گنجور

بخش ۳۵ - امام شافعی گفت عمری گرد صوفیه گردیدم از ایشان دو سخن پسندیده شنیدم. یکی آنکه الوقت سیف قاطع و دیگر آنکه ان من العصمة ان لا تقدر

شاه دین شافعی مطلبی
گفت عمری پی خدا طلبی
کرده ام طوف گرد درویشان
نکته ای دو شنیده ام زیشان
هر دو پاکیزه و پسندیده
به ترازوی عقل سنجیده
وقت را گفته اند تیغ بران
که بود بی توقفی گذران
هر کجا تیز بگذرد چون تیغ
وانگردد به وای وای و دریغ
گرچه باشد گذشتش نفسی
لیک تاثیر او قویست بسی
اثرش بر دلی که می آید
ابدالابدین همی پاید
جهد کن کان اثر چنان باشد
که تو را آرزوی جان باشد
قاطع از بهر دشمن است این سیف
تو کشی دوست حیف باشد حیف
تیغ در دست توست دشمن کش
خاصه آن را که هست دشمن هش
هش چه چیزی است آگهی ز خدا
دشمن هش کدام نفس و هوا
نفس تو دشمن درونی تو
مابقی دشمن برونی تو
گر شود دشمن درونی نیست
باکی از دشمن برونی نیست
نفس اگر نیست در درون باقی
چه غم از دشمنان آفاقی
بلکه آفاقیان همه یارند
با تو آیین دوستی دارند
گرچه در قصد مال و جاه تواند
همه مانع کشان راه تواند
هست در راه فقر مصطفی
مال و جاه تو مانعان قوی
لیک از نفس بی مروت تو
دفع ایشان چو نیست قوت تو
لطف حق دیگری برانگیزد
که به یک حمله خونشان ریزد
تا تو آسوده راه حق سپری
هر چه جز راه حق ازان گذری
ظاهرا گرچه خصم و بدکار است
در حقیقت تو را مددگار است
وان که با نفس تو چه صبح و چه شام
می نهد گام سعی در پی کام
گر به صورت همی نماید دوست
به حقیقت عدوی جان تو اوست

اطلاعات

وزن: فعلاتن مفاعلن فعلن (خفیف مسدس مخبون)
قالب شعری: مثنوی
منبع اولیه: ویکی‌درج

* با انتخاب متن و لمس متن انتخابی می‌توانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.

برگردان به زبان ساده

شاه دین شافعی مطلبی
گفت عمری پی خدا طلبی
هوش مصنوعی: شیخ شافعی در پی جستجوی خداوند، موضوعی را بیان کرد که عمرش را صرف آن کرده است.
کرده ام طوف گرد درویشان
نکته ای دو شنیده ام زیشان
هوش مصنوعی: من در میان درویشان گشتی زدم و از آنها دو نکته شنیدم.
هر دو پاکیزه و پسندیده
به ترازوی عقل سنجیده
هوش مصنوعی: هر دو چیز، از نظر پاکیزگی و زیبایی، با عقل و اندیشه مقایسه و اندازه‌گیری می‌شوند.
وقت را گفته اند تیغ بران
که بود بی توقفی گذران
هوش مصنوعی: زمان مانند شمشیری تند و برنده است که بدون وقفه در حال گذر است.
هر کجا تیز بگذرد چون تیغ
وانگردد به وای وای و دریغ
هوش مصنوعی: هر جا که تیز و سریع حرکت کند، مانند تیغ، به سرعت از آنجا می‌گذرد و تنها باقی‌مانده‌اش حسرت و اندوه است.
گرچه باشد گذشتش نفسی
لیک تاثیر او قویست بسی
هوش مصنوعی: با اینکه زمان زیادی از او می‌گذرد، اما تأثیر او هنوز بسیار قوی است.
اثرش بر دلی که می آید
ابدالابدین همی پاید
هوش مصنوعی: این جمله به این معناست که تأثیر چیزی بر قلبی که می‌آید، حتی برای همیشه و در طول زمان نیز باقی می‌ماند.
جهد کن کان اثر چنان باشد
که تو را آرزوی جان باشد
هوش مصنوعی: تلاش کن تا به گونه‌ای عمل کنی که نتیجه‌ایی که به دست می‌آوری، برایت ارزشمند و خواستنی باشد.
قاطع از بهر دشمن است این سیف
تو کشی دوست حیف باشد حیف
هوش مصنوعی: شمشیر تو برای دشمنان است، اما اگر بر دوستانت فرود آید، نادرست و ناپسند است.
تیغ در دست توست دشمن کش
خاصه آن را که هست دشمن هش
هوش مصنوعی: در اینجا بیان می‌شود که تو در موقعیتی هستی که می‌توانی دشمنان را منهدم کنی، به ویژه آن دشمنانی که به تو نزدیک‌تر هستند.
هش چه چیزی است آگهی ز خدا
دشمن هش کدام نفس و هوا
هوش مصنوعی: هوشیار باش، چه چیزی آگاهی از خداست و کدام نفس و خواسته‌ها، دشمن تو هستند.
نفس تو دشمن درونی تو
مابقی دشمن برونی تو
هوش مصنوعی: نفس تو، همان تمایلات و خواسته‌هایت است که می‌تواند بر علیه تو عمل کند و مابقی دشمنان، فقط در اطراف تو هستند و تاثیر کمتری دارند.
گر شود دشمن درونی نیست
باکی از دشمن برونی نیست
هوش مصنوعی: اگر دشمنی از درون وجود نداشته باشد، هیچ نگرانی از دشمنی بیرونی وجود نخواهد داشت.
نفس اگر نیست در درون باقی
چه غم از دشمنان آفاقی
هوش مصنوعی: اگر در درون انسان زندگی وجود نداشته باشد، چه نیازی به نگرانی از دشمنان بیرونی است؟
بلکه آفاقیان همه یارند
با تو آیین دوستی دارند
هوش مصنوعی: همه افرادی که در دنیای اطراف تو هستند، با تو همراه و دوست هستند و اصول دوستی را رعایت می‌کنند.
گرچه در قصد مال و جاه تواند
همه مانع کشان راه تواند
هوش مصنوعی: اگرچه ممکن است برای دستیابی به مال و مقام موانعی وجود داشته باشد، اما می‌توان بر تمامی آن‌ها غلبه کرد و به هدف رسید.
هست در راه فقر مصطفی
مال و جاه تو مانعان قوی
هوش مصنوعی: در مسیر فقر و نیاز، ثروت و مقام نمی‌توانند مانع مهمی باشند.
لیک از نفس بی مروت تو
دفع ایشان چو نیست قوت تو
هوش مصنوعی: اما از آنجا که تو به تنهایی نمی‌توانی از شر اینان رهایی یابی، نشان می‌دهد که قدرتی در این زمینه نداری.
لطف حق دیگری برانگیزد
که به یک حمله خونشان ریزد
هوش مصنوعی: به خاطر لطف و رحمت الهی، کسی دیگر را به حرکت وامی‌دارد که به یک یورش بتواند خون دشمنان را بریزد.
تا تو آسوده راه حق سپری
هر چه جز راه حق ازان گذری
هوش مصنوعی: تا وقتی که تو با آرامش و اطمینان در مسیر درست قدم می‌زنی، هر چیزی که از آن مسیر خارج باشد، اهمیت ندارد و باید از آن عبور کنی.
ظاهرا گرچه خصم و بدکار است
در حقیقت تو را مددگار است
هوش مصنوعی: با اینکه به نظر می‌رسد او دشمن و شخص بدی باشد، در واقع در باطن به تو کمک می‌کند.
وان که با نفس تو چه صبح و چه شام
می نهد گام سعی در پی کام
هوش مصنوعی: کسی که با نفس تو همراهی می‌کند، چه در صبح و چه در شب، به تلاش و کوشش می‌پردازد تا به خواسته‌های خود دست یابد.
گر به صورت همی نماید دوست
به حقیقت عدوی جان تو اوست
هوش مصنوعی: اگر دوست با ظاهری زیبا خود را به تو نشان دهد، در واقع او دشمن جان توست.

حاشیه ها

1398/01/02 08:04
abbas raee

هست در راه فقر مصطفی
مال و جاه تو مانعان قوی
فقر مصطفوی صحیح است