا هستی، برخیز و به راه برو تا محمد را جست‌وجو کنی.
بر رخم از خون دل دو رود روان بین
تحفه رسان این درود سوی محمد
هوش مصنوعی: بر چهره‌ام دو جوی خون دل جریان دارد، هدیه‌ام را به سوی محمد (پیامبر) می‌فرستم.
چشم رمد دیده بر ره است کرم کن
کحل جلایی ز خاک کوی محمد
هوش مصنوعی: چشم من به راه است و امیدوارم که با مهربانی، جلوه‌ای از زیبایی و نور را از خاک کوی محمد ببینم.
مرهم راحت جراحت دگران را
جان من و داغ آرزوی محمد
هوش مصنوعی: مرهمی بر زخم‌های دیگران هستم، اما در دل خود داغ آرزوی محمد را دارم.
دولت جامی بس اینکه می گذراند
عمر گرامی به گفت و گوی محمد
هوش مصنوعی: زندگی خوش و با ارزش او به خاطر گفتمان و محاوره با محمد می‌گذرد.
لیس کلامی یفی بنعت کماله
صل الهی علی النبی و آله
هوش مصنوعی: هیچ کلامی نمی‌تواند توصیف‌کننده کمالات و بزرگی پیامبر و خاندان او باشد.

حاشیه ها

1399/05/06 19:08
آرمین عبدالحسینی

این شعر زیبا بر اساس شعر معروف شیخ الشعرا سعدی شیرازی می باشد:
ماه فرو ماند از جمال محمد
سرو نباشد به اعتدال محمد