گنجور

بخش ۳

یکی از حکما گفته است: چهل دفتر در حکمت نوشتم و به آن منتفع نگشتم، چهل کلمه از آن اختیار کردم، از آن نیز بهره به دست نیاوردم چهار کلمه از آن برگزیدم در آن یافتم آنچه می طلبیدم:

اول آن که زنان را چون مردان محل اعتماد نگردان، زیرا که زن اگر چه از قبیله معتمدان آید از آن قبیل نیست که معتمدی را شاید.

عقل زن ناقص است و دینش نیز
هرگزش کامل اعتقاد مکن
گر بد است از وی اعتبار مگیر
ور نکو بر وی اعتماد مکن

دویم آن که به مال مغرور مشو اگر چه بسیار بود، زیرا که عاقبت پایمال حوادث روزگار شود.

مغرور مشو به مال چون بی خبران
زیرا که بود مال چو ابر گذران
ابر گذران اگر چه گوهر بارد
خاطر ننهد مرد خردمند بر آن

سیم آن که اسرار نهان داشتنی خود را به هیچ دوست در میان منه، زیراکه بسیار باشد که در دوستی خلل افتد و به دشمنی بدل گردد.

ای پسر سری کش از دشمن نهفتن لازم است
به که از افشای آن با دوستان کم دم زنی
دیده ام بسیار از سیر سپهر کج نهاد
دوستان دشمن شوند و دوستیها دشمنی

چهارم آن که جز علمی را فرانگیری که به ترک آن بزهمند میری از فضولی بگریز و آنچه ضروریست در آن آویز.

علمی که ناگزیر تو باشد بدان گرای
وان را کز آن گزیر بود جستجو مکن
وان دم که حاصل تو شود علم ناگزیر
غیر از عمل به موجب آن آرزو مکن

اطلاعات

وزن: فعلاتن مفاعلن فعلن (خفیف مسدس مخبون)
قالب شعری: غزل/قصیده/قطعه
منبع اولیه: ویکی‌درج

* با انتخاب متن و لمس متن انتخابی می‌توانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.

برگردان به زبان ساده

یکی از حکما گفته است: چهل دفتر در حکمت نوشتم و به آن منتفع نگشتم، چهل کلمه از آن اختیار کردم، از آن نیز بهره به دست نیاوردم چهار کلمه از آن برگزیدم در آن یافتم آنچه می طلبیدم:
هوش مصنوعی: یکی از حکما گفته است که چهل دفتر در زمینه حکمت نوشته و از آن بهره‌ای نبرده است. سپس از آن چهل دفتر، چهل کلمه را انتخاب کرده و باز هم نتوانسته از آن‌ها استفاده کند. در نهایت، چهار کلمه را برگزیده و در آن‌ها چیزی را که می‌خواست، پیدا کرده است.
اول آن که زنان را چون مردان محل اعتماد نگردان، زیرا که زن اگر چه از قبیله معتمدان آید از آن قبیل نیست که معتمدی را شاید.
هوش مصنوعی: نخست اینکه نباید به زنان به اندازه مردان اعتماد کرد، چرا که حتی اگر زن از خانوادگی معتبر باشد، او نمی‌تواند مانند یک مرد معتبر مورد اعتماد قرار گیرد.
عقل زن ناقص است و دینش نیز
هرگزش کامل اعتقاد مکن
هوش مصنوعی: زنان در درک و فهم برخی از امور کاستی دارند و اعتقادات دینی آن‌ها هم هیچ‌گاه به طور کامل صحیح و بی‌نقص نیست.
گر بد است از وی اعتبار مگیر
ور نکو بر وی اعتماد مکن
هوش مصنوعی: اگر چیزی از او بد است، به اعتبارش توجه نکن و اگر خوب است، به او اعتماد نکن.
دویم آن که به مال مغرور مشو اگر چه بسیار بود، زیرا که عاقبت پایمال حوادث روزگار شود.
هوش مصنوعی: دومین موضوع این است که به مال و ثروت خود مغرور نشوید، حتی اگر بسیار زیاد باشد، زیرا در نهایت ممکن است تحت تاثیر حوادث و اتفاقات زمان از بین برود یا آسیب ببیند.
مغرور مشو به مال چون بی خبران
زیرا که بود مال چو ابر گذران
هوش مصنوعی: به مال و ثروت خود مغرور نشو مانند افرادی که از حقیقت بی‌خبرند، زیرا مال همانند ابری است که زودگذر و ناپایدار است.
ابر گذران اگر چه گوهر بارد
خاطر ننهد مرد خردمند بر آن
هوش مصنوعی: ابرهای زودگذر اگرچه طلا و جواهر می‌بارند، اما مرد دانا به آنچه که اتفاقی و زودگذر است، توجهی نمی‌کند.
سیم آن که اسرار نهان داشتنی خود را به هیچ دوست در میان منه، زیراکه بسیار باشد که در دوستی خلل افتد و به دشمنی بدل گردد.
هوش مصنوعی: سعی کن رازهای شخصی‌ات را با هیچ دوستی در میان نگذاری، چرا که ممکن است روابط دوستانه خراب شود و به دشمنی تبدیل گردد.
ای پسر سری کش از دشمن نهفتن لازم است
به که از افشای آن با دوستان کم دم زنی
هوش مصنوعی: ای پسر، بهتر است که رازهایت را از دشمنان پنهان کنی، تا اینکه با دوستانت درباره آن‌ها سخن بگویی و افشاگری کنی.
دیده ام بسیار از سیر سپهر کج نهاد
دوستان دشمن شوند و دوستیها دشمنی
هوش مصنوعی: من در طول زندگی‌ام دیده‌ام که چگونه تغییرات و ناملایمات زمان می‌توانند روابط دوستانه را به دشمنی تبدیل کنند و حتی کسانی که روزی نزدیک‌ترین دوست بودند، به سبب پیچیدگی‌های زندگی، رو به دشمنی بیاورند.
چهارم آن که جز علمی را فرانگیری که به ترک آن بزهمند میری از فضولی بگریز و آنچه ضروریست در آن آویز.
هوش مصنوعی: چهارم این است که فقط به کسب علمی بپرداز که ترک آن موجب ضرر تو نشود. از مشغول شدن به کارهای بی‌فایده دوری کن و بر آنچه برای تو ضروری است تمرکز کن.
علمی که ناگزیر تو باشد بدان گرای
وان را کز آن گزیر بود جستجو مکن
هوش مصنوعی: اگر علمی هست که ناچار به یادگیری آن هستی، به سمت آن برو. اما اگر علمی وجود دارد که از آن دوری می‌کنی، به دنبالش نرو.
وان دم که حاصل تو شود علم ناگزیر
غیر از عمل به موجب آن آرزو مکن
هوش مصنوعی: زمانی که آگاهی و دانشی به دست می‌آوری، هرگز به آرزوهایی که بدون عمل به آن علم به وجود می‌آیند فکر نکن.