گنجور

بخش ۷۲ - حکایت بر سبیل تمثیل

زنگی روی چون در دوزخ
بینیی همچو موری مطبخ
ننمودی به پیش رویش زشت
لاف کافوری ار زدی انگشت
چشم ها گرد و چشمخانه مغاک
گردکان در کوی فتاده ز خاک
دو لبش طبع کوب و دل رنجان
همچو بر روی هم دو بادنجان
دهنش در خیال فرزانه
فرجه ای ز کدوی پر دانه
دید آیینه ای به ره برداشت
بر تماشای خویش دیده گماشت
هر چه از عیب خود معاینه دید
همه را از صفات آینه دید
گفت اگر روی بودیت چو من
صد کرامت فزودیت چو من
خواری تو ز بد سرشتی توست
بر ره افکندنت ز زشتی توست
اگرش چشم تیزبین بودی
گفت و گویش نه اینچنین بودی
عیبها را همه ز خود دیدی
طعن آیینه کم پسندیدی
مرد دانا به هر چه در نگرد
عیب بگذارد و هنر نگرد
هست در عیبها هنر بینی
از میان صدف گهر چینی
بر هنر هر که عیب بگزیند
از میان گهر صدف چیند

اطلاعات

وزن: فعلاتن مفاعلن فعلن (خفیف مسدس مخبون)
قالب شعری: مثنوی
منبع اولیه: ویکی‌درج

* با انتخاب متن و لمس متن انتخابی می‌توانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.

برگردان به زبان ساده

زنگی روی چون در دوزخ
بینیی همچو موری مطبخ
هوش مصنوعی: وقتی به زنگی که در دوزخ است نگاه می‌کنی، مثل مورچه‌ای در آشپزخانه می‌مانی.
ننمودی به پیش رویش زشت
لاف کافوری ار زدی انگشت
هوش مصنوعی: تو در حضور او هیچ‌گاه به طور زشت و بی‌فایده خود را بزرگ نکن که حتی اگر عطر کافور هم به خود بمالی، باز هم به حسرتی شایسته نخواهد بود.
چشم ها گرد و چشمخانه مغاک
گردکان در کوی فتاده ز خاک
هوش مصنوعی: چشم‌ها مانند چاله‌ای عمیق هستند و در کوی عشق، گرد و غبار بر آن‌ها نشسته است.
دو لبش طبع کوب و دل رنجان
همچو بر روی هم دو بادنجان
هوش مصنوعی: گفتار و رفتار او شبیه به صدای دلنشینی است که دل را می‌آزارد، مانند دو بادنجان که کنار هم قرار گرفته‌اند.
دهنش در خیال فرزانه
فرجه ای ز کدوی پر دانه
هوش مصنوعی: دهنش به فکر بهشتی است که به او فرصت و خوشی می‌دهد، مثل کدوهایی که دانه‌های زیادی دارند و پرثمر هستند.
دید آیینه ای به ره برداشت
بر تماشای خویش دیده گماشت
هوش مصنوعی: آینه‌ای بر سر راه خود مشاهده کرد و چشمانش را به تماشای تصویرش در آن دوخت.
هر چه از عیب خود معاینه دید
همه را از صفات آینه دید
هوش مصنوعی: هر چه عیب و نقصی در خود دیدم، همه را به صورت صفات یک آینه مشاهده کردم.
گفت اگر روی بودیت چو من
صد کرامت فزودیت چو من
هوش مصنوعی: اگر چهره‌ات مانند من زیبا باشد، تو نیز همانند من دارای ویژگی‌های شگفت‌انگیز و فضایل زیادی خواهی بود.
خواری تو ز بد سرشتی توست
بر ره افکندنت ز زشتی توست
هوش مصنوعی: خوار بودن تو به خاطر ویژگی‌های ناپسند خودت است و به همین دلیل است که مشکلات و سختی‌ها در زندگی‌ات پیش می‌آید.
اگرش چشم تیزبین بودی
گفت و گویش نه اینچنین بودی
هوش مصنوعی: اگر چشم تیزبینی داشتی، گفتگویت به این شکل نمی‌بود.
عیبها را همه ز خود دیدی
طعن آیینه کم پسندیدی
هوش مصنوعی: عيب‌های خودت را همیشه در آینه دیدی و از آن انتقاد کردی، اما به خودت کمتر توجه کردی.
مرد دانا به هر چه در نگرد
عیب بگذارد و هنر نگرد
هوش مصنوعی: مرد عاقل در هر چیزی که نگاه کند، نقص‌ها را می‌بیند و نقاط قوت را نیز شناسایی می‌کند.
هست در عیبها هنر بینی
از میان صدف گهر چینی
هوش مصنوعی: در عیب‌ها نیز نوعی زیبایی و هنر وجود دارد، مانند اینکه از درون صدف، مروارید درخشانی پیدا می‌شود.
بر هنر هر که عیب بگزیند
از میان گهر صدف چیند
هوش مصنوعی: هر کسی که بخواهد به هنر عیبی بگیرد، مانند این است که از میان جواهرات، فقط دانه‌های بی‌ارزش را انتخاب می‌کند.