بخش ۲۴ - اشارت به آنکه تعلق خاطر طالبان راه حق که به آثار کونیه و تأمل در آن و توسل به آن در معرفت ذات و صفات حق سبحانه از این قبیل است
هست ازین جمله آنکه اهل نظر
که ندوزند چشم دل ز اثر
به تفکر شوند برخوردار
ز آیت فانظروا الی الآثار
در جمال اثر کنند نگاه
به مؤثر برند از آنجا راه
از وجود ذوات در هر حال
بر وجودش کنند استدلال
زانکه آن کش وجود نیست به خود
موجدی بایدش به حکم خرد
در فضای وجود ننهد پا
یک بنا بی عنایت بنا
نعت موجد وجوب می باید
کز تسلسل محال پیش آید
حال عالم به یک نظام و نسق
نیست الا دلیل وحدت حق
موجد کون اگر دو تا بودی
کار آن منتظم کجا بودی
صنع پاکش چو هست محکم و راست
می برد عقل پی که او داناست
نیست پوشیده بر ذوی الافهام
که حیات است شرط علم مدام
اختصاص حوادث اکوان
به مواقیت عالم و ازمان
بر ثبوت ارادت است دلیل
نکی نفی آن به رای علیل
اولا هر چه خواست کرد آخر
وصف قدرت ازین شود ظاهر
قس علی ذاک سایر الاوصاف
کین بود پیش هوشمند کفاف
من که اسرار عشق می گویم
راه ارباب فکر چون پویم
فکر سرگشتی ست در ره عشق
کی رود حکم فکر بر شه عشق
چون نماند کمال عشق جمال
لال گردد زبان استدلال
ای خوش آن کو جمال حق دیده
پرده های اثر بدریده
پردگی جلوه کرده بر نظرش
گشته نور شهود پرده درش
گل توحید بی شکی چیده
پرده و پردگی یکی دیده
بخش ۲۳ - حکایت بر سبیل تمثیل: هوشمندی بدید مجنون رابخش ۲۵ - در بیان آنکه روش عارف به خلاف ارباب فکر و نظر از مؤثر است به اثر: روش عارف نکو رفتار
اطلاعات
وزن: فعلاتن مفاعلن فعلن (خفیف مسدس مخبون)
قالب شعری: مثنوی
منبع اولیه: ویکیدرج
* با انتخاب متن و لمس متن انتخابی میتوانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.
برگردان به زبان ساده
هست ازین جمله آنکه اهل نظر
که ندوزند چشم دل ز اثر
هوش مصنوعی: مفهوم این بیت بیان میکند که افرادی که دارای بینش و تحلیل هستند، باید توجه خود را به نشانهها و آثار پیرامونشان معطوف کنند و از دیدن آنها غافل نشوند. این نگاه عمیق به زندگی و وقایع، به آنها کمک میکند تا بهتر درک کنند و از آنچه در اطرافشان میگذرد بهرهمند شوند.
به تفکر شوند برخوردار
ز آیت فانظروا الی الآثار
هوش مصنوعی: به فکر کردن بپردازید و از نشانهها و آثار آیهها عبرت بگیرید.
در جمال اثر کنند نگاه
به مؤثر برند از آنجا راه
هوش مصنوعی: نگاه به زیباییها و جذابیتها تأثیر میگذارد و از این طریق میتوانیم به سرچشمهها و اصول زیبایی نزدیکتر شویم.
از وجود ذوات در هر حال
بر وجودش کنند استدلال
هوش مصنوعی: از ویژگیهای موجودات در هر شرایطی بر وجود او دلیل میآورند.
زانکه آن کش وجود نیست به خود
موجدی بایدش به حکم خرد
هوش مصنوعی: زیرا آنچه که وجود ندارد، باید برایش از نظر عقل وجودی تصوری بیابیم.
در فضای وجود ننهد پا
یک بنا بی عنایت بنا
هوش مصنوعی: هیچ سازندهای بدون لطف و اراده خداوند در عالم وجود نمیتواند پایهگذاری کند.
نعت موجد وجوب می باید
کز تسلسل محال پیش آید
هوش مصنوعی: برای وجود یک چیز، لازم است که آن چیز را توصیف کنیم و از تحلیل آن به نتیجهای برسیم. در غیر این صورت، اگر به توصیف و تحلیل نپردازیم، به یک دور باطل و بیپایان دچار خواهیم شد که منطقی نیست.
حال عالم به یک نظام و نسق
نیست الا دلیل وحدت حق
هوش مصنوعی: اوضاع و احوال جهان به هیچ ترتیبی منظم نیست مگر به نشانهای از وحدت خداوند.
موجد کون اگر دو تا بودی
کار آن منتظم کجا بودی
هوش مصنوعی: اگر خالق جهان دو تا بود، کار آن در کجا میتوانست نظم پیدا کند؟
صنع پاکش چو هست محکم و راست
می برد عقل پی که او داناست
هوش مصنوعی: آفرینش او چون محکم و درست است، عقل به درستی پی میبرد که او آگاه و داناست.
نیست پوشیده بر ذوی الافهام
که حیات است شرط علم مدام
هوش مصنوعی: زندگی شرط لازم برای کسب دانش و فهمیدن است و این موضوع برای آنهایی که درک و فهم دارند، پنهان نیست.
اختصاص حوادث اکوان
به مواقیت عالم و ازمان
هوش مصنوعی: وقایع و حوادث دنیا به زمانها و مکانهای خاصی تعلق دارند و ارتباط نزدیک و وابستهای بین آنها وجود دارد.
بر ثبوت ارادت است دلیل
نکی نفی آن به رای علیل
هوش مصنوعی: دلیل قاطع بر وجود ارادت، خود وجود آن است و نفی کردن آن بر پایهی فکر بیمار و ناتوان نادرست است.
اولا هر چه خواست کرد آخر
وصف قدرت ازین شود ظاهر
هوش مصنوعی: نخست هر چه بخواهد انجام میدهد و در پایان، قدرت او به وضوح نمایان میشود.
قس علی ذاک سایر الاوصاف
کین بود پیش هوشمند کفاف
هوش مصنوعی: به دیگر ویژگیها نیز به همین ترتیب توجه کن، زیرا همه آنها در برابر ذهن هوشمند کافی و قابل درک هستند.
من که اسرار عشق می گویم
راه ارباب فکر چون پویم
هوش مصنوعی: من که رازهای عشق را بیان میکنم، چگونه میتوانم به دنیای تفکر و اندیشه برسم؟
فکر سرگشتی ست در ره عشق
کی رود حکم فکر بر شه عشق
هوش مصنوعی: فکر و اندیشه در مسیر عشق، سردرگم و بلاتکلیف است و نمیداند که آیا میتواند بر تصمیمگیریها و احساسات عشق تأثیر بگذارد یا خیر.
چون نماند کمال عشق جمال
لال گردد زبان استدلال
هوش مصنوعی: وقتی که عشق به کمال خود برسد و زیبایی آن کامل شود، زبان و قدرت استدلال ناتوان میشود و خاموش میگردد.
ای خوش آن کو جمال حق دیده
پرده های اثر بدریده
هوش مصنوعی: نیکوست که آن کسی که زیبایی حق را میبیند، پردههای مانع را کنار زده است.
پردگی جلوه کرده بر نظرش
گشته نور شهود پرده درش
هوش مصنوعی: زیبایی و جذابیتی که بر چهرهاش نمایان شده، همچون نوری است که در نگاهش به وضوح دیده میشود و پردهای که او را در بر گرفته، از بین رفته است.
گل توحید بی شکی چیده
پرده و پردگی یکی دیده
هوش مصنوعی: گل توحید به وضوح و بدون تردید، پردهها و حجابها را کنار زده و یکدلی و یگانگی را نمایان کرده است.