جامیخاتمهٔ کتاب
در دل چنان می گشت و در خاطر چنان می گذشت که این نامه به زودی به آخر نه انجامد و خامه در طی مقاصد آن حالیا از جنبش نیارامد اما چون آیینه طبع گوینده زنگ ملالت گرفت و به صیقل صدق رغبت شنونده صقالت نپذیرفت بدینقدر اقتصار افتاد.
بسط کن جامیا بسیط سخن
که ازان خوبتر بساطی نیست
لیک خامش نشین و دم درکش
طبع را گر در آن نشاطی نیست
نیست کافی نشاط طبع تو نیز
اگر از سامع انبساطی نیست
و هرچه از مقوله نظم گذشته و به ناظمی منسوب نگشته زاده طبع محرر این رساله است و نتیجه فکر مقرر این مقاله.
جامی هرجا که نامه ای انشاء آراست
از گفته کس به عاریت هیچ نخواست
آن را که ز صنع خود دکان پرکالاست
دلالی کالای کسانش نه سزاست
امید به مکارم اخلاق مطالعه کنندگان آنکه چون بر خللی مطلع شوند به ذیل عفو و اغماض بپوشند و در افشای آن به زبان عیب و اعتراض نکوشند.
چون ببینی ز آشنا عیبی
گر به بیگانگان نگویی به
زانکه در کیش آخراندیشان
عیب پوشی ز عیب جویی به
قطعه تاریخ قطع اطناب اطناب و طی اسباب اسهاب.
تک و پوی خامه درین طرفه نامه
که جامی بدو کرد طبع آزمایی
به وقتی شد آخر که تاریخ هجرت
شود نهصد ار هشت بر وی فزایی
و مسئول من الله ذی الجلال و الاکرام
الظفر بنیل المرام الفوز بحسن
الاختتام و الصلاة و السلام علی محمد و آله البررة الکرام.
اطلاعات
وزن: فعلاتن مفاعلن فعلن (خفیف مسدس مخبون)
قالب شعری: غزل/قصیده/قطعه
منبع اولیه: ویکی‌درج
* با انتخاب متن و لمس متن انتخابی می‌توانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.
برگردان به زبان ساده
در دل چنان می گشت و در خاطر چنان می گذشت که این نامه به زودی به آخر نه انجامد و خامه در طی مقاصد آن حالیا از جنبش نیارامد اما چون آیینه طبع گوینده زنگ ملالت گرفت و به صیقل صدق رغبت شنونده صقالت نپذیرفت بدینقدر اقتصار افتاد.
هوش مصنوعی: در دل به این فکر می‌کرد که این نامه هرگز به پایان نخواهد رسید و نویسنده همچنان مشغول نوشتن بود. اما وقتی که کلمات با بی‌حوصلگی و کسالت همراه شد و دیگر جذابیتی برای شنونده نداشت، تصمیم گرفت به همین مقدار اکتفا کند و نوشتن را متوقف کند.
بسط کن جامیا بسیط سخن
که ازان خوبتر بساطی نیست
هوش مصنوعی: بیشتر از این صحبت کن و به گسترش موضوع بپرداز، چون هیچ چیزی بهتر از این گفتگو وجود ندارد.
لیک خامش نشین و دم درکش
طبع را گر در آن نشاطی نیست
هوش مصنوعی: اما سکوت کن و خودت را کنار بکش، اگر در این حالتی که هستی، نشاطی وجود ندارد.
نیست کافی نشاط طبع تو نیز
اگر از سامع انبساطی نیست
هوش مصنوعی: اگر خودت انرژی و شوق کافی نداری، خوشحالی و نشاط دیگران هم برای تو کافی نخواهد بود.
و هرچه از مقوله نظم گذشته و به ناظمی منسوب نگشته زاده طبع محرر این رساله است و نتیجه فکر مقرر این مقاله.
هوش مصنوعی: هر آنچه که از موضوع نظم خارج شده و به نظم نسبت داده نشده است، حاصل خلاقیت نویسنده این رساله و نتیجه تفکر او در این مقاله است.
جامی هرجا که نامه ای انشاء آراست
از گفته کس به عاریت هیچ نخواست
هوش مصنوعی: هر جا که جامی نوشته ای زیبا و پرمعنا داشته، هیچ وقت از کلمات دیگران به عنوان قرض استفاده نکرده است.
آن را که ز صنع خود دکان پرکالاست
دلالی کالای کسانش نه سزاست
هوش مصنوعی: هر کس که استعداد و توانایی خود را به خوبی شناخته و از آن بهره‌برداری می‌کند، نیاز ندارد که در فروش کالاهای دیگران نقش داشته باشد.
امید به مکارم اخلاق مطالعه کنندگان آنکه چون بر خللی مطلع شوند به ذیل عفو و اغماض بپوشند و در افشای آن به زبان عیب و اعتراض نکوشند.
هوش مصنوعی: امید است که کسانی که به مکارم اخلاق آشنا هستند، وقتی از نقص‌هایی مطلع می‌شوند، آن را با عفو و گذشت پوشش دهند و به جای افشای آن عیب‌ها و اعتراض به آن‌ها، به شکل مثبت‌تری برخورد کنند.
چون ببینی ز آشنا عیبی
گر به بیگانگان نگویی به
هوش مصنوعی: اگر عیبی از دوست خود دیدی، آن را به دیگران نگو.
زانکه در کیش آخراندیشان
عیب پوشی ز عیب جویی به
هوش مصنوعی: به این دلیل که در مکتب افرادی که آخرین افکار را دارند، مخفی کردن عیب‌ها از عیب‌جویی بهتر است.
قطعه تاریخ قطع اطناب اطناب و طی اسباب اسهاب.
هوش مصنوعی: تاریخ بخش‌هایی از زمان را که به طرز غیرضروری طولانی یا پیچیده شده است، بررسی و تحلیل می‌کند.
تک و پوی خامه درین طرفه نامه
که جامی بدو کرد طبع آزمایی
هوش مصنوعی: در اینجا اشاره به قلمی است که با نوشتن خود بر روی کاغذ، خلاقیت و نیروی تفکر را به نمایش می‌گذارد، گویی که نظمی زیبا و هنری از دل آن بیرون می‌آید. به عبارتی، این قلم باعث بروز تفکرات جدید و جذاب می‌شود.
به وقتی شد آخر که تاریخ هجرت
شود نهصد ار هشت بر وی فزایی
هوش مصنوعی: زمانی فرا می‌رسد که تاریخ هجرت به نهصد و هشت سال اضافه می‌شود.
و مسئول من الله ذی الجلال و الاکرام
الظفر بنیل المرام الفوز بحسن
هوش مصنوعی: من تنها به خداوند جلیل و بزرگ مسئول هستم که مرا به خواسته‌هایم برساند و به نیکی‌ها موفق کند.
الاختتام و الصلاة و السلام علی محمد و آله البررة الکرام.
هوش مصنوعی: پایان کلام و درود و سلام بر محمد و اهل شریف و نیکوکار او.