گنجور » جامی » هفت اورنگ » سبحة‌الابرار » بخش ۶۴ - عقد نوزدهم در محبت که میل دل است به مطالعه کمال صفات و انجذاب روح به مشاهده جمال ذات

جامی

بخش ۶۴ - عقد نوزدهم در محبت که میل دل است به مطالعه کمال صفات و انجذاب روح به مشاهده جمال ذات

ای دلت شاه سراپرده عشق

جان تو زخم بلا خورده عشق

عشق پروانه شمع ازل است

داغ پروانگیش لم یزل است

بی قراری سپهر از عشق است

گرم رفتاری مهر از عشق است

خاک یک جرعه ازان جام گرفت

که درین دایره آرام گرفت

دل بی عشق تن بی جان است

جان ازو زنده جاویدان است

گوهر زندگی از عشق طلب

گنج پایندگی از عشق طلب

مرده خوان هر که نه از وی زنده ست

نیست دان هر چه نه زو پاینده ست

عشق هر جا بود اکسیرگر است

مس ز خاصیت اکسیر زر است

گونه چون زر عشاق گواست

کانچه شد گفته بود روشن و راست

عشق نی کار جهان ساختن است

بلکه نقد دل و جان باختن است

عشق نی دلق بقا دوختن است

بلکه با داغ فنا سوختن است

عاشق آن دان که ز خود باز رهد

نغمه ترک خودی ساز دهد

نه ره دولت و دنیا سپرد

نه سوی نعمت عقبی نگرد

قبله همت او دوست بود

هر چه جز دوست همه پوست بود

آنچه با دوست دهد پیوندش

شود از فرط محبت بندش

گر دمد خار ز پیرامن او

که سوی دوست کشد دامن او

بود آن خار به از گلزارش

عین راحت شمرد آزارش

وانچه از دوست حجابش گردد

بر رخ وصل نقابش گردد

گرچه خود مردمک دیده بود

پیش چشمش نه پسندیده بود

غم او شادی جانش باشد

نام او ورد زبانش باشد

گر به ذکرش گذراند همه سال

ننشیند به دلش گرد ملال

گوی گردد خم چوگانش را

سر نهد ضربت فرمانش را

نزند دم چو بگوید که بمیر

شود از جام اجل جرعه پذیر

نشود رنجه ز بد خوبی او

نزید جز به رضا جویی او

ترک خشنودی اغیار کند

به رضای دل او کار کند

خیره ماند چو جمالش بیند

لال گردد چو دلالش بیند

باشد از لذت صحبت رقصان

لیک شوقش نپذیرد نقصان

هر دمش حیرت دیگر زاید

هر نفس شوق دگر افزاید

گرچه در بحر بود کشتی وار

عاقبت خشک لب آید به کنار

هر نفس صد نفر از حور و پری

گر کند بر نظرش جلوه گری

کم فتد جانب آنها نظرش

نفرت افزون شود از هر نفرش

غنچه سان باشدش از روز بهی

دل پر از یار و ز اغیار تهی

نه چو نرگس که چو بگشاید چشم

بر همه خار و گلش آید چشم

گل همان در نظرش خار همان

نشود بهر گل از خار رمان

به رخ تازه گل و خشک گیاه

نکند جز به یکی چشم نگاه

نیست این قاعده عشق و وفا

نیست این لازمه صدق و صفا

یا مکن بیهده از عشق خروش

یا نظر زانچه نه معشوق بپوش

بخش ۶۳ - مناجات در مقام رضا طلبیدن و از آنجا رخت به سر منزل محبت کشیدن: ای رضا بخش ریاضت کیشان بخش ۶۵ - حکایت آن پیر خمیده پشت که در طریق محبت قالب راست بر زمین ننهاد و به سبب کجروی خود از نظر معشوق راست بین افتاد: چارده ساله مهی بر لب بام

اطلاعات

وزن: فعلاتن فعلاتن فعلن (رمل مسدس مخبون محذوف)

قالب شعری: مثنوی

منبع اولیه: ویکی‌درج

* با انتخاب متن و لمس متن انتخابی می‌توانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.

حاشیه ها

1397/07/15 12:10

محمد سالمی

با سلام. به نظر حقیر بیت زیر اشکال نگارشی دارد:
عاشق آن دان که ز خود بازرهد!
نغمهٔ ترک خودی سازدهد
درست آن به صورت زیر است:
عاشق آن دان که ز خود باز رهد!
نغمهٔ ترک خودی ساز دهد

1397/07/15 12:10

محمد سالمی

سلام. به نظر حقیر بیت زیر اشکال نگارشی دارد:
عشق هر جا بود اکسیر گرست
مس ز خاصیت اکسیر زرست
و صحیح آن به این صورت است:
عشق هر جا بود اکسیرگر است
مس ز خاصیت اکسیر زر است

1400/07/02 16:10

شیرین

این شعر زیبا را شهریار رومی در آهنگ "زنده جاویدان" بسیار زیبا خوانده‌اند.