گنجور

بخش ۱۸ - در بیان کیفیت عقل گوید

ای ز نور عقل گشته بهره مند
در همه عالم بدانش سربلند
در ولایت خطبه ها بر نام تست
این همه دانه برای دام تست
حجة الله است عقلت هوشدار
تا نیاری هیچ عذری بهرکار
پیش دارم منزلی دورودراز
زیر هرگامی دو صد شیب و فراز
حلقۀ درنازدم بسیار من
نیک ترسانم ز ختم کار من
عالمی را خون شده جان و جگر
از قبول و ردّ کس ناید خبر
رخ بنومیدی نمی باید نهفت
آیهٔ لاتَقنطوا بهر چه گفت
لطف حق در عین قهر او ببین
این بود امید ارباب یقین
رهروان کاین طبل شادی میزنند
از در قُل یا عبادی میزنند
از یقین اول مقام آمد رجا
ما کجا و سر این معنی کجا
تکیه بر امید و بیم خود مدار
فضل حق دان هم بناوهم مدار

اطلاعات

وزن: فاعلاتن فاعلاتن فاعلن (رمل مسدس محذوف یا وزن مثنوی)
قالب شعری: مثنوی
منبع اولیه: کتابخانهٔ تصوف

* با انتخاب متن و لمس متن انتخابی می‌توانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.

برگردان به زبان ساده

ای ز نور عقل گشته بهره مند
در همه عالم بدانش سربلند
هوش مصنوعی: ای کسی که با نور عقل خود به بهره‌مندی رسیده‌ای، در سراسر جهان در دانش و علم سربلند و معتبر هستی.
در ولایت خطبه ها بر نام تست
این همه دانه برای دام تست
هوش مصنوعی: در این دیار، همه سخن‌ها و تحسین‌ها به نام توست و تمام این نعمت‌ها و برکات برای جلب توجه و رضایت تو فراهم شده است.
حجة الله است عقلت هوشدار
تا نیاری هیچ عذری بهرکار
هوش مصنوعی: عقل تو نشانه‌ی خداوند است، پس هوشیار باش و هیچ بهانه‌ای برای انجام کارهایت نداشته باش.
پیش دارم منزلی دورودراز
زیر هرگامی دو صد شیب و فراز
هوش مصنوعی: من در نظر دارم که منزلگاهی دور و دراز دارم که هر قدمی که برمی‌دارم، با صد دشواری و مشکلات همراه است.
حلقۀ درنازدم بسیار من
نیک ترسانم ز ختم کار من
هوش مصنوعی: من بارها به درِ درنا زنگ زدم و از اینکه به پایان کارم نزدیک می‌شوم، بسیار نگران و ترسانم.
عالمی را خون شده جان و جگر
از قبول و ردّ کس ناید خبر
هوش مصنوعی: در عالم، انسانی جان و دلش به شدت تحت تأثیر بی‌توجهی و عدم پذیرش قرار گرفته است و کسی از حال او خبر ندارد.
رخ بنومیدی نمی باید نهفت
آیهٔ لاتَقنطوا بهر چه گفت
هوش مصنوعی: چهرهٔ ناامیدی را نباید پنهان کرد، زیرا در آیه‌ای آمده است که نباید ناامید شوید به خاطر هر چیزی که گفته شده است.
لطف حق در عین قهر او ببین
این بود امید ارباب یقین
هوش مصنوعی: در حالی که خداوند ممکن است از نظر ظاهری قهر و خشم داشته باشد، اما لطف و رحمتی در دل او نهفته است. این نشان‌دهنده‌ی امیدی برای کسانی است که به یقین و ایمان دارند.
رهروان کاین طبل شادی میزنند
از در قُل یا عبادی میزنند
هوش مصنوعی: مسافرانی که در حال شادی و جشن هستند، از در خانه‌ عبادی یا دروازه‌ قُل وارد می‌شوند و به خوشی‌های خود ادامه می‌دهند.
از یقین اول مقام آمد رجا
ما کجا و سر این معنی کجا
هوش مصنوعی: از یقین و اعتماد، مقام و مرتبه‌ای به دست آمده، اما آرزوی ما کجا است و سر این معنای عمیق کجاست؟
تکیه بر امید و بیم خود مدار
فضل حق دان هم بناوهم مدار
هوش مصنوعی: به امید و ترس خود تکیه نکن؛ بلکه بر رحمت و فضل خداوند اتکا داشته باش.