گنجور

بخش ۱۸ - باب ششم در شجاعت که دست مردی گشادنست و پای مردانگی پیش نهادن

بیا، ای بیدل از کار مانده
ز بیم اندر پس دیوار مانده
دلیری کن، که میدان از دلیرست
اگر روبه دلیر افتاد شیرست
دلی کز هیبت آهی بلرزد
بر صاحبدلان کاهی نیرزد
دلیرانی که دور از بیم بودند
سپهسالار هفت اقلیم بودند
چه خوش گفتند مردان جگردار
که: پایی پیش نه، دستی برون آر
کزین دست از همه کس پیش باشی
باین پا از همه کس بیش باشی
ره صحرای رسوایی گریزست
کلید مملکت شمشیر تیزست
بیک دم عالمی را فتح کردن
به از ننگ همه عالم بگردن
سر دشمن روان از تن جدا کن
وگر نه رو سر خود را فدا کن
اگر صد سال زیر سنگ باشی
ازان بهتر که زیر ننگ باشی
ز غیرت گر یکی مردانگی کرد
تو گویی جاهلی، دیوانگی کرد
مگو: جاهل، که جای حیرتست این
به از صد عاقل بی غیرتست این
مترس از جان، که گر دل ترسناکست
هم از ترس خودش بیم هلاکست
قویدل شو، که در میدان مردی
گر از کشتن بترسی کشته گردی

اطلاعات

وزن: مفاعیلن مفاعیلن فعولن (هزج مسدس محذوف یا وزن دوبیتی)
قالب شعری: مثنوی
منبع اولیه: ویکی‌درج

* با انتخاب متن و لمس متن انتخابی می‌توانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.

برگردان به زبان ساده

بیا، ای بیدل از کار مانده
ز بیم اندر پس دیوار مانده
هوش مصنوعی: بیا، ای دل نگران و خسته، که از ترس در پس دیوارها مانده‌ای.
دلیری کن، که میدان از دلیرست
اگر روبه دلیر افتاد شیرست
هوش مصنوعی: شجاعت به خرج بده، زیرا میدان کارزار و نبرد متعلق به دلیران است. اگر شجاعت و دلیری را نشان دهی، حتی شیر هم به دلیران احترام می‌گذارد.
دلی کز هیبت آهی بلرزد
بر صاحبدلان کاهی نیرزد
هوش مصنوعی: دل‌هایی که از ترس آه و ناله می‌لرزد، در مقابل دل‌های صاحبدل و شجاع، حتی به اندازه یک کاه هم ارزش ندارند.
دلیرانی که دور از بیم بودند
سپهسالار هفت اقلیم بودند
هوش مصنوعی: مردان شجاعی که از ترس و نگرانی دور بودند، فرماندهان و رهبران هفت سرزمین بودند.
چه خوش گفتند مردان جگردار
که: پایی پیش نه، دستی برون آر
هوش مصنوعی: مردان شجاع به درستی گفتند که باید ابتدا قدمی را جلو بگذاریم و سپس دست خود را برای کمک و اقدام آماده کنیم.
کزین دست از همه کس پیش باشی
باین پا از همه کس بیش باشی
هوش مصنوعی: اگر از دست همه‌ی انسان‌ها جدا شوی و خود را از آن‌ها دور نگه‌داری، با این حال باید با پاهایت بیشتر از آن‌ها حرکت کنی و پیشرفت کنی.
ره صحرای رسوایی گریزست
کلید مملکت شمشیر تیزست
هوش مصنوعی: بهترین راه برای دوری از رسوایی در زندگی، انتخاب راهی امن و دور از خطر است، زیرا برای رسیدن به قدرت و موفقیت، تکیه بر قدرت و ابزارهای قوی همچون شمشیر ضروری است.
بیک دم عالمی را فتح کردن
به از ننگ همه عالم بگردن
هوش مصنوعی: در یک لحظه می‌توان جهانی را تسخیر کرد، بهتر است که به خاطر ننگ و عیب خود در برابر همه عالم، سر تسلیم فرود نیاورد.
سر دشمن روان از تن جدا کن
وگر نه رو سر خود را فدا کن
هوش مصنوعی: اگر می‌خواهی بر دشمن پیروز شوی، باید به مبارزه بپردازی و او را از پای درآوری، وگرنه باید آماده‌ی فدای جان خود باشی.
اگر صد سال زیر سنگ باشی
ازان بهتر که زیر ننگ باشی
هوش مصنوعی: اگر صد سال در سختی و ناملایمات زندگی کنی، بهتر از این است که در شرمندگی و رسوایی به سر ببری.
ز غیرت گر یکی مردانگی کرد
تو گویی جاهلی، دیوانگی کرد
هوش مصنوعی: اگر کسی به خاطر غیرت خود کاری انجام دهد، تو او را جاهل و دیوانه می‌پنداری.
مگو: جاهل، که جای حیرتست این
به از صد عاقل بی غیرتست این
هوش مصنوعی: نگو که نادان است، چرا که شگفتی در این است که این شخص از صد عاقل بی‌غیرت بهتر و با ارزش‌تر است.
مترس از جان، که گر دل ترسناکست
هم از ترس خودش بیم هلاکست
هوش مصنوعی: نگران جان خود نباش، چرا که اگر دل تو ترس داشته باشد، خود ترس نیز از خطر نابودی می‌ترسد.
قویدل شو، که در میدان مردی
گر از کشتن بترسی کشته گردی
هوش مصنوعی: دل خود را محکم کن، زیرا در میدان جنگ اگر از کشتن بترسی، خودت کشته خواهی شد.