گنجور

بخش ۹۹ - مناجات در انتقال از تواضع به حلم و مدارا

ای وجود همه پیش تو عدم
چرخ را پشت تواضع ز تو خم
با همه رفعت خود عرش برین
بر درت روی مذلت به زمین
هر که خود را به رهت خوار افکند
کنگر عزت خود ساخت بلند
همه را عزت و خواری از توست
مکنت کارگزاری از توست
ما به خونخواری خواریت خوشیم
از کسان منت عزت نکشیم
عزتی کان نه ز تو خواری ماست
خواریی کز تو سبکباری ماست
جامی از عزت و خواری رسته
کمر شکرگزاری بسته
کز تواضع چو سر افراختیش
سایه بر کبر نینداختیش
نیستش چون به سر از کبر کلاه
دارش از خاصیت کبر نگاه
به کف خشم عنان مسپارش
روی در حلم و مدارا دارش

اطلاعات

وزن: فعلاتن فعلاتن فعلن (رمل مسدس مخبون محذوف)
قالب شعری: مثنوی
منبع اولیه: ویکی‌درج

* با انتخاب متن و لمس متن انتخابی می‌توانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.

برگردان به زبان ساده

ای وجود همه پیش تو عدم
چرخ را پشت تواضع ز تو خم
هوش مصنوعی: ای هستی، تمام موجودات در برابر تو مانند عدم هستند و چرخ زمان به خاطر تو، در تواضع و فروتنی خم شده است.
با همه رفعت خود عرش برین
بر درت روی مذلت به زمین
هوش مصنوعی: با وجود اینکه عرش و مقام بلندی داری، اما در برابر تو به زمین می‌افتم و حالت ذلت می‌گیرم.
هر که خود را به رهت خوار افکند
کنگر عزت خود ساخت بلند
هوش مصنوعی: هر کسی که به خاطر تو خود را کوچک و بی‌اهمیت جلوه دهد، در واقع منزلت و بزرگی خود را بالا برده است.
همه را عزت و خواری از توست
مکنت کارگزاری از توست
هوش مصنوعی: عزت و ذلت همه به دست توست و اینکه چه کسی در مقام و جایگاه بالایی قرار بگیرد یا نه، به تو بستگی دارد.
ما به خونخواری خواریت خوشیم
از کسان منت عزت نکشیم
هوش مصنوعی: ما از بی‌احترامی و تحقیر دیگران خوشمان می‌آید و تحمل نمی‌کنیم که کسی به ما ناز کند و عزت و احترام جویای ما باشد.
عزتی کان نه ز تو خواری ماست
خواریی کز تو سبکباری ماست
هوش مصنوعی: عزتی که ما به دست می‌آوریم، نه به خاطر خود ماست بلکه ناشی از تواضع و فروتنی ماست. این تواضع و فروتنی از طرف توست که به ما آرامش می‌دهد و ما را سبک‌بار می‌کند.
جامی از عزت و خواری رسته
کمر شکرگزاری بسته
هوش مصنوعی: کسی که از مقام و منزلت بالا برخوردار شده و از ذلت و حقارت دور شده، کمر به سپاسگزاری و قدردانی بسته است.
کز تواضع چو سر افراختیش
سایه بر کبر نینداختیش
هوش مصنوعی: این جمله به این معناست که وقتی کسی در تواضع و فروتنی خود سر بلند کند، سایه‌ای از خودخواهی و تکبر بر دیگران نمی‌افکند. به عبارتی دیگر، هنگامیکه فردی متواضع است، اثر منفی از خود بر جای نمی‌گذارد و دیگران را تحت تأثیر غرور و خودبزرگ‌بینی خود قرار نمی‌دهد.
نیستش چون به سر از کبر کلاه
دارش از خاصیت کبر نگاه
هوش مصنوعی: کسی که به خاطر غرورش از کلاهش بیشتر به خود می‌بالد، در واقع از خاصیت‌های آن غرور و خودپسندی خبر ندارد.
به کف خشم عنان مسپارش
روی در حلم و مدارا دارش
هوش مصنوعی: خشم خود را کنترل کن و آن را تحت تأثیر رفتارهای معقول و منطقی‌ات قرار بده.