گنجور

بخش ۷۸ - مناجات در طلب حیا از نقایص بشریت و تحقیق به خصایص حریت

ای اولی اجنحه مرغان سر خویش
برده از شرم تو زیر پر خویش
کار آدم ز حیایت شده سخت
ستر خود ساخته از برگ درخت
شب ز انجم نظر افروخته ایست
چشم خجلت به زمین دوخته ایست
صبحدم گرد درت کار سپهر
اشکریزی بود از گرمی مهر
بنده جامی که کمین بدنه توست
در ره عجز سرافکنده توست
چون مه آورده رخ اندر کمی است
حلقه گشته به در محرمی است
محرم حلقه رازش گردان
وز در بیهده بازش گردان
گر بود حرص و هوا را بنده
ساز ازان بندگیش شرمنده
چون به شرمندگی افتاده شود
هر چه شرم آرد ازان ساده شود
زن رقم بر ورق سادگیش
حرف آزادی و آزادگیش

اطلاعات

وزن: فعلاتن فعلاتن فعلن (رمل مسدس مخبون محذوف)
قالب شعری: مثنوی
منبع اولیه: ویکی‌درج

* با انتخاب متن و لمس متن انتخابی می‌توانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.

برگردان به زبان ساده

ای اولی اجنحه مرغان سر خویش
برده از شرم تو زیر پر خویش
هوش مصنوعی: ای کسی که با وجود زیبایی‌ات، پرندگان سر خود را از شرم تو زیر بال‌هایشان پنهان کرده‌اند.
کار آدم ز حیایت شده سخت
ستر خود ساخته از برگ درخت
هوش مصنوعی: انسان به دلیل شرم و حیا، کارش دشوار شده و برای پوشش خود از برگ درختان استفاده کرده است.
شب ز انجم نظر افروخته ایست
چشم خجلت به زمین دوخته ایست
هوش مصنوعی: شب پر از ستاره‌های درخشان است و چشم خجالت، به زمین دوخته شده است.
صبحدم گرد درت کار سپهر
اشکریزی بود از گرمی مهر
هوش مصنوعی: صبح، دور در تو، نشانه‌ای از چرخش آسمان وجود داشت که از حرارت آفتاب بود.
بنده جامی که کمین بدنه توست
در ره عجز سرافکنده توست
هوش مصنوعی: من در حالتی هستم که در مقابل زیبایی و جذبه تو، مثل کسی که در برابر ناتوانی‌اش سر در می‌آورد، خاضع و مؤدبانه ایستاده‌ام.
چون مه آورده رخ اندر کمی است
حلقه گشته به در محرمی است
هوش مصنوعی: چون ماه با چهره‌اش وارد شده، در اینجا کم و کسری وجود دارد و حلقه‌ای از دوستان دور هم جمع شده‌اند.
محرم حلقه رازش گردان
وز در بیهده بازش گردان
هوش مصنوعی: به کسانی که به رازها و مطالب خصوصی دسترسی دارند، اجازه بده که در این دایره بمانند و از درهایی که به جایی نمی‌رسند، دوری کنند.
گر بود حرص و هوا را بنده
ساز ازان بندگیش شرمنده
هوش مصنوعی: اگر انسان به حرص و خواسته‌های نفسانی خود بنده باشد، به خاطر بندگی‌اش از این وضعیت شرمنده خواهد بود.
چون به شرمندگی افتاده شود
هر چه شرم آرد ازان ساده شود
هوش مصنوعی: زمانی که انسانی به خاطر افشای عیب یا خطایی شرمنده می‌شود، سرانجام آن عیب یا خطا برای او عادی و ساده می‌شود.
زن رقم بر ورق سادگیش
حرف آزادی و آزادگیش
هوش مصنوعی: زن، با سادگی خود در کلامش آزادی را به تصویر می‌کشد و نشان‌دهنده روح آزادگی‌اش است.