گنجور

بخش ۱۱۳ - در مذمت آنان که شرع را بهانه آزار مسلمانان سازند و کارهای باطل را در صورت حق بپردازند

آن که شرع خدای ازوست تباه
نیست گویا ز سر شرع آگاه
کرده در کوی و خانه و بازار
شرع و دین را بهانه آزار
کار باطل کند به صورت حق
برد از شرع مصطفی رونق
می کند پایه شریعت پست
تا دهد مایه طبیعت دست
میر بازار و شحنه شهر است
شرع ازو او ز شرع بی بهر است
شرع را تیره ساخت از توره
قند را شیره ریخت در شوره
کرده اسلام را وقایه کفر
شد ز سعیش بلند پایه کفر
ساخت یکسان ز نفس شورانگیز
دین حق را به توره چنگیز
فی المثل گر یکی ز عام الناس
بفروشد سه چار گز کرباس
خالی از داغ صاحب تمغا
در همه شهر افکند غوغا
اول از شرع دست موزه کند
زو سؤال نماز و روزه کند
سازد او را نکرده هیچ گناه
پشت و پهلو به ضرب دره سیاه
کاله اش را به گردنش ماند
گرد بازارها بگرداند
بعد از آنش سوی عسس خانه
بفرستد برای جرمانه
تا ستاند عسس به چوب از وی
بهر شحنه بهای شاهد و می
این و امثال این فراوان است
که بر آن بد نهاد تاوان است
خصم دین شد به حیله و دستان
ای خدا داد دین ازو و بستان
شرع را خوار کرد خوارش کن
شرم بگذاشت شرمسارش کن
خود چه حاجت که من دعا کنمش
بر جگر ناوک دعا زنمش
پیشتر زین به هشتصد و هفتاد
به دعایش رسول دست گشاد
کای خدا هر که کرد نصرت دین
در دو کونش نصیر باش و معین
وان که خذلان شرع خواست امروز
دل و جانش به تیر خذلان دوز
خود چه خذلان ازان بتر که کسی
باغ رضوان بدل کند به خسی
روی در خلق و پشت بر مولا
دین فروشی کند پی دنیا
بدهد دین و دنیی اندوزد
شمع دین بهر دنیی افروزد

اطلاعات

وزن: فعلاتن مفاعلن فعلن (خفیف مسدس مخبون)
قالب شعری: مثنوی
منبع اولیه: ویکی‌درج

* با انتخاب متن و لمس متن انتخابی می‌توانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.

برگردان به زبان ساده

آن که شرع خدای ازوست تباه
نیست گویا ز سر شرع آگاه
هوش مصنوعی: کسی که در پیروی از قوانین و دستورات خداوند است، هرگز تباه نمی‌شود. به نظر می‌رسد او با علم به اصول دینی، مسیر درست را طی می‌کند.
کرده در کوی و خانه و بازار
شرع و دین را بهانه آزار
هوش مصنوعی: در این جهان، افراد با بهانه‌هایی همچون قوانین و مذهب به دیگران آسیب می‌زنند و در مکان‌های مختلف، از جمله کوی و بازار، به نام دین به ظلم و آزار می‌پردازند.
کار باطل کند به صورت حق
برد از شرع مصطفی رونق
هوش مصنوعی: کار نادرست را با ظاهری راستین انجام می‌دهد و از قوانین اسلامی بهره‌برداری می‌کند تا رونق بگیرد.
می کند پایه شریعت پست
تا دهد مایه طبیعت دست
هوش مصنوعی: شریعت به نوعی بنیاد و اصول دینی را در نظر دارد که ممکن است در برخی مواقع به نظر برسد از طبیعت و نیازهای انسانی فاصله دارد. این بیت بیان می‌کند که این اصول ممکن است در یک لحظه به نظر کم‌اهمیت بیایند، اما در واقع به ما کمک می‌کنند تا به نیازهای طبیعی و انسانی خود پاسخ دهیم. به عبارت دیگر، شریعت و اصول دینی در خدمت تامین نیازهای انسانی و طبیعی هستند.
میر بازار و شحنه شهر است
شرع ازو او ز شرع بی بهر است
هوش مصنوعی: در اینجا به وضوح نشان داده شده که فردی که مسئولیت اداره بازار و امنیت شهر را دارد، خود از قوانین شرعی و اصول اخلاقی بی‌خبر و بی‌بهره است. این فرد به جای اجرای درست قوانین، فقط در جایگاه خود قرار دارد و ممکن است رفتارهای نامناسبی داشته باشد.
شرع را تیره ساخت از توره
قند را شیره ریخت در شوره
هوش مصنوعی: قوانین و اصول دین را با اعمال بد خود نابود کرد و همزمان شیرینی کلامش را به تلخی تبدیل نمود.
کرده اسلام را وقایه کفر
شد ز سعیش بلند پایه کفر
هوش مصنوعی: او برای دفاع از اسلام تلاش کرده است، اما به دلیل این کوشش‌های فراوانش، خود به دام کفر افتاده و به ارتفاعات آن رسیده است.
ساخت یکسان ز نفس شورانگیز
دین حق را به توره چنگیز
هوش مصنوعی: با صدای دل‌انگیز حقیقت دین، مشابهی از ویرانی و خشونت ایجاد می‌شود که یادآور تخریب‌های تنگیز است.
فی المثل گر یکی ز عام الناس
بفروشد سه چار گز کرباس
هوش مصنوعی: به عنوان مثال اگر یکی از افراد عادی سه یا چهار گز کرباس بفروشد،
خالی از داغ صاحب تمغا
در همه شهر افکند غوغا
هوش مصنوعی: در همه شهر به خاطر نبودن علامت و نشانه‌ای از یک فرد مهم، همه‌جا شایعه و هیاهو به پا شده است.
اول از شرع دست موزه کند
زو سؤال نماز و روزه کند
هوش مصنوعی: نخست باید از سنت و دین بپرسد، سپس درباره نماز و روزه سوال کند.
سازد او را نکرده هیچ گناه
پشت و پهلو به ضرب دره سیاه
هوش مصنوعی: او را به خاطر هیچ گناهی نخواهد ساخت؛ به خاطر ضربه‌ای که بر او وارد شده، هم از پشت و هم از پهلو آسیب دیده است.
کاله اش را به گردنش ماند
گرد بازارها بگرداند
هوش مصنوعی: کالا یا وسایلش را بر دوش دارد و در بازارها می‌چرخاند.
بعد از آنش سوی عسس خانه
بفرستد برای جرمانه
هوش مصنوعی: پس از آن، به مأموران دستور می‌دهد که به خانه جرمانه بروند.
تا ستاند عسس به چوب از وی
بهر شحنه بهای شاهد و می
هوش مصنوعی: عسگر برای گرفتن عوارض، به او چوب می‌زند تا بهای شراب و زیبایی را دریافت کند.
این و امثال این فراوان است
که بر آن بد نهاد تاوان است
هوش مصنوعی: بسیاری از انسان‌ها هستند که به دلایل نادرست یا رفتارهای ناپسند دچار مشکلات می‌شوند و آنچه که بر اثر نهادهای نامناسب به وجود آمده، عواقب بدی را به همراه خواهد داشت.
خصم دین شد به حیله و دستان
ای خدا داد دین ازو و بستان
هوش مصنوعی: دشمن دین با فریب و نیرنگی که به کار برده، در حال اذیت دین است. ای خدا، دین را از او بگیر و به ما بازگردان.
شرع را خوار کرد خوارش کن
شرم بگذاشت شرمسارش کن
هوش مصنوعی: اگر کسی به قوانین و اصول شرعی بی‌احترامی کند، تو هم او را خوار بشمار و اگر شخصی از اخلاق و عفت دست برداشته، بر او خجالت را تحمیل کن.
خود چه حاجت که من دعا کنمش
بر جگر ناوک دعا زنمش
هوش مصنوعی: من نیازی به دعا کردن برای او ندارم، زیرا زخم دلی که دارد، خود گواهی بر نیازش به دعاست.
پیشتر زین به هشتصد و هفتاد
به دعایش رسول دست گشاد
هوش مصنوعی: قبل از این، در هشتصد و هفتاد، پیامبر با دست گشاده‌ای دعا کرد.
کای خدا هر که کرد نصرت دین
در دو کونش نصیر باش و معین
هوش مصنوعی: ای خدا، هر کسی که در حمایت از دین تلاش کند، در این جهان و آن‌جهان یاور و مددکار او باش.
وان که خذلان شرع خواست امروز
دل و جانش به تیر خذلان دوز
هوش مصنوعی: کسی که امروز به بی‌اعتنایی در دین تمایل دارد، دل و جانش به تیر ناامیدی و شکست زخمی می‌شود.
خود چه خذلان ازان بتر که کسی
باغ رضوان بدل کند به خسی
هوش مصنوعی: چه وضعیت بدی است که کسی به جای بهره‌مندی از بهشت و نعمت‌هایش، آن را به چیزهای ناچیز و بی‌ارزش تبدیل کند.
روی در خلق و پشت بر مولا
دین فروشی کند پی دنیا
هوش مصنوعی: آدمی به خاطر دنیا چهره به سوی مردم می‌کند و پشت به خدا می‌گذارند.
بدهد دین و دنیی اندوزد
شمع دین بهر دنیی افروزد
هوش مصنوعی: انسان باید در کنار دنیای مادی، به دین و ایمان نیز توجه کند و با استفاده از اصول دین، ارزش‌های معنوی را برای بهبود زندگی دنیوی خود به کار بگیرد.