گنجور

شمارهٔ ۱۲ - و له ایضا - مثنوی

چو خورشید رخشنده رخ برفروخت
دل آسمان را به آتش بسوخت
خرد گفت: رو پیش سلطان عهد
که بالای گردون کشیده ست مهد
که او گوهر بحر شاه ولی است
به گاه وفا و سخا چون علی است
بود شاهزاده، بود تاج بخش
به مردی فزون از خداوند رخش
بزرگ زمین است و شاه زمان
پدر بر پدر شاه و صاحب قران
دلیر و سرافراز و بخشنده اوست
به بخشندگی مهر رخشنده اوست
حسین حسن روی حیدر توان
به تدبیر پیر و به دولت جوان
سعادت ازو می شود آشکار
چو بویی که آید ز مشک تتار
چو شیران جنگی ببندد کمر
به مردی بگیرد جهان سر بسر
چو جدان خود پادشاهی کند
ز مه حکم تا گاو و ماهی کند
الهی ترا عمر بسیار باد
خدای جهانت نگهدار باد!‏

اطلاعات

وزن: فعولن فعولن فعولن فعل (متقارب مثمن محذوف یا وزن شاهنامه)
قالب شعری: مثنوی
منبع اولیه: چکامه

* با انتخاب متن و لمس متن انتخابی می‌توانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.

برگردان به زبان ساده

چو خورشید رخشنده رخ برفروخت
دل آسمان را به آتش بسوخت
هوش مصنوعی: زمانی که خورشید radiant و درخشان خود را نمایان کرد، دل آسمان را به شوق و هیجان سوزاند.
خرد گفت: رو پیش سلطان عهد
که بالای گردون کشیده ست مهد
هوش مصنوعی: عقل توصیه کرد که به سوی پادشاه برو، چرا که در آسمان تختی برپا شده است که مهد و نجات را فراهم می‌کند.
که او گوهر بحر شاه ولی است
به گاه وفا و سخا چون علی است
هوش مصنوعی: او مانند گوهری دریاکننده‌ای است که در زمان وفا و بخشندگی، همچون علی (علی بن ابی‌طالب) می‌درخشد.
بود شاهزاده، بود تاج بخش
به مردی فزون از خداوند رخش
هوش مصنوعی: شاهزاده‌ای بود که فرمانروایی می‌کرد و به مردی از خداوند، از نظر قدرت و زیبایی برتری داشت.
بزرگ زمین است و شاه زمان
پدر بر پدر شاه و صاحب قران
هوش مصنوعی: این جمله به نوعی به بزرگی و مقام والای یک شخصیت اشاره دارد که به عنوان حاکم زمین و زمان شناخته می‌شود و نسل‌درنسل از خاندان سلطنتی است. به عبارت دیگر، او نه تنها قدرت و سلطه زیادی دارد، بلکه ریشه‌های تاریخی و خانوادگی عمیقی نیز در این مقام دارد.
دلیر و سرافراز و بخشنده اوست
به بخشندگی مهر رخشنده اوست
هوش مصنوعی: او دلیر و با افتخار و بُخشنده است و بخشندگی‌اش مانند نور و درخشانی خورشید است.
حسین حسن روی حیدر توان
به تدبیر پیر و به دولت جوان
هوش مصنوعی: حسین، مانند حسن، زیبایی‌ای دارد که به حیدر (علی) نسبت داده می‌شود. او با تدبیر افراد پیر و همچنین با قدرت و انرژی جوانان، بر مشکلات فائق می‌آید.
سعادت ازو می شود آشکار
چو بویی که آید ز مشک تتار
هوش مصنوعی: سعادت از او نمایان می‌شود مانند بویی که از مشک خوشبو منتشر می‌شود.
چو شیران جنگی ببندد کمر
به مردی بگیرد جهان سر بسر
هوش مصنوعی: زمانی که مردان دلیر مانند شیران جنگجو عزم خود را جزم کنند و آماده مبارزه شوند، می‌توانند به راحتی بر جهان تسلط یابند.
چو جدان خود پادشاهی کند
ز مه حکم تا گاو و ماهی کند
هوش مصنوعی: وقتی کسی به خودکفایی و استقلال می‌رسد، می‌تواند در زندگی‌اش تغییرات مثبت و بزرگی ایجاد کند، به گونه‌ای که بر روی دیگران و محیط اطرافش تأثیر بگذارد.
الهی ترا عمر بسیار باد
خدای جهانت نگهدار باد!‏
هوش مصنوعی: پروردگارا، دعا می‌کنم که عمرت طولانی باشد و خدای جهان تو را حفظ کند!