جامیبخش ۱۲۰ - در بیان آنکه انسان را قابلیت جمیع صفات متقابله هست به هر کدام که میل می کند و ورزش آن پیش می گیرد در آن به کمال می رسد
آدمی ز اصل فطرت آمد صاف
از صفا قابل همه اوصاف
هر صفت را که می شود طالب
می شود بر نهاد او غالب
گر به خوی فرشته آرد روی
زود گردد فرشته سیرت و خوی
ور زند فعل دیو از وی سر
شود از فعل بد ز دیو بتر
ای نگشته ز فطرت اول
فطرت خویش را مکن مبدل
جهد کن جهد تا به عالم دل
ملکات ملک کنی حاصل
نسپاری عنان به حیله و رید
نشوی کارخانه دد و دیو
ور نمانده ست فطرت تو سلیم
بل کز آفات نفس گشته سقیم
از هواهای نفس خود وا کن
هر صفت را به ضد مداوا کن
گر بخیلی به جود کوش و کرم
بذل دینار پیشه ساز و درم
ور حریصی به داده شو خرسند
جز قناعت شعار خود مپسند
نفس تو گر ز نطق یابد قوت
لب ببند از سخن به مهر سکوت
ور ز خاموشی اش نصیب افتاد
بایدت لب به گفت و گوی گشاد
گفت و گویی کلید صدق و صواب
نه که گردد مزید بعد و حجاب
گر کند عقل و شرع حکم سخن
تو به طبع و هوا خموش مکن
ور نباشد سخن فروشی خوش
رخت بر ساحل خموشی کن
بخش ۱۱۹ - قصه مفسدی که در تحصیل مشت های نفس حیله ای انگیخت که شیطان سوگند یاد کرد که هرگز این حیله به خاطر من خطور نکرده است: گشت پرباد مفسدی را بوقبخش ۱۲۱ - اشارة الی قوله علیه السلام من کان یؤمن بالله و الیوم الاخر فلیقل خیرا او لیصمت: مصطفی کش جوامع الکلم است
اطلاعات
وزن: فعلاتن مفاعلن فعلن (خفیف مسدس مخبون)
قالب شعری: مثنوی
منبع اولیه: ویکی‌درج
* با انتخاب متن و لمس متن انتخابی می‌توانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.
برگردان به زبان ساده
آدمی ز اصل فطرت آمد صاف
از صفا قابل همه اوصاف
هوش مصنوعی: انسان از ابتدا با طبیعتی خالص و پاک به دنیا می‌آید و دارای ظرفیت پذیرفتن تمام ویژگی‌های خوب و اخلاقی است.
هر صفت را که می شود طالب
می شود بر نهاد او غالب
هوش مصنوعی: هر صفتی که فردی به دنبال آن باشد، بر ویژگی‌های او تسلط پیدا می‌کند.
گر به خوی فرشته آرد روی
زود گردد فرشته سیرت و خوی
هوش مصنوعی: اگر کسی به زیبایی و نیکی رفتار کند، به زودی باطنش نیز زیبا و نیکو خواهد شد.
ور زند فعل دیو از وی سر
شود از فعل بد ز دیو بتر
هوش مصنوعی: اگر دیو کاری انجام دهد، سر او از آن عمل جدا می‌شود؛ از این رو، از کارهای بد دیو هم بدتر است.
ای نگشته ز فطرت اول
فطرت خویش را مکن مبدل
هوش مصنوعی: ای کسی که از طبیعت اصلی‌ات دور نشده‌ای، طبیعت واقعی خود را تغییر نده.
جهد کن جهد تا به عالم دل
ملکات ملک کنی حاصل
هوش مصنوعی: کوشش کن و تلاشت را به کار ببند تا بتوانی صفات و ویژگی‌های نیکو را در دل خود به دست آوری و به حالت ملکوتی دست یابی.
نسپاری عنان به حیله و رید
نشوی کارخانه دد و دیو
هوش مصنوعی: هرگز اختیار خود را به فریب و نیرنگ نده، وگرنه همچون جانوری وحشی و خبیث در این دنیا گرفتار خواهی شد.
ور نمانده ست فطرت تو سلیم
بل کز آفات نفس گشته سقیم
هوش مصنوعی: اگر فطرت تو سالم نمانده است، به خاطر این است که از آسیب‌های نفس بیمار شده‌ای.
از هواهای نفس خود وا کن
هر صفت را به ضد مداوا کن
هوش مصنوعی: از خواسته‌ها و تمایلات خود فاصله بگیر و هر ویژگی منفی را با ویژگی مخالفش درمان کن.
گر بخیلی به جود کوش و کرم
بذل دینار پیشه ساز و درم
هوش مصنوعی: اگر بخیلی و دست و دلت تنگ است، سعی کن که بخشش و generosity را یاد بگیری و به دست آوردن ثروت و پول را دنبال نکن.
ور حریصی به داده شو خرسند
جز قناعت شعار خود مپسند
هوش مصنوعی: اگر به پول و ثروت بسیار علاقه‌مندی، تنها با بخشش و دادن به دیگران خوشحال شو، و به جز قناعت، چیزی را به عنوان اصل و شعار زندگی‌ات قبول نکن.
نفس تو گر ز نطق یابد قوت
لب ببند از سخن به مهر سکوت
هوش مصنوعی: اگر نفس تو بتواند از سخن گفتن قدرت بگیرد، باید لب‌هایت را ببندی و با عشق به سکوت روی آوری.
ور ز خاموشی اش نصیب افتاد
بایدت لب به گفت و گوی گشاد
هوش مصنوعی: اگر از سکوت بهره‌مند شدی، باید شروع به صحبت کنی و گفتوگو را آغاز کنی.
گفت و گویی کلید صدق و صواب
نه که گردد مزید بعد و حجاب
هوش مصنوعی: صحبت و گفتوگو می‌تواند راهی برای رسیدن به حقیقت و درست‌کاری باشد، نه اینکه باعث ایجاد فاصله و مانع شود.
گر کند عقل و شرع حکم سخن
تو به طبع و هوا خموش مکن
هوش مصنوعی: اگر عقل و دین بر اساس خواسته و تمایلات تو قضاوت کنند، ساکت نمان.
ور نباشد سخن فروشی خوش
رخت بر ساحل خموشی کن
هوش مصنوعی: اگر در کنار ساحل کسی باشد که به زیبایی سخن نگوید، بهتر است که سکوت کنی.
حاشیه ها
1400/05/20 18:08
حامد اسدالهی
البته درستش باید اینطور باشد:
نسپاری عنان به حیله و «ریو»