گنجور

بخش ۳۳ - اشارت به تقسیم حیرت محمود و مذموم

معنی حیرت ار شود مقسوم
غیر محمود نیست یا مذموم
آنست مذموم کز شکوک و شبه
بسته گردد به سوی مقصد ره
هست در راه سعی و کوی طلب
شرط اول تعین مطلب
وجهه قصد ناشده ممتاز
طایر سعی چون کند پرواز
در بیابان دو ره چو پیش آید
که یکی زان دو کعبه را شاید
تا به تعیین ندانی آن ره را
کی بریدن توانی آن ره را
لیک تعیین ره به جزم و یقین
که نه شک را شوی رهی و رهین
به امارات عقل دان و حواس
یا به تقلید مرد راه شناس
یا به الهام و کشف ربانی
که مر آن را خلاف نتوانی
گر نباشد یکی ازین سه دلیل
باز مانی ز راه خوار و ذلیل
ره زند بر تو غول حیرانی
بلکه غولی شوی بیابانی
چون تو را سر حیرت مذموم
شد به تفصیل ازین سخن معلوم
آن بود شرع حیرت محمود
که کشی برقع از رخ مقصود
لمعات جمال قدس قدم
بر تو تابد ز اوج فضل و کرم
هر زمان لمعه دگر بینی
هر نفس میوه دگر چینی
سازدت اصطلام آن لمعات
فارغ از مبدعات و مخترعات
خورد و خوابت تمام بربایند
بر تو درهای فیض بگشایند
گم شوی جاودان ز هستی خویش
ساده گردی ز خود پرستی خویش
صد بد و نیک بگذرد به سرت
که نباشد ز خویشتن خبرت

اطلاعات

وزن: فعلاتن مفاعلن فعلن (خفیف مسدس مخبون)
قالب شعری: مثنوی
منبع اولیه: ویکی‌درج

* با انتخاب متن و لمس متن انتخابی می‌توانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.

برگردان به زبان ساده

معنی حیرت ار شود مقسوم
غیر محمود نیست یا مذموم
هوش مصنوعی: اگر تعجب و شگفتی از چیزی بوجود آید که به غیر از خوبی و نیکی باشد، آن حیرت ناپسند و غیرقابل قبول است.
آنست مذموم کز شکوک و شبه
بسته گردد به سوی مقصد ره
هوش مصنوعی: چیزی که ناپسند و نادرست است، این است که انسان به خاطر تردیدها و شبهات به سمت هدف خود گام بردارد و در این مسیر دچار سردرگمی شود.
هست در راه سعی و کوی طلب
شرط اول تعین مطلب
هوش مصنوعی: برای رسیدن به هدف و موفقیت در مسیر تلاش و جستجو، نخستین شرط، مشخص کردن و تعیین موضوع یا مقصود است.
وجهه قصد ناشده ممتاز
طایر سعی چون کند پرواز
هوش مصنوعی: پرنده‌ای که به هدفی نرسیده و ممتاز است، چگونه می‌تواند پرواز کند؟
در بیابان دو ره چو پیش آید
که یکی زان دو کعبه را شاید
هوش مصنوعی: در دشت و بیابان، دو مسیر وجود دارد که یکی از آن‌ها به کعبه می‌رسد.
تا به تعیین ندانی آن ره را
کی بریدن توانی آن ره را
هوش مصنوعی: تا وقتی که ندانسته‌ای چه مسیری را باید انتخاب کنی، نمی‌توانی آن را درست بگذاری یا از آن عبور کنی.
لیک تعیین ره به جزم و یقین
که نه شک را شوی رهی و رهین
هوش مصنوعی: اما برای یافتن راه و مسیر مناسب، لازم است با قاطعیت و اطمینان عمل کنید، چرا که شک و تردید نمی‌تواند شما را به مقصدی برساند.
به امارات عقل دان و حواس
یا به تقلید مرد راه شناس
هوش مصنوعی: به عقل و درک خود اتکا کن و یا از کسانی که راه را می‌شناسند، الگو بگیر.
یا به الهام و کشف ربانی
که مر آن را خلاف نتوانی
هوش مصنوعی: این عبارت به معنای این است که گاهی انسان به الهام و شناختی از سوی خداوند دست می‌یابد که نمی‌تواند آن را انکار کند یا برعکس آن عمل کند. در واقع، این الهام و شناخت از موانع و محدودیت‌های معمول فراتر می‌رود و فرد را به سمت درک عمیق‌تری هدایت می‌کند که نمی‌توان آن را نادیده گرفت.
گر نباشد یکی ازین سه دلیل
باز مانی ز راه خوار و ذلیل
هوش مصنوعی: اگر یکی از این سه دلیل وجود نداشته باشد، تو در راهی خوار و ذلیل باقی خواهی ماند.
ره زند بر تو غول حیرانی
بلکه غولی شوی بیابانی
هوش مصنوعی: در مسیر زندگی ممکن است دچار سردرگمی و حیرت شوی، اما این احتمال وجود دارد که از آن شرایط بیرون بیایی و به انسانی قوی و مستقل تبدیل شوی.
چون تو را سر حیرت مذموم
شد به تفصیل ازین سخن معلوم
هوش مصنوعی: زمانی که شادی و شگفتی تو به حالت ناامیدی و بدبینی تبدیل شود، در این صورت، می‌توان به طور واضح از این موضوع سخن گفت.
آن بود شرع حیرت محمود
که کشی برقع از رخ مقصود
هوش مصنوعی: این جمله به این معناست که هر زمان که پرده‌ای از روی حقیقت برداشته شود، شگفتی و زیبایی آن حقیقت نمایان می‌شود. به عبارتی، وقتی ما متوجه عمق و زیبایی چیزی می‌شویم، حیرت و شگفتی‌ای در دل ما ایجاد می‌کند.
لمعات جمال قدس قدم
بر تو تابد ز اوج فضل و کرم
هوش مصنوعی: نور زیبایی‌های الهی از بلندی فضل و بخشش بر تو می‌تابد.
هر زمان لمعه دگر بینی
هر نفس میوه دگر چینی
هوش مصنوعی: هر بار که چیز جدیدی مشاهده می‌کنی، در هر نفسی که می‌کشی تجربه‌ای تازه را به دست می‌آوری.
سازدت اصطلام آن لمعات
فارغ از مبدعات و مخترعات
هوش مصنوعی: آهنگ تو، موسیقی‌ای است که از زرق و برق‌های بی‌معنا و چیزهای اختراعی و تازه دور است.
خورد و خوابت تمام بربایند
بر تو درهای فیض بگشایند
هوش مصنوعی: اگر روز و شب خود را صرف خوردن و خوابیدن کنی، درهای نعمت و لطف به سوی تو گشوده خواهد شد.
گم شوی جاودان ز هستی خویش
ساده گردی ز خود پرستی خویش
هوش مصنوعی: اگر از وجود خود دور شوی و در ساده‌زیستی فرو روی، در واقع می‌توانی به دنیای جاودانی دست یابی و از خودخواهی‌های خود رها شوی.
صد بد و نیک بگذرد به سرت
که نباشد ز خویشتن خبرت
هوش مصنوعی: این دنیا پر از خوب و بد است که به تو می‌گذرد، اما تو از حالت و احوال خود بی‌خبر هستی.