گنجور

بخش ۲۹ - دل بی قید من با نور ایمان کافری کرده

دل بی قید من با نور ایمان کافری کرده
حرم را سجده آورده بتان را چاکری کرده
متاع طاقت خود را ترازوئی بر افروزد
ببازار قیامت با خدا سوداگری کرده
زمین و آسمان را بر مراد خویش می خواهد
غبار راه و با تقدیر یزدان داوری کرده
گهی با حق درآمیزد گهی با حق درآویزد
زمانی حیدری کرده زمانی خیبری کرده
باین بی رنگی جوهر ازو نیرنگ می ریزد
کلیمی بین که هم پیغمبری هم ساحری کرده
نگاهش عقل دور اندیش را ذوق جنون داده
ولیکن با جنون فتنه سامان نشتری کرده
بخود کی می رسد این راه پیمای تن آسانی
هزاران سال منزل در مقام آزری کرده

اطلاعات

وزن: مفاعیلن مفاعیلن مفاعیلن مفاعیلن (هزج مثمن سالم)
قالب شعری: غزل/قصیده/قطعه
منبع اولیه: سایت علامه اقبال

* با انتخاب متن و لمس متن انتخابی می‌توانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.

برگردان به زبان ساده

دل بی قید من با نور ایمان کافری کرده
حرم را سجده آورده بتان را چاکری کرده
هوش مصنوعی: دل بی‌قید من با ایمان خود، به یگانگی خداوند رسیده و در برابر او سجده می‌کند. به جای پرستش بت‌ها، آنها را تحت خدمت خود قرار داده است.
متاع طاقت خود را ترازوئی بر افروزد
ببازار قیامت با خدا سوداگری کرده
هوش مصنوعی: با تمام صبر و توان خود، خودت را برای روز قیامت آماده کن و در آن روز با خدا معامله‌ای انجام بده.
زمین و آسمان را بر مراد خویش می خواهد
غبار راه و با تقدیر یزدان داوری کرده
هوش مصنوعی: او می‌خواهد که برخواسته‌هایش از زمین و آسمان مسلط شود و با تقدیر الهی به داوری بپردازد.
گهی با حق درآمیزد گهی با حق درآویزد
زمانی حیدری کرده زمانی خیبری کرده
هوش مصنوعی: گاهی با حق اتحاد می‌کند و گاهی با حق درگیر می‌شود. در برخی مواقع به شکلی حیدری (با قدرت و شجاعت) عمل می‌کند و در مواقع دیگر به شکلی خیبری (با تدبیر و سیاست) رفتار می‌کند.
باین بی رنگی جوهر ازو نیرنگ می ریزد
کلیمی بین که هم پیغمبری هم ساحری کرده
هوش مصنوعی: این بیت به این معناست که بی‌رنگی و ظاهری که از آن صحبت می‌شود، موجب می‌شود که نیرنگ و فریب در آن به‌راحتی رخ دهد. شخصی که در اینجا به او اشاره شده، هم کارهای مذهبی و معنوی انجام می‌دهد و هم تخیل و سحر و جادو را به کار می‌گیرد. به نوعی این فرد به دو جنبه متفاوت و در عین حال متناقض در زندگی خود دامن می‌زند.
نگاهش عقل دور اندیش را ذوق جنون داده
ولیکن با جنون فتنه سامان نشتری کرده
هوش مصنوعی: نگاه او به گونه‌ای است که عقل و اندیشه را به شور و شوق می‌آورد، اما این شور و شوق در عین حال باعث ایجاد بی‌نظمی و آشفتگی شده است.
بخود کی می رسد این راه پیمای تن آسانی
هزاران سال منزل در مقام آزری کرده
هوش مصنوعی: کسی که در مسیر زندگی تنبلی کند، نمی‌تواند به هدف‌های بزرگ و دوردست برسد. او سال‌ها درجا می‌زند و هرگز به مقصد نخواهد رسید.

حاشیه ها

1399/01/13 05:04
محمد

بیت دوم
متاع طاعت خود را ترازویی برافروزد