حسین خوارزمی » دیوان اشعار

<div class="part-title-block"  data-value="غزلیات، قصاید و قطعات" id="cat-2285">
<a href="/hoseyn/divan/gh">غزلیات، قصاید و قطعات</a>
</div>
<div class="part-title-block"  data-value="ترجیعات" id="cat-2286">
<a href="/hoseyn/divan/tarjee">ترجیعات</a>
</div>
<div id="pretab"></div>
<div class="tab" id="tab-items">
<button class="tablinks active" onclick="switchTab(event, 'stats')">آمار</button> 
<button class="tablinks" onclick="switchTabWords(event, 'words', 2284, 89)">واژگان</button> 
<button class="tablinks" onclick="switchToCatTab(event, 'recitations', 2284)">خوانش‌ها</button>
</div> 
<div class="tabcontent" id="stats" style="display:block"><div id="stats-section">
<p>این آمار از میان ۳٬۱۳۱ بیت شعر موجود در گنجور از اشعار این بخش استخراج شده است.</p>
<div class="notice">
<p>توجه فرمایید که این آمار به دلایلی از قبیل وجود چند نسخه از آثار شعرا در سایت (مثل آثار خیام) و همینطور یک بیت محسوب شدن مصرع‌های بند قالبهای ترکیبی مثل مخمس‌ها تقریبی و حدودی است و افزونگی دارد.</p>
<p>آمار همهٔ شعرهای گنجور را <a href="/vazn">اینجا</a> ببینید.</p>
<p>وزن‌یابی دستی در بیشتر موارد با ملاحظهٔ تنها یک مصرع از شعر صورت گرفته و امکان وجود اشکال در آن (مخصوصاً اشتباه در تشخیص وزنهای قابل تبدیل از قبیل وزن مثنوی مولوی به جای وزن عروضی سریع مطوی مکشوف) وجود دارد. وزن‌یابی ماشینی نیز که جدیداً با استفاده از امکانات <a href="http://www.sorud.info/">تارنمای سرود</a> اضافه شده بعضاً خطا دارد. برخی از بخشها شامل اشعاری با بیش از یک وزن هستند که در این صورت عمدتاً وزن ابیات آغازین و برای بعضی منظومه‌ها وزن غالب منظومه به عنوان وزن آن بخش منظور شده است.</p>
</div>
<table>
<tr class="h">
<td class="c1">ردیف</td>
<td class="c2">وزن</td>
<td class="c3">تعداد ابیات</td>
<td class="c4">درصد از کل</td>
</tr>
<tr class="e">
<td class="c1">۱</td>
<td class="c2"><a href="/simi/?v=%D9%85%D9%81%D8%B9%D9%88%D9%84%20%D9%81%D8%A7%D8%B9%D9%84%D8%A7%D8%AA%20%D9%85%D9%81%D8%A7%D8%B9%DB%8C%D9%84%20%D9%81%D8%A7%D8%B9%D9%84%D9%86%20%28%D9%85%D8%B6%D8%A7%D8%B1%D8%B9%20%D9%85%D8%AB%D9%85%D9%86%20%D8%A7%D8%AE%D8%B1%D8%A8%20%D9%85%DA%A9%D9%81%D9%88%D9%81%20%D9%85%D8%AD%D8%B0%D9%88%D9%81%29&amp;a=89&amp;c=2284">مفعول فاعلات مفاعیل فاعلن (مضارع مثمن اخرب مکفوف محذوف)</a></td>
<td class="c3">۵۰۴</td>
<td class="c4">۱۶٫۱۰</td>
</tr>
<tr>
<td class="c1">۲</td>
<td class="c2"><a href="/simi/?v=%D9%85%D9%81%D8%A7%D8%B9%D9%84%D9%86%20%D9%81%D8%B9%D9%84%D8%A7%D8%AA%D9%86%20%D9%85%D9%81%D8%A7%D8%B9%D9%84%D9%86%20%D9%81%D8%B9%D9%84%D9%86%20%28%D9%85%D8%AC%D8%AA%D8%AB%20%D9%85%D8%AB%D9%85%D9%86%20%D9%85%D8%AE%D8%A8%D9%88%D9%86%20%D9%85%D8%AD%D8%B0%D9%88%D9%81%29&amp;a=89&amp;c=2284">مفاعلن فعلاتن مفاعلن فعلن (مجتث مثمن مخبون محذوف)</a></td>
<td class="c3">۴۴۳</td>
<td class="c4">۱۴٫۱۵</td>
</tr>
<tr class="e">
<td class="c1">۳</td>
<td class="c2"><a href="/simi/?v=%D9%81%D8%A7%D8%B9%D9%84%D8%A7%D8%AA%D9%86%20%D9%81%D8%A7%D8%B9%D9%84%D8%A7%D8%AA%D9%86%20%D9%81%D8%A7%D8%B9%D9%84%D8%A7%D8%AA%D9%86%20%D9%81%D8%A7%D8%B9%D9%84%D9%86%20%28%D8%B1%D9%85%D9%84%20%D9%85%D8%AB%D9%85%D9%86%20%D9%85%D8%AD%D8%B0%D9%88%D9%81%29&amp;a=89&amp;c=2284">فاعلاتن فاعلاتن فاعلاتن فاعلن (رمل مثمن محذوف)</a></td>
<td class="c3">۴۰۷</td>
<td class="c4">۱۳٫۰۰</td>
</tr>
<tr>
<td class="c1">۴</td>
<td class="c2"><a href="/simi/?v=%D9%81%D8%B9%D9%84%D8%A7%D8%AA%D9%86%20%D9%85%D9%81%D8%A7%D8%B9%D9%84%D9%86%20%D9%81%D8%B9%D9%84%D9%86%20%28%D8%AE%D9%81%DB%8C%D9%81%20%D9%85%D8%B3%D8%AF%D8%B3%20%D9%85%D8%AE%D8%A8%D9%88%D9%86%29&amp;a=89&amp;c=2284">فعلاتن مفاعلن فعلن (خفیف مسدس مخبون)</a></td>
<td class="c3">۳۹۸</td>
<td class="c4">۱۲٫۷۱</td>
</tr>
<tr class="e">
<td class="c1">۵</td>
<td class="c2"><a href="/simi/?v=%D9%81%D8%B9%D9%84%D8%A7%D8%AA%D9%86%20%D9%81%D8%B9%D9%84%D8%A7%D8%AA%D9%86%20%D9%81%D8%B9%D9%84%D8%A7%D8%AA%D9%86%20%D9%81%D8%B9%D9%84%D9%86%20%28%D8%B1%D9%85%D9%84%20%D9%85%D8%AB%D9%85%D9%86%20%D9%85%D8%AE%D8%A8%D9%88%D9%86%20%D9%85%D8%AD%D8%B0%D9%88%D9%81%29&amp;a=89&amp;c=2284">فعلاتن فعلاتن فعلاتن فعلن (رمل مثمن مخبون محذوف)</a></td>
<td class="c3">۳۱۵</td>
<td class="c4">۱۰٫۰۶</td>
</tr>
<tr>
<td class="c1">۶</td>
<td class="c2"><a href="/simi/?v=%D9%85%D9%81%D8%A7%D8%B9%DB%8C%D9%84%D9%86%20%D9%85%D9%81%D8%A7%D8%B9%DB%8C%D9%84%D9%86%20%D9%85%D9%81%D8%A7%D8%B9%DB%8C%D9%84%D9%86%20%D9%85%D9%81%D8%A7%D8%B9%DB%8C%D9%84%D9%86%20%28%D9%87%D8%B2%D8%AC%20%D9%85%D8%AB%D9%85%D9%86%20%D8%B3%D8%A7%D9%84%D9%85%29&amp;a=89&amp;c=2284">مفاعیلن مفاعیلن مفاعیلن مفاعیلن (هزج مثمن سالم)</a></td>
<td class="c3">۲۹۸</td>
<td class="c4">۹٫۵۲</td>
</tr>
<tr class="e">
<td class="c1">۷</td>
<td class="c2"><a href="/simi/?v=%D9%85%D9%81%D8%B9%D9%88%D9%84%20%D9%85%D9%81%D8%A7%D8%B9%DB%8C%D9%84%20%D9%85%D9%81%D8%A7%D8%B9%DB%8C%D9%84%20%D9%81%D8%B9%D9%88%D9%84%D9%86%20%28%D9%87%D8%B2%D8%AC%20%D9%85%D8%AB%D9%85%D9%86%20%D8%A7%D8%AE%D8%B1%D8%A8%20%D9%85%DA%A9%D9%81%D9%88%D9%81%20%D9%85%D8%AD%D8%B0%D9%88%D9%81%29&amp;a=89&amp;c=2284">مفعول مفاعیل مفاعیل فعولن (هزج مثمن اخرب مکفوف محذوف)</a></td>
<td class="c3">۱۴۰</td>
<td class="c4">۴٫۴۷</td>
</tr>
<tr>
<td class="c1">۸</td>
<td class="c2"><a href="/simi/?v=%D9%85%D9%81%D8%A7%D8%B9%DB%8C%D9%84%D9%86%20%D9%85%D9%81%D8%A7%D8%B9%DB%8C%D9%84%D9%86%20%D9%81%D8%B9%D9%88%D9%84%D9%86%20%28%D9%87%D8%B2%D8%AC%20%D9%85%D8%B3%D8%AF%D8%B3%20%D9%85%D8%AD%D8%B0%D9%88%D9%81%20%DB%8C%D8%A7%20%D9%88%D8%B2%D9%86%20%D8%AF%D9%88%D8%A8%DB%8C%D8%AA%DB%8C%29&amp;a=89&amp;c=2284">مفاعیلن مفاعیلن فعولن (هزج مسدس محذوف یا وزن دوبیتی)</a></td>
<td class="c3">۱۴۰</td>
<td class="c4">۴٫۴۷</td>
</tr>
<tr class="e">
<td class="c1">۹</td>
<td class="c2"><a href="/simi/?v=%D9%85%D9%81%D8%B9%D9%88%D9%84%20%D9%85%D9%81%D8%A7%D8%B9%D9%84%D9%86%20%D9%81%D8%B9%D9%88%D9%84%D9%86%20%28%D9%87%D8%B2%D8%AC%20%D9%85%D8%B3%D8%AF%D8%B3%20%D8%A7%D8%AE%D8%B1%D8%A8%20%D9%85%D9%82%D8%A8%D9%88%D8%B6%20%D9%85%D8%AD%D8%B0%D9%88%D9%81%29&amp;a=89&amp;c=2284">مفعول مفاعلن فعولن (هزج مسدس اخرب مقبوض محذوف)</a></td>
<td class="c3">۱۱۶</td>
<td class="c4">۳٫۷۰</td>
</tr>
<tr>
<td class="c1">۱۰</td>
<td class="c2"><a href="/simi/?v=%D9%85%D8%B3%D8%AA%D9%81%D8%B9%D9%84%D9%86%20%D9%85%D8%B3%D8%AA%D9%81%D8%B9%D9%84%D9%86%20%D9%85%D8%B3%D8%AA%D9%81%D8%B9%D9%84%D9%86%20%D9%85%D8%B3%D8%AA%D9%81%D8%B9%D9%84%D9%86%20%28%D8%B1%D8%AC%D8%B2%20%D9%85%D8%AB%D9%85%D9%86%20%D8%B3%D8%A7%D9%84%D9%85%29&amp;a=89&amp;c=2284">مستفعلن مستفعلن مستفعلن مستفعلن (رجز مثمن سالم)</a></td>
<td class="c3">۸۰</td>
<td class="c4">۲٫۵۶</td>
</tr>
<tr class="e">
<td class="c1">۱۱</td>
<td class="c2"><a href="/simi/?v=%D9%85%D9%81%D8%B9%D9%88%D9%84%20%D9%81%D8%A7%D8%B9%D9%84%D8%A7%D8%AA%D9%86%20%D9%85%D9%81%D8%B9%D9%88%D9%84%20%D9%81%D8%A7%D8%B9%D9%84%D8%A7%D8%AA%D9%86%20%28%D9%85%D8%B6%D8%A7%D8%B1%D8%B9%20%D9%85%D8%AB%D9%85%D9%86%20%D8%A7%D8%AE%D8%B1%D8%A8%29&amp;a=89&amp;c=2284">مفعول فاعلاتن مفعول فاعلاتن (مضارع مثمن اخرب)</a></td>
<td class="c3">۵۸</td>
<td class="c4">۱٫۸۵</td>
</tr>
<tr>
<td class="c1">۱۲</td>
<td class="c2"><a href="/simi/?v=%D9%81%D8%A7%D8%B9%D9%84%D8%A7%D8%AA%D9%86%20%D9%81%D8%A7%D8%B9%D9%84%D8%A7%D8%AA%D9%86%20%D9%81%D8%A7%D8%B9%D9%84%D9%86%20%28%D8%B1%D9%85%D9%84%20%D9%85%D8%B3%D8%AF%D8%B3%20%D9%85%D8%AD%D8%B0%D9%88%D9%81%20%DB%8C%D8%A7%20%D9%88%D8%B2%D9%86%20%D9%85%D8%AB%D9%86%D9%88%DB%8C%29&amp;a=89&amp;c=2284">فاعلاتن فاعلاتن فاعلن (رمل مسدس محذوف یا وزن مثنوی)</a></td>
<td class="c3">۴۷</td>
<td class="c4">۱٫۵۰</td>
</tr>
<tr class="e">
<td class="c1">۱۳</td>
<td class="c2"><a href="/simi/?v=%D9%85%D9%81%D8%B9%D9%88%D9%84%20%D9%85%D9%81%D8%A7%D8%B9%DB%8C%D9%84%D9%86%20%D9%85%D9%81%D8%B9%D9%88%D9%84%20%D9%85%D9%81%D8%A7%D8%B9%DB%8C%D9%84%D9%86%20%28%D9%87%D8%B2%D8%AC%20%D9%85%D8%AB%D9%85%D9%86%20%D8%A7%D8%AE%D8%B1%D8%A8%29&amp;a=89&amp;c=2284">مفعول مفاعیلن مفعول مفاعیلن (هزج مثمن اخرب)</a></td>
<td class="c3">۴۲</td>
<td class="c4">۱٫۳۴</td>
</tr>
<tr>
<td class="c1">۱۴</td>
<td class="c2"><a href="/simi/?v=%D9%85%D9%81%D8%AA%D8%B9%D9%84%D9%86%20%D9%85%D9%81%D8%A7%D8%B9%D9%84%D9%86%20%D9%85%D9%81%D8%AA%D8%B9%D9%84%D9%86%20%D9%85%D9%81%D8%A7%D8%B9%D9%84%D9%86%20%28%D8%B1%D8%AC%D8%B2%20%D9%85%D8%AB%D9%85%D9%86%20%D9%85%D8%B7%D9%88%DB%8C%20%D9%85%D8%AE%D8%A8%D9%88%D9%86%29&amp;a=89&amp;c=2284">مفتعلن مفاعلن مفتعلن مفاعلن (رجز مثمن مطوی مخبون)</a></td>
<td class="c3">۳۸</td>
<td class="c4">۱٫۲۱</td>
</tr>
<tr class="e">
<td class="c1">۱۵</td>
<td class="c2"><a href="/simi/?v=%D9%81%D8%B9%D9%84%D8%A7%D8%AA%20%D9%81%D8%A7%D8%B9%D9%84%D8%A7%D8%AA%D9%86%20%D9%81%D8%B9%D9%84%D8%A7%D8%AA%20%D9%81%D8%A7%D8%B9%D9%84%D8%A7%D8%AA%D9%86%20%28%D8%B1%D9%85%D9%84%20%D9%85%D8%AB%D9%85%D9%86%20%D9%85%D8%B4%DA%A9%D9%88%D9%84%29&amp;a=89&amp;c=2284">فعلات فاعلاتن فعلات فاعلاتن (رمل مثمن مشکول)</a></td>
<td class="c3">۳۴</td>
<td class="c4">۱٫۰۹</td>
</tr>
<tr>
<td class="c1">۱۶</td>
<td class="c2"><a href="/simi/?v=%D9%85%D9%81%D8%AA%D8%B9%D9%84%D9%86%20%D9%81%D8%A7%D8%B9%D9%84%D9%86%20%D9%85%D9%81%D8%AA%D8%B9%D9%84%D9%86%20%D9%81%D8%A7%D8%B9%D9%84%D9%86%20%28%D9%85%D9%86%D8%B3%D8%B1%D8%AD%20%D9%85%D8%B7%D9%88%DB%8C%20%D9%85%DA%A9%D8%B4%D9%88%D9%81%29&amp;a=89&amp;c=2284">مفتعلن فاعلن مفتعلن فاعلن (منسرح مطوی مکشوف)</a></td>
<td class="c3">۲۷</td>
<td class="c4">۰٫۸۶</td>
</tr>
<tr class="e">
<td class="c1">۱۷</td>
<td class="c2"><a href="/simi/?v=%D9%81%D8%B9%D9%84%D8%A7%D8%AA%D9%86%20%D9%81%D8%B9%D9%84%D8%A7%D8%AA%D9%86%20%D9%81%D8%B9%D9%84%D8%A7%D8%AA%D9%86%20%D9%81%D8%B9%D9%84%D8%A7%D8%AA%D9%86%20%28%D8%B1%D9%85%D9%84%20%D9%85%D8%AB%D9%85%D9%86%20%D9%85%D8%AE%D8%A8%D9%88%D9%86%29&amp;a=89&amp;c=2284">فعلاتن فعلاتن فعلاتن فعلاتن (رمل مثمن مخبون)</a></td>
<td class="c3">۲۴</td>
<td class="c4">۰٫۷۷</td>
</tr>
<tr>
<td class="c1">۱۸</td>
<td class="c2"><a href="/simi/?v=%D9%81%D8%B9%D9%88%D9%84%D9%86%20%D9%81%D8%B9%D9%88%D9%84%D9%86%20%D9%81%D8%B9%D9%88%D9%84%D9%86%20%D9%81%D8%B9%D9%84%20%28%D9%85%D8%AA%D9%82%D8%A7%D8%B1%D8%A8%20%D9%85%D8%AB%D9%85%D9%86%20%D9%85%D8%AD%D8%B0%D9%88%D9%81%20%DB%8C%D8%A7%20%D9%88%D8%B2%D9%86%20%D8%B4%D8%A7%D9%87%D9%86%D8%A7%D9%85%D9%87%29&amp;a=89&amp;c=2284">فعولن فعولن فعولن فعل (متقارب مثمن محذوف یا وزن شاهنامه)</a></td>
<td class="c3">۱۱</td>
<td class="c4">۰٫۳۵</td>
</tr>
<tr class="e">
<td class="c1">۱۹</td>
<td class="c2"><a href="/simi/?v=%D9%85%D8%B3%D8%AA%D9%81%D8%B9%D9%84%D9%86%20%D9%81%D8%B9%20%D9%85%D8%B3%D8%AA%D9%81%D8%B9%D9%84%D9%86%20%D9%81%D8%B9%20%28%D9%85%D8%AA%D9%82%D8%A7%D8%B1%D8%A8%20%D9%85%D8%AB%D9%85%D9%86%20%D8%A7%D8%AB%D9%84%D9%85%29&amp;a=89&amp;c=2284">مستفعلن فع مستفعلن فع (متقارب مثمن اثلم)</a></td>
<td class="c3">۹</td>
<td class="c4">۰٫۲۹</td>
</tr>
</table>
<p>آمار ابیات برچسب‌گذاری شدهٔ این بخش با قالب شعری در گنجور به شرح زیر است:</p>
<table>
<tr class="h">
<td class="c1">ردیف</td>
<td class="c2">قالب شعری</td>
<td class="c3">تعداد ابیات</td>
<td class="c4">درصد از کل</td>
</tr>
<tr class="e">
<td class="c1">۱</td>
<td class="c2"><a href="/simi/?f=1&amp;a=89&amp;c=2284">غزل</a></td>
<td class="c3">۲٬۴۸۱</td>
<td class="c4">۷۹٫۲۴</td>
</tr>
<tr>
<td class="c1">۲</td>
<td class="c2"><a href="/simi/?f=16&amp;a=89&amp;c=2284">ترجیع بند</a></td>
<td class="c3">۵۸۸</td>
<td class="c4">۱۸٫۷۸</td>
</tr>
<tr class="e">
<td class="c1">۳</td>
<td class="c2"><a href="/simi/?f=3&amp;a=89&amp;c=2284">مثنوی</a></td>
<td class="c3">۶۲</td>
<td class="c4">۱٫۹۸</td>
</tr>
</table>
</div>
</div>


حسین بن حسن خوارزمی از عارفان، نویسندگان و شاعران سده‌های هشتم و نهم هجری است. وی اصالتاً از ماوراءالنهر بوده و به دلیل اقامت طولانی در خوارزم به خوارزمی شهرت یافت. وی از شاگردان ابوالوفا خوارزمی معروف به پیرفرشته بود و به راهنمایی او با مثنوی مولوی آشنا شد و به معانی آن پی برد. بدین واسطه در اطراف و اکناف پرآوازه شد. در حوادث زندگانی خوارزمی آورده‌اند که در زمان شاهرخ میرزا بعضی از فقهای حنفیه به سبب بیتی از اشعارش وی را تکفیر کردند و او را به هرات خواندند. وی توانست اعتراض مدعیان را پاسخ دهد و از آن بلیه رهایی یابد اما ازبکان او را رها نکردند تا سرانجام در سال ۸۴۰ هجری قمری در خوارزم وی را به زخم تیغ از پای درآوردند.
از آنجا که تخلص حسین خوارزمی در اشعارش «حسین» بوده است اشعار وی به اشتباه به نام دیوان حسین بن منصور حلاج منتشر و معروف شده است. حال آن که حلاج دیوان شعر فارسی ندارد و اساساً پیش از یا همزمان با آغاز عصر ادبیات نوین فارسی بعد از اسلام می‌زیسته است.  ضمناً مفاد اشعار حسین خوارزمی و زبان آنها تناسبی با دورهٔ زندگی حلاج ندارد.


<p>حسین بن حسن خوارزمی از عارفان، نویسندگان و شاعران سده&zwnj;های هشتم و نهم هجری است. وی اصالتاً از ماوراءالنهر بوده و به دلیل اقامت طولانی در خوارزم به خوارزمی شهرت یافت. وی از شاگردان ابوالوفا خوارزمی معروف به پیرفرشته بود و به راهنمایی او با مثنوی مولوی آشنا شد و به معانی آن پی برد. بدین واسطه در اطراف و اکناف پرآوازه شد. در حوادث زندگانی خوارزمی آورده&zwnj;اند که در زمان شاهرخ میرزا بعضی از فقهای حنفیه به سبب بیتی از اشعارش وی را تکفیر کردند و او را به هرات خواندند. وی توانست اعتراض مدعیان را پاسخ دهد و از آن بلیه رهایی یابد اما ازبکان او را رها نکردند تا سرانجام در سال ۸۴۰ هجری قمری در خوارزم وی را به زخم تیغ از پای درآوردند.</p>
<p>از آنجا که تخلص حسین خوارزمی در اشعارش &laquo;حسین&raquo; بوده است اشعار وی به اشتباه به نام دیوان حسین بن منصور حلاج منتشر و معروف شده است. حال آن که حلاج دیوان شعر فارسی ندارد و اساساً پیش از یا همزمان با آغاز عصر ادبیات نوین فارسی بعد از اسلام می&zwnj;زیسته است. ضمناً مفاد اشعار حسین خوارزمی و زبان آنها تناسبی با دورهٔ زندگی حلاج ندارد.</p>