گنجور

بخش ۴۰ - باب هفدهم در کم گویی که سبب نجاتست و موجب رفع درجات

بیا، ای گفتگو آغاز کرده
در گنج سخن را باز کرده
زبان درکش، که دارد بس خطرها
ز پیکان زبانها مغز سرها
سخن هر چند صراف معانیست
خموشی خازن گنج معانیست
سخن کم گفتن و اندیشه کردن
به از بسیار گویی پیشه کردن
زبان را در دهان خود نگه دار
سخن بشنو، زبان خود نگه دار
سخن بشنو، کزین معنی بسی گوش
شده همچون صدف با در هم آغوش
دهن مگشا، که بس لبهای خندان
جدا افتاده از درهای دندان
بسی بهتر بود نادان خاموش
ز دانایی که در گفتن زند جوش
دل این یک ز گفتن در خروشست
زبان او ز بد گفتن خموشست
زبان از بلبل آمد گوش از گل
ببین عیش گل و فریاد بلبل
خموشی بهترست از هر چه گویی
سخن کوتاه شد، دیگر چه گویی؟

اطلاعات

وزن: مفاعیلن مفاعیلن فعولن (هزج مسدس محذوف یا وزن دوبیتی)
قالب شعری: مثنوی
منبع اولیه: ویکی‌درج

* با انتخاب متن و لمس متن انتخابی می‌توانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.

برگردان به زبان ساده

بیا، ای گفتگو آغاز کرده
در گنج سخن را باز کرده
هوش مصنوعی: بیا، ای کسی که صحبت را شروع کرده، بیایید رازی را در کلمات کشف کنیم.
زبان درکش، که دارد بس خطرها
ز پیکان زبانها مغز سرها
هوش مصنوعی: زبان را خوب بشناس، زیرا که می‌تواند خطرهای زیادی به همراه داشته باشد. گفتار می‌تواند به قلب و مغز انسان‌ها آسیب برساند.
سخن هر چند صراف معانیست
خموشی خازن گنج معانیست
هوش مصنوعی: هرچند که سخن گفتن به مانند یک صراف است که معانی مختلف را می‌فروشد، اما سکوت مانند خزانه‌داری است که گنجینه‌ای از معانی را در خود نهفته دارد.
سخن کم گفتن و اندیشه کردن
به از بسیار گویی پیشه کردن
هوش مصنوعی: بهتر است کمی صحبت کنیم و بیشتر فکر کنیم تا اینکه زیاد و بیهوده حرف بزنیم.
زبان را در دهان خود نگه دار
سخن بشنو، زبان خود نگه دار
هوش مصنوعی: سکوت کن و به دیگران گوش بده، صحبت کردن را تا زمانی که لازم است، به تأخیر بینداز.
سخن بشنو، کزین معنی بسی گوش
شده همچون صدف با در هم آغوش
هوش مصنوعی: گوش بسپار و بشنو، زیرا از این معنا بارها گفته شده، مانند صدفی که در دریا به آغوش می‌گیرد.
دهن مگشا، که بس لبهای خندان
جدا افتاده از درهای دندان
هوش مصنوعی: دهن خود را باز نکن، زیرا لب‌های خندان زیادی از دندان‌ها جدا شده‌اند.
بسی بهتر بود نادان خاموش
ز دانایی که در گفتن زند جوش
هوش مصنوعی: بهتر است کسی که نادان است سخن نگوید، تا این که کسی که دانش دارد در کلامش بیهوده و بی‌مورد به جدل بپردازد.
دل این یک ز گفتن در خروشست
زبان او ز بد گفتن خموشست
هوش مصنوعی: دل این فرد از صحبت کردن درونش پر از غوغا و هیجان است، اما زبان او به خاطر گفته‌های نادرستش خاموش و ساکت مانده است.
زبان از بلبل آمد گوش از گل
ببین عیش گل و فریاد بلبل
هوش مصنوعی: بلبل با نغمه‌هایش خبر خوشی از گل می‌آورد و گوش شنونده‌ها آماده‌ی شنیدن این زیبایی‌ است. به راستی، شادی گل و ناله‌های بلبل را ببینید.
خموشی بهترست از هر چه گویی
سخن کوتاه شد، دیگر چه گویی؟
هوش مصنوعی: سکوت بهتر از هر چیزی است که بگویی. وقتی صحبت کوتاه شد، دیگر چه نیازی به گفتن باقی مانده؟