گنجور

شمارهٔ ۷۵ - مزاح با مقبل دیوان

قنبل الدوله مقبل دیوان
آن که نبْوَد مثال او شیطان
قد او نیست جز چهار وجب
نصف او گشته در زمین پنهان
هیچ سروی به قامتش نرسد
در زمانه به هیچ سروستان
نبُوَد همچو قد او سروی
نه به تهران و نه به تویسرکان
در طفولیت او گذر می کرد
یکشب از راه رشت زی زنجان
این شنیدم که بچۀ گرگی
کون او را درید با دندان
لیک گویند زخم کیرست این
زده او بچه گرگ را بهتان
رفته تا در ادارۀ اوقاف
کرده او کون خویش وقف جهان
ای بسا خورده وقف مردم را
حال از کون خود دهد تاوان
در میان تمام مأکولات
میل دارد بسی به بادمجان 
بیند ار عکس کیر در دریا
دل به دریا زند بدون گمان
خایه اش دانی از چه پاره شده
بس زَدستند زیر او رندان

اطلاعات

وزن: فعلاتن مفاعلن فعلن (خفیف مسدس مخبون)
قالب شعری: قطعه
منبع اولیه: همراهان گنجور

* با انتخاب متن و لمس متن انتخابی می‌توانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.

برگردان به زبان ساده

قنبل الدوله مقبل دیوان
آن که نبْوَد مثال او شیطان
هوش مصنوعی: قنبل الدوله، مقامی است که در دیوان، کسی مانند او وجود ندارد و او به نوعی نشان‌دهنده شرارت و خُلق و خوی شیطانی است.
قد او نیست جز چهار وجب
نصف او گشته در زمین پنهان
هوش مصنوعی: قد او به بیش از چهار وجب نمی‌رسد و نیمی از او در زیر زمین پنهان شده است.
هیچ سروی به قامتش نرسد
در زمانه به هیچ سروستان
هوش مصنوعی: هیچ درختی به قامت او در این زمان و مکان نمی‌رسد و هیچ باغی نمی‌تواند چنین درخت بلندی داشته باشد.
نبُوَد همچو قد او سروی
نه به تهران و نه به تویسرکان
هوش مصنوعی: هیچ درخت سرو دیگری به بلندی او پیدا نمی‌شود، نه در تهران و نه در تویسرکان.
در طفولیت او گذر می کرد
یکشب از راه رشت زی زنجان
هوش مصنوعی: در دوران کودکی، یک شب از جاده رشت به زنجان می‌گذشت.
این شنیدم که بچۀ گرگی
کون او را درید با دندان
هوش مصنوعی: این جمله به یک واقعه نه چندان خوشایند اشاره دارد که در آن یک بچه گرگ به نوعی به دیگری آسیب می‌زند یا او را مورد حمله قرار می‌دهد. به طور کلی، این تصویر حالت خشن و بی‌رحمانه‌ای را به ذهن می‌آورد.
لیک گویند زخم کیرست این
زده او بچه گرگ را بهتان
هوش مصنوعی: اما می‌گویند این زخم از کیست، که او این بچه گرگ را به بهتان زده است.
رفته تا در ادارۀ اوقاف
کرده او کون خویش وقف جهان
هوش مصنوعی: رفته است تا در ادارۀ اوقاف، مال و دارایی‌اش را برای همیشه وقف کند و به نوعی به جهان خدمت کند.
ای بسا خورده وقف مردم را
حال از کون خود دهد تاوان
هوش مصنوعی: بسیاری از افراد که از دیگران بهره‌مند می‌شوند، در نهایت از وجود خود هزینه آن را پرداخت می‌کنند.
در میان تمام مأکولات
میل دارد بسی به بادمجان 
هوش مصنوعی: در میان همه غذاها، بادمجان یکی از غذاهایی است که بیشتر به آن علاقه دارد.
بیند ار عکس کیر در دریا
دل به دریا زند بدون گمان
هوش مصنوعی: اگر کسی تصویر چیزی را در دریا ببیند، بدون هیچ تردیدی قلبش به سمت دریا متوجه می‌شود.
خایه اش دانی از چه پاره شده
بس زَدستند زیر او رندان
هوش مصنوعی: این بیت به وضعیت کسی اشاره دارد که تحت فشار و ملامت قرار دارد و از حرص و طمع دیگران آسیب دیده است. رندان به افرادی اشاره دارند که در زندگی به دنبال لذت‌های زودگذر هستند و در نتیجه دیگران را نیز دچار درد و صدمه می‌کنند. در واقع، بیانگر تبعات منفی رفتارهای ناپسند و خودخواهانه است که بر دیگران تأثیر می‌گذارد.