گنجور

بخش ۹

حکیمی با پسر خود گفت: باید که بامداد از خانه بیرون نیایی تا نخست به طعامی لب نگشایی، زیرا که سیری تخم حلم و بردباریست و گرسنگی مایه خشک مغزی و سبکساری

خوی خود را ز روزه تیره مکن
کز همه حلم و بردباری به
چون شود روزه مایه آزار
روزه خواری ز روزه داری به

چون گرسنه باشی هر آش یا نان که بینی از طبیعت تو شهوت آن خیزد و به آشنایان که نشینی طامعه تو در ایشان آویزد

هرچه یابی به خانه از تر و خشک
به کز آن تا حد شبع بخوری
تا طعام کسان هوس نکنی
وز عطای خسان طمع ببری

چون میزبان بر کنار خوان نشیند و خود را در میان بیند طعمه از جگر خود خوری به که از نان او، و شربت از خون خود آشامی به که از خوان او

هرکه گوید خوان و نان من بکش
پای خویش از خوان و دست از نان او
تره ای کز بوستان خود خوری
خوشتر است از بره بریان او

اطلاعات

وزن: فعلاتن مفاعلن فعلن (خفیف مسدس مخبون)
قالب شعری: غزل/قصیده/قطعه
منبع اولیه: ویکی‌درج

* با انتخاب متن و لمس متن انتخابی می‌توانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.

برگردان به زبان ساده

حکیمی با پسر خود گفت: باید که بامداد از خانه بیرون نیایی تا نخست به طعامی لب نگشایی، زیرا که سیری تخم حلم و بردباریست و گرسنگی مایه خشک مغزی و سبکساری
هوش مصنوعی: حکیمی به پسرش گفت: باید صبح زود از خانه خارج نشوی تا ابتدا غذایی نخورده باشی، زیرا سیری می‌تواند دلیلی برای حلم و بردباری باشد و گرسنگی باعث نابجایی و سبکسری می‌شود.
خوی خود را ز روزه تیره مکن
کز همه حلم و بردباری به
هوش مصنوعی: خودت را به خاطر روزه تیره نکن، زیرا که از همه ویژگی‌های صبر و بردباری آسیب می‌بیند.
چون شود روزه مایه آزار
روزه خواری ز روزه داری به
هوش مصنوعی: وقتی که روزه داران روزه خود را به پایان می‌رسانند، روزه‌خواری و آزار دیگران بر آن‌ها تأثیر می‌گذارد و این نشان‌دهنده‌ی اهمیت روزه‌داری است.
چون گرسنه باشی هر آش یا نان که بینی از طبیعت تو شهوت آن خیزد و به آشنایان که نشینی طامعه تو در ایشان آویزد
هوش مصنوعی: وقتی گرسنه باشی، هر غذایی که ببینی، خواه نان باشد یا خورشت، به طور طبیعی تمایل شدیدی به آن پیدا می‌کنی و وقتی هم که با آشنایان هستی، توجهت به آن‌ها جلب می‌شود.
هرچه یابی به خانه از تر و خشک
به کز آن تا حد شبع بخوری
هوش مصنوعی: هر چیزی که از طبیعت، چه خشک و چه تر، به خانه بیاوری، تا حدی که ممکن است باید از آن استفاده کنی.
تا طعام کسان هوس نکنی
وز عطای خسان طمع ببری
هوش مصنوعی: برای دیگران طعام و خوراک تهیه نکن و از بخشش‌های حقیران امیدی نداشته باش.
چون میزبان بر کنار خوان نشیند و خود را در میان بیند طعمه از جگر خود خوری به که از نان او، و شربت از خون خود آشامی به که از خوان او
هوش مصنوعی: وقتی میزبان بر سر سفره بنشیند و خود را در میان ببیند، بهتر است که از دل خود و احساساتش بهره‌برداری کند تا اینکه از نان دیگران استفاده کند، و بجای نوشیدن شربت از دیگران، بهتر است از جان و روح خود بنوشد.
هرکه گوید خوان و نان من بکش
پای خویش از خوان و دست از نان او
هوش مصنوعی: هر کسی که بگوید که من به او کمک کنم و نان او را تأمین کنم، اگر به خودش توجه نکند و از نان من استفاده کند، باید از این همکاری دست بکشد.
تره ای کز بوستان خود خوری
خوشتر است از بره بریان او
هوش مصنوعی: تره‌ای که خودت از باغ خود بچینی، بهتر از بره‌ی بریان دیگری است.